معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

 

مارتا نبیلی در یازدهم فروردین سال 1321 در تهران چشم به جهان گشود. خانوادۀ او در آن دوره به سبب امور تجاری پدرش در افغانستان می‌زیستند. مدت کوتاهی پیش از تولد سومین فرزند خانواده، این خانواده به تهران بازگشتند. انتخاب نام «مارتا» برای این فرزند به احترام یک دوست آمریکایی خانواده، مارتا روت بود که در آن زمان در کابل می‌زیست. مارتا به سبب ذوق هنری در هنرستان موسیقی و دبیرستان نوربخش درس خواند. وی برای تحصیل دانشگاهی نیز رشتۀ هنر را برگزید؛ هنرکدۀ هنرهای تزئینی که مدتی بعد دانشکدۀ هنرهای تزئینی نام گرفت. بنیادگذار این دانشکده، هوشنگ ناظمی هنرمند گرافیک بود. مارتا به پیشنهاد رهنما، نام هنری خود را با الهام از شاهنامه، مروا قرار داد. رهنما همچنین مروا را تشویق کرد به سفر و جستجوی هنری بپردازد.

نبیلی را از نظر شعر باید در زمرۀ نسل جوانی برشمرد که از اوایل دهۀ 1340 تا اواخر این دهه به‌تدریج سر برآورد. در شعرهای او رؤیا بر واقعیت غلبه دارد. راوی از رؤیاهای خود با مخاطب سخن می‌گوید و از رنج و تنهایی و هراس خود یاد می‌کند. در این شعرها شب و بیداری و اندوه عناصری است که از آنها تصویرها و توصیف‌های مختلفی پرداخته می‌شود. در این شعرها کوشش‌ها معطوف است به دریافت ذهن از مفهومی نهان‌تر از زیست.

مروا در سروده‌هایش به درهم‌ریختن و درهم‌آمیختن تصویرها، اشیاء و عناصر زیستی تا حدی علاقمند است. راوی با طبیعت در حال گفتگوست. طبیعت در نگاه وی زنده است و دارای حرکت. شاعر به ضمیر ناخودآگاه خود برای دگرگونه دیدن و ساختن جهان درون و بیرون میدان می‌دهد. جریان سیال ذهن و شیوۀ تداعی معانی تا حد درخور توجهعی در کلامش منعکس می‌شود. از زبان گفتار و لحن گفتگو هم در این آثار تا حدودی بهره برده شده است.

نکته‌ای که سبب تمایز مروا از دیگر شاعران موج نو می‌شود، این است که او از سروده‌های متقدم سهراب سپهری به‌ویژه در «زندگی خواب‌ها» تأثیر پذیرفته است. به نظر می‌آید شاعر «برگی و ستاره» در حال‌وهوای شکل/ فرم نثرگون، رؤیاپردازانه و رازورزانۀ این دفتر سپهری به تجربه‌های کلامی خود معطوف شده باشد. این نکته در شماری از سروده‌های مروا دیده می‌شود.

مروا نبیلی شاعر و سینماگری است که بخش اعظم عمرش از نیمۀ دوم دهۀ 1340 به بعد، ابتدا در اروپا و بعد در ایالات متحدۀ آمریکا گذشته است و بیشتر با عنوان یکی از نخستین زنان سینماگر در ایران شناخته شده است. با این وجود او به‌ویژه در نیمۀ نخست دهۀ 1340 در سرودن شعر نیز دستی داشت. او در این دوره، در حوزۀ ادبیات و هنر از آموزش‌های استادانش سهراب سپهری و فریدون رهنما بهره می‌برد.

در این کتاب افزون بر آگاهی ها و تحلیل‌های تاریخی و ادبی و هنری دربارۀ تکاپوهای ادبی و سینمایی مروا نبیلی، متن کامل دفتر شعر او که از سال‌های نخست دهۀ 1340 باقی مانده، برای نخستین بار در دسترس دوستداران شعر نوی ایران قرار گرفته است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌سخن

بخش 1: مروا نبیلی: زندگی

بخش 2: مروا نبیلی: شاعر

بخش 3: مروا نبیلی: سینماگر

بخش 4: فریدون رهنما: دو نوزاد باورنکردنی

بخش 5: فریدون رهنما: دیباچه‌ای خواهد بود برای دفتر شاعری جوان

بخش 6: منتقدان سینمایی: مروا نبیلی و تک‌خال برنده‌اش

بخش 7: مروا نبیلی: برگی و ستاره (38 شعر)

بخش 8: مروا نبیلی: پنج پساشعر

فهرست منابع و مآخذ