معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

صادق هدایت به سال 1281 شمسی زاده شد و به سال 1330 درگذشت و نقش او در تحولات فراوانی که در نیمۀ اول قرن حاضر در ادبیات فارسی رخ داد، کم نبود. او عملاً فرزند انقلاب مشروطۀ 1282 ـ 1290 بود و در این دوره شعر و نثر هر دو از حیث فرم و محتوا دستخوش تغییری شگرف شد.

هدایت نویسندۀ ایرانی زمان خود بود؛ ولی در ضمن انسانی حساس بود که ماهیت افکار و رنج‌هایش به مراتب از یک محدودۀ زمانی و مکانی خاص فراتر می‌رفت. از این نظر می‌توان او را برای مثال با خانم «سیمون وی» ـ روشنفکر فرانسوی غیرعادی که معاصر او بود ـ مقایسه کرد. سیمون وی نیز به همان میزان که هدایت از رضاشاه بدش می‌آمد، با سرمایه‌داری زمان جنگ فرانسه مخالف بود. به امید پیشرفت به حزب کمونیست فرانسه پیوست، ولی به‌زودی آن را ترک کرد و در این‌باره گفت که اگر آنها به قدرت برسند «باز هم سرکوب می‌کنند، چنان‌که در روسیه کردند».

شخصیت و آثار هدایت اثری ژرف بر چند نسل روشنفکران ایران و همچنین تکوین و رشد داستان‌نویسی مدرن از خود به جای گذاشت. تأثیر «بوف کور» معروف‌ترین داستان او، به مراتب گسترده‌تر از حد محافل ادبی ایران بود و توجه منتقدان غربی را نیز برانگیخت. این کتاب در واقع نخستین بررسی جامع از زندگی و آثار هدایت در چشم‌اندازهای پیشرفت‌های ادبی و سیاسی ایران در نیمۀ اول قرن بیستم است. در این کتاب کوشش شده است تا گره از رازورمز نویسنده‌ای که پس از مرگش به عنوان بحث‌انگیزترین و موفق‌ترین نویسندۀ معاصر ایران مطرح بوده است، گشوده شود.

زندگی و کارهای هدایت بارها به زبان‌های مختلف توصیف و بررسی شده‌اند؛ اما این کار هیچ‌گاه به طرزی جامع صورت نگرفته است. در این بررسی کل زندگی و آثار هدایت، پیوندهایی که با هم داشتند و مناسبات‌شان با تحولات ادبی، فرهنگی و اجتماعی عصر او و تأثیر آنها بر جامعۀ روشنفکران ایران تا چند دهه پس از مرگ او بازبینی شده است.

همچنین در این کتاب آثار داستانی هدایت به چهار دسته تقسیم شده که به ترتیب اعتقادات و تجربیات هستی‌شناختی، ذات‌شناختی و روان‌شناختی او را منعکس می‌کنند؛ رئالیسم انتقادی او را در تجسم زندگی مردم ایران به نمایش می‌گذارند؛ از ناسیونالیسم رمانتیک او پرده برمی‌دارند و مهارت او را در طنزنویسی نشان می‌دهند. البته نمی‌توان انکار کرد که عناصری از هر چهار دسته در اغلب کارهای او یافت می‌شوند. همچنین بر خلاف شمار قابل توجهی از بررسی‌های قبلی، در این بررسی هدایت نه به چشم نویسنده‌ای شرقی نگریسته می‌شود و نه به چشم نویسنده‌ای غربی، بلکه کسی که هم دربارۀ موضوع‌های محلی نوشته است و هم دربارۀ موضوع‌های جهانی و در طول پرورش اولیه و رشد فکری بعدی زیر نفوذ تأثیرات شرق و غرب هر دو قرار داشته است. دقیقا همین خصوصیات است که در میان نویسندگان ایرانی به هدایت جایگاهی یگانه می‌بخشد.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشتی بر ویراست دوم

یادداشت مؤلف بر ترجمۀ فارسی

پیش‌گفتار

1. هدایت و ادبیات جدید فارسی

2. سال‌های نخستین

3. هدایت در اروپا

4. زندگی و کار در عصر طلایی

5. فرهنگ ایرانی و ناسیونالیسم رمانتیک

6. فرهنگ ایرانی و رئالیسم انتقادی

7. روایتی انتقادی از بوف کور

8. خاستگاه‌های بوف کور

9. امیدها و نومیدی‌ها

10. حاجی‌ها و کارگران

11. طنز و افسردگی

12. محاکمه: پیام هدایت

13. اجرای یک حکم: خودکشی هدایت

14. هدایت افسانه و هدایت انسان

نمایه