معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

از کودکی در تربیت خانوادگی پری صابری، فرهنگ و به‌خصوص فرهنگ ایرانی جایگاه ویژه‌ای داشت. فرهنگ ایرانی او را با ریشه‌های کشورش آشنا کرد که توانست در آن خاک ببالد، بزرگ شود و بتواند با زبان مادری از آثار بزرگانی چون حافظ، سعدی، مولوی، عطار و فردوسی بهره‌مند شود و از دهۀ چهل تا 1397 در داخل و خارج کشور در اشاعۀ آن به بهترین شکل بکوشد تا جایی که افزون بر تجلیل‌های متعدد از او در داخل کشور، در سال 2004 جایزۀ «لژیون دونور» را که بالاترین نشان افتخار فرانسه است و ناپلئون بناپارت در 1802 بنیان گذاشت، از آن خود کند.

بدیهی است در تاریخ تئاتر ایران نام پری صابری به عنوان تأثیرگذارترین بانوی تئاتر ماندگار است. کار تئاتر و علاقۀ صابری به آن ریشه در ایام کودکی‌اش دارد که با دیدن تعزیه و تعزیه‌خوانی در محرم شروع شد و تا کنون دست از آن برنداشته است؛ به طوری که هنوز هم پدر و مادر تئاتر ایران را «تعزیه» و «روحوضی» می‌داند.

صابری بعد از گذراندن دورۀ متوسطه، برای ادامۀ تحصیل در رشتۀ سینما و تئاتر به پاریس رفت. در 1955 ـ 1958 در مکتب تانیا بالاشوا تئاتر آموخت و به ایران بازگشت 1347 مدیر فعالیت‌های فوق‌برنامۀ دانشگاه تهران شد. از اوایل این مدیریت خیلی زود متوجه شد که با وجود سالن‌های نمایش دانشکدۀ هنرهای زیبا و تالار فردوسی دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران، دانشگاه با کمبود سالن برای اجرای نمایشنامه‌های اصیل و تئاتر فاخر و نیز نمایش کارهای دانشجویی روبروست؛ از این‌رو در کارنامۀ کاری خود «تأسیس تالار مولوی» را دارد. فعالیت این تالار در 1351 با اجرای نمایش «ملاقات بانوی سالخورده» نوشتۀ فریدریش دورنمات نمایشنامه‌نویس و رمان‌نویسی برجستۀ سوئیسی به کارگردانی حمید سمندریان شروع شد و از آن به بعد با کمک پری صابری جریانی در تئاتر دانشجویی ایجاد شد.

صابری در غرب تحصیل کرد و هنگام شروع کار در ایران نیز مانند حمید سمندریان اعتقادی به نمایشنامه ایرانی نداشت. خودش نیز نمایشنامه‌های بسیاری را تجربه کرد؛ اما بعدها با دانشی که از ترجمه‌های خود به دست آورده بود، شروع به نمایشنامه‌نویسی کرد و آثار مهمی چون «من به باغ عرفان»، «هفت شهر عشق» و «شمس پرنده» را نوشت که حاصل گفتگوهای هنر و فرهنگ شرق و غربند. شکرریز در خلال گفتگوها به‌خوبی توانسته چرایی ورود به این عرصه را از زبان صابری بیرون بکشد. به عبارتی صابری این امر را آگاهی به غربزدگی خود دانسته و شاید با این کار خواسته از این غرب‌زدگی فاصله بگیرد. «بانوی رند» نخستین و تنها کتاب درباره زندگی پری صابری است و هیچ «مسئله» ای از زندگی هنری او را ناگفته باقی نمی‌گذارد.

یکی از دوره‌های کمتر مطرح شده در زندگی این هنرمند، مهاجرت دوباره او به غرب و فعالیت‌های هنری چند‌ساله در آمریکاست. پیش‌تر هیچ منبعی به روایت این فعالیت‌ها نپرداخته بود. به طور کل شکرریز در مقام یک تاریخ‌نگار توانسته است ضمن ارائه بیوگرافی کامل و ترسیم نظرگاه زیباشناسانه پری صابری، به ثبت و ضبط رویدادهایی بپردازد که تاریخ تئاتر و به طور کل هنر معاصر ایران را کامل می‌کنند.

نمایش‌های «من به باغ عرفان»، «هفت شهر عشق»، «بیژن و منیژه»، «لیلی و مجنون»، «هفت خان رستم»، «شمس پرنده» و «باغ دلگشا» از جمله آثاری است که این هنرمند تاکنون روی صحنه برده است. نمایش «کوروش» به عنوان آخرین فعالیت صابری در سال ۱۳۹۷ به تهیه‌کنندگی جهانگیر کوثری در تالار وحدت اجرا شد. پری صابری از معدود کارگردانانی است که آثار هنری‌اش معرف و نشان شیفتگی او به داستان‌های شاهنامه، ادبیات عرفانی و تاریخ ایرانی است.

در این گفتگو جزئیاتی از زندگی شخصی، اجتماعی، فرهنگی و هنری پری صابری مطرح می‌شود که به‌خوبی صیقل‌خوردن این الماس درخشان را در طول دهه‌ها نشان می دهد و در میان آن می‌توان جنبه‌هایی ناگفته و پنهان‌مانده از تاریخ فرهنگ و ادب و هنر ایران را یافت.