روایت روزگار: نگاهی به کارنامه محمود دولتآبادی؛ شناخت‌نامه، خلاصه آثار، نقد اثر
خلاصه
محمود دولتآبادي يكي از برجسته‌ترين داستان‌نويسان نسل دوم ايران است كه ممارست و دست‌ورزي با زبان، او را به مقتدرترين نثرنويس ايران در سال‌هاي پس از انقلاب نيز تبديل كرده است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
محمود دولتآبادي يكي از برجسته‌ترين داستان‌نويسان نسل دوم ايران است كه ممارست و دست‌ورزي با زبان، او را به مقتدرترين نثرنويس ايران در سال‌هاي پس از انقلاب نيز تبديل كرده است. غناي نثر او ناشي از نوعي نوآوري در بيان است كه از طريق تركيب امكانات گونه‌هاي مختلف زبان ادبي و گويشي موجود در گذشته و حال به حاصل آمده است. يعني نثر سادۀ عصر ساماني و شماري از امكانات زبان شعري و ادبي قديم، به‌سادگي با گزينش‌هايي از زبان ادبي و شعري معاصر و اقتباس‌هاي گسترده از شگردهاي زباني داستان‌نويساني چون آل احمد، گلستان و به‌آذين و انبوهي از امكانات گويشي منطقۀ خراسان و ابتكارات كلامي خود نويسنده همراه شده و پاره‌هاي اساسي پيكرۀ اين نثر پخته را پديد آورده است. «كليدر» دولتآبادي از نظر عصاره‌گزيني در زبان و ذهنيت‌ها، جايگاهي مشابه با شاهنامۀ فردوسي در عصر خود دارد. هر دو ميراث‌دار و مكمل موضوعات متداول در روح زمانه و پاسخ‌دهنده به حساسيت‌هاي حاكم بر حوزۀ ممارست‌هاي زباني و بياني هستند. از اين منظر دولتآبادي در كليدر، با ترسيم توأمان سه دورۀ تاريخي دام‌پروري و چادرنشيني، كشاورزي و فئوداليته، و شهرنشيني و سرمايه‌داري، در قالب يك ماجراي مفصل و مرتبط با ايلات سوزن‌ده و خانوادۀ گل‌محمدها، كشاورزان قلعه‌چمن و ارباب آلاجاقي و شهر سبزوار و فعاليت‌هاي حزب توده، به صورتي بسيار طبيعي، از يك‌سو بر حضور و زيست هم‌زمان اين دوره‌ها كه به قول خود او روزگار سپري‌شدۀ مردم سالخورده است تأكيد مي‌كند و در سويۀ ديگر مقاومت نظام‌هاي سنتي در برابر قانون تكامل و تغيير را به تصوير مي‌كشد و از جانب سوم نيز شيوۀ معيشت و فكر و فرهنگ حاكم بر روح اين نظام‌ها را كه زبان نيز جزيي از آن است در يك بافت و فضاي شاعرانه، حماسي، پراحساس و حزن‌انگيز به نمايش مي‌گذارد.
در حوزۀ تمايزات زباني، دولتآبادی برجسته‌ترين نويسندۀ معاصرایران است و حتی بدون اغراق می‌توان ادعا کرد جايگاه او در به‌‌روز آوردن ميراث‌هاي متروك‌‌ماندۀ قديمي، به‌‌كارگيري امكانات گويش‌هاي محلي و آفرينش شمار فراواني ازعبارات اصيل و خوش‌ساخت ادبي، از تمامي نويسندگان دورۀ پهلوي به مراتب بالاتر است؛ حتي از آل‌احمد كه از يك نثر ابداعي و منحصربه‌‌فردي برخوردار است. تشخص نثر دولتآبادي به تعدد و تنوع شاخصه‌هاي آن است. از اين‌‌رو است كه نمي‌توان آن را مانند نثر دیگران با یک تعبیر واحد تعریف کرد. تعبیراتی چون: نثر شاعرانه، كهن‌گرا، خراساني، لهجه‌اي، توصيفي و ... هر كدام نمايانگر تنها بخشي‌از امكانات اين نثر است. حال اگر ناگزير از نام‌گذاري باشيم، از آن‌جا كه هويت اين نثر را جلوه‌ها وجنبه‌هاي پرغنايي از نثر قديم و جديد تشكيل داده است، مي‌توان بر آن «تركيب زبان ادبي ـ گويشي» اطلاق کرد تا دلالتي بر چندسويگي آن باشد. اما البته باز اين عبارت هم جامعيت ماهيت اين نثر را به‌خوبي در منظر مخاطب قرار نمي‌دهد.
این کتاب در واقع شناخت‌نامه دولتآبادی است و شامل زندگی‌نامه، خلاصه آثار، نقد و بررسی آثار می‌شود. قهرمان شیری در این کتاب فعالیت قلمی دولتآبادی را به سه دوره تقسیم می‌کند: دورۀ اول کارنامه سپنج، دورۀ دوم جای خالی سلوچ و کلیدر و دورۀ سوم روزگار سپری شده و سلوک. براساس این دوره‌بندی ویژگی آثار تولیدی هر دوره را به تفکیک جزء به جزء نقد و بررسی می‌کند.
در بخش از منظر منتقدان، نقد گلشیری، نوری علاء، براهنی، رحیمی و جواد اسحاقیان بر کلیدر، نقد حیدرزاده و رهگذر بر جای خالی سلوچ را می‌خوانیم. در پایان هم خلاصه‌ای از رمان‌های جای خالی سلوچ، کلیدر و روزگار سپری‌شدۀ مردم سالخورده آورده شده است.
فهرست مطالب کتاب:
زندگی‌نامه
فهرست آثار
* دورۀ اول: کارنامۀ سپنج
* دورۀ دوم: جای خالی سلوچ و کلیدر
ساختار روایی در کلیدر
موسیقایی بودن ساختار در کلیدر
دلالت‌های استعاری در جای خالی سلوچ و کلیدر
نمایش دوره‌های تاریخی از طریق نثر
نقدی بر حماسه و تراژدی بر اساس کلیدر
واقعیت‌های عینی در رمان‌های دولتآبادی
* دورۀ سوم: روزگار سپری‌شده در سلوک
شناختی از شخصیت‌های روزگار سپری‌شده
* سیری در سلوک دولتآبادی
* از منظر منتقدان
* خلاصۀ رمان‌ها
پربازدید ها بیشتر ...
بازخوانی انتقادی سیاست‌گذاری‌های آموزشی در ایران معاصر
سیدجواد میری، مهرنوش خرمینژادضروری است که فهم ما از جایگاه آموزش و پرورش به صورت بنیادی و از منظر ارزش‌گذاری اجتماعی تغییر کند؛ ز
ماهنامۀ شهر کتاب، سال دوم، مهر 1395، شمارۀ 12
جمعی از نویسندگان به سردبیری حسین فراستخواهدوازدهمین شماره مجله شهر کتاب منتشر شد.
منابع مشابه بیشتر ...
ویتمن ایرانی: فراتر از پذیرش ادبی
بهنام فومشیاین کتاب به پذیرش والت ویتمن، شاعر نامدار آمریکایی در یک دورۀ تقریباً صدساله در ایران معاصر می‌پرداز
زندگی پرتنش، زمانۀ پرآشوب: جستاری در زندگی سیاسی سلیمان میرزا اسکندری
ایرج ورفینژادسلیمان میرزا اسکندری وی شاهزاده‌ای قاجاری بود که نسبش به عباس میرزا ولیعهد ایران می‌رسید. او با بروز
دیگر آثار نویسنده بیشتر ...
ملکوت روایت: نگاهی به کارنامه بهرام صادقی (شناخت‌نامه، خلاصۀ آثار، نقد)
قهرمان شیریاین کتاب تلاش دارد با نقد و بررسی آثار بهرام صادقی، روند داستان‌نویسی و تصویر کاملی از جایگاه و اهمی
تکوین و تکامل (بهار نثر فارسی؛ از عصر سامانی تا دورۀ سلجوقی) و تقلید و تنزل (پاییز نثر فارسی؛ از دورۀ مغول تا عصر صفوی)
قهرمان شیریتاریخ ادبیات فارسی، تاریخ نظم و نثری دلنشین، عمیق و اثرگذار است که شرایط بلوغ فرهنگی و اجتماعی زبان
نظری یافت نشد.