معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

ادبيات فرانسه هميشه موضوع بحث‌ها و جنجال‌هاي بسيار بوده است و امروز در اثر تغييرات عميقي که از اواخر دهه هفتاد آغاز شده است، شاهد نوشدنِ اين ادبيات هستيم. اما چگونه آنچه را امروز نوشته مي‌شود درک کنيم؟ این کتاب خواننده را به کشف جدي‌ترين آثار اين دوران دعوت مي‌کند و پرده از سرزندگيِ بي‌بديلِ ادبياتي کمتر شناخته‌شده برمي‌گيرد. اين اثر غناي ادبيات معاصر فرانسه را به خواننده نشان مي‌دهد و او را با چالش‌هاي نوشتن در دنياي معاصر آشنا مي‌کند.

در آغاز دهۀ هشتاد، کتاب‌فروشی‌ها پذیرای کتاب‌های جدید آلن رب‌گریه، ناتالی ساروت، مارگریت دوراس، کلود سیمون و دیگران بودند، نویسندگانی که در شهرت‌شان هیچ شکی نیست؛ اما خواننده احساس می‌کند چیزی تغییر کده است؛ در واقع آثار کنونی این نویسندگان سرشناس با آثار قبلی آنها شباهت چندانی ندارند و گاه حتی تغییر مشی آنها بسیار واضح و تقریباً غافلگیرکننده است. پس از بازی‌های صوری که رفته‌رفته در دهه‌های شصت و هفتاد مرسوم شده بودند، کتاب‌هایی به رشتۀ تحریر درآمدند که یا به «روایت‌های زندگی» می‌پرداختند ـ روایت‌هایی که امروز موفقیتی بزرگ کسب کرده‌اند ـ یا به زندگی‌های فردی، داستان‌های خانوادگی و شرایط اجتماعی توجه داشتند؛ در حالی که پیش از آن به نظر می‌رسید ادبیات، همۀ این حوزه‌ها را به علوم انسانی واگذار کرده است، علومی که در سه دهۀ اخیر در اوج شکوفایی بوده‌اند. علاقه به رمان و ولع روایت دوباره به جان نویسندگان می‌افتد؛ نویسندگانی که از تکه‌تکه کردن یا افراط در پیچیده کردن داستان‌ها دست می‌کشند. تازه‌واردها دیگر چشم به پیشینیان ندارند و گاه از فرط اشتیاق حاضرند از هیچ، داستانی بسازند، حاضرند در واقعیت غرق شوند و نیز حاضرند از شهرستان‌ها و حومه‌های شلوغ بگویند: فضاهایی که از مدت‌ها قبل در آبش رها شده بود. به همین منوال، گذشته بازنگری می‌شود و تاریخ دوباره فتح.

این کتاب وجوهی را تعریف می‌کند که پس از تحولات زیباشناختی مهم اوایل دهۀ هشتاد، به ویژگی‌های اصلی ادبیات فرانسه تبدیل شده است. ادبیات پویایی شگفت‌انگیزی از خود نشان می‌دهد: نه‌تنها در جریانی آرام بر بستر مسیرهایی مشخص حرکت نمی‌کند، بلکه فرم‌هایی نو نیز می‌آفریند: خودانگاری، غنایی انتقادی، تئاتر روزمرگی ... و نیز فرم‌هایی که در این کتاب حکایت‌های خویشاوندی، داستان‌های زندگی‌نامه‌ای، داستان‌های نقادانه و شعر نثرگرا خوانده می‌شوند. ادبیات معاصر مسائل حیاتی عصر کنونی را بررسی می‌کند: چیستی موجود اجتماعی، موقعیت معاصر نسبت به تاریخ، مواجهه با واقعیت، بی‌اعتمادی نسبت به گفتمان‌ها، استفاده از مسائل روزمره، نوسازی فرم‌ها و مسئلۀ تعهد. ژانرها دوباره حیات یافته‌اند: سائق روایی دوباره تثبیت می‌شود، شعر دوباره بر پایه‌های غنا بنا می‌شود، تئاتر دوباره به تجربه‌هایی دست می‌زند که با متن و تن گره خورده‌اند. بنابراین تصویری که از ادبیات فرانسه عرضه شده، یعنی ادبیاتی درخودتنیده، خودبین، بومی و تهی از بلندپروازی، حاصل بی‌اطلاعی محض است.

مطالعات فرمالیستی سعی داشتند تصویری از ژانر حسب‌حال‌نویسی ترسیم کنند که آن تصویر به‌شدت در ادبیات چند دهۀ اخیر متزلزل شده است. گویی همین که منتقدین در میانۀ دهۀ هفتاد تصمیم گرفتند ویژگی‌های این ژانر را تعریف و تثبیت کنند، نویسندگان بر آن شدند تا گوی سبقت را در خلاقیت از هم بربایند و بی‌وقفه چارچوب‌های این ژانر را تغییر دهند. بدین ترتیب پس از دوره‌ای طولانی که مهم‌ترین مسئله‌اش فهم مشروعیت این ژانر و تطابق آن با معیارهای اخلاق و اصالت بود، دوره‌ای دیگر آغاز شد بسیار کوتاه‌تر اما فراگیر: دوران بسط بی‌سابقۀ ژانری که از میانۀ دهۀ هفتاد در حیات ادبی مطرح شده است. در واقع حسب‌حال‌نویسی امروز همه جا حضور دارد؛ خواه به سیاق تخیلی، خواه در اسلوب پژوهش‌های مستند و چه بر صحنۀ تئاتر، چه در عرصۀ شعر. بسیاری از نوشته‌های داستانی از آن الهام می‌گیرند و این ژانر جایی برای خود در سینما، عکاسی و حتی هنرهای تجسمی باز می‌کند. در قسمت اول کتاب، دربارۀ انواع خودنوشت، نوشتن تاریخ و نوشتن دنیا در ادبیات فرانسه کنکاش و بررسی صورت گرفته است.

ادبیات امروز که دوباره گذرا شده، «امر واقع» را به عنوان یکی از موضوعات اصلی‌اش برگزیده است. دربارۀ این موضوع در ادبیات فرانسه و همچنین موضوعاتی چون جاذبه‌های داستان، حضورهای شعر و نوشته‌های نمایشی در بخش دوم کتاب بررسی‌هایی صورت گرفته است.

در پایان کتاب دو واژه‌نامۀ فارسی به فرانسه و برعکس از اصطلاحات آورده شده است. همچنین کتاب‌نامۀ نوشته‌های انتقادی دربارۀ ادبیات فرانسه پایان‌بخش کتاب است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

قسمت اول: تجدید مسائل

بخش اول: انواع خودنوشت

بخش دوم: نوشتن تاریخ

بخش سوم: نوشتن دنیا

قسمت دوم: تحول ژانرها، تقابل دیدگاه‌های زیباشناختی

دیباچه

بخش چهارم: فرزند زمانۀ خود بودن

بخش پنجم: جاذبه‌های داستان

بخش ششم: حضورهای شعر

بخش هفتم: نوشته‌های نمایشی

نتیجه

واژه‌نامه فارسی - فرانسه

واژه‌نامه فرانسه - فارسی

کتاب‌نامه نوشته‌های انتقادی دربارۀ ادبیات فرانسه

نمایه