معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.

انتخابات ریاست‌جمهوری سال 76 با تغییر گفتمان غالب سیاسی جامعۀ ایرانی مبدأ تحولات و تغییرات زیادی در ساختارها و نهادهای این جامعه شد که ادبیات داستانی نیز از آنها بی‌بهره و بی‌تأثیر نماند. فضای بازی که در نتیجۀ این انتخابات در ایران به وجود آمد، بلافاصله راه خود را به مطبوعات و فضای نشر گشود. از سوی دیگر در نتیجۀ بازشدن فضا و ارتباط بیشتر با جامعۀ بین‌الملل، فن‌آوری و گردش اطلاعات نیز وارد دوران جدیدی شد که ایجاد وبلاگ‌ها از مهم‌ترین نتایج این تحول تازه‌آمد برای ادبیات داستانی معاصر بود. مجموعۀ این تغییرات دریچه‌های جدیدی را برای ادبیات داستانی باز کرد و خیلی از نویسندگان تازه‌کار را وارد این عرصه کرد که امروزه بعضی از آنها به نویسنده‌های جاافتاده و تثبیت‌شدۀ ایرانی بدل شده‌اند. تکثرگرایی و احترام به عقاید مختلف که در آن زمان گفتمان غالب فضای سیاسی و اجتماعی جامعۀ ایرانی بود، در هنر و ادبیات نیز نمود پیدا کرد و نتیجۀ پیدایی جریان‌های مختلف ادبی‌ای بود که هر کدام به سبک و شیوۀ خود در پی رونق بخشیدن به ادبیات داستانی ایران و گشودن دریچه‌ای تازه برای آن بودند.

از نظر محتوایی نیز ادبیات ایران که در سال‌های سخت دهه‌های شصت و هفتاد هنوز وام‌دار ادبیات چپ‌گرا و بیشتر درگیر مکتب واقع‌گرایی اجتماعی بود، در این سال‌ها به تدریج سفری به درون را که پیش‌تر جسته و گریخته تجربه کرده بود، با شدت و حدت بیشتری پیگیری کرد. به ویژه نویسنده‌های نوآمده، بیشتر و پیش‌تر از آنکه در پی حل معضلات اجتماعی و مبارزه با سرمایه‌داری و دفاع از طبقه‌های محروم جامعه باشند، به دنبال یافتن پاسخ‌هایی برای سؤال‌های ذهنی/درونی/ شخصی‌شان بودند و ادبیات داستانی ایران را هر چه بیشتر و بیشتر به سمت شخصی‌نویسی و دورشدن از ایدئولوژی راندند؛ موضوعی که بعدها در دهۀ هشتاد با پاشنۀ آشیل ادبیات داستانی ایران بدل شد و مجموعه‌ای از آثار اغلب فرم‌گرا و تهی از اندیشۀ مدون را به وجود آورد که گاه آنقدر شخصی می‌شدند که جز خود نویسنده هیچ‌کس دیگری نمی‌توانست با آنها ارتباط برقرار کند.

اگر انقلاب مشروطه، کودتای مرداد 1332 و انقلاب بهمن 1357 و تأثیرات اجتماعی ـ فرهنگی آنها را مبنای تاریخی شکل‌گرفتن نسل‌هایی از نویسندگان ایرانی بدانیم که برای هر کدام‌شان می‌شود خصلت‌هایی بارز را در فرم و محتوا برشمرد، دوم خرداد 1376 را می‌توان مبدأ تاریخی شکل‌گرفتن نسل چهارم داستان‌نویسان مدرن ایرانی دانست؛ نسلی که با وجود تنوع دیدگاه‌ها و نگرش‌ها، خصلت‌هایی مشترک را می‌توان میان آثار نویسندگانش ردیابی کرد.

نسل چهارم داستان‌نویسی ایران پس از اتفاق 76 و با باز شدن فضای جریان‌های فرهنگی ـ اجتماعی شکل تازه‌ای گرفت و بررسی نویسندگان این دوره با مؤلفه‌های منحصربه‌فرد و بازخوانی آثار آ‌نها شکل جدی‌ای پیدا کرد. نویسندگانی که بیشتر متولد جریان وبلاگ‌نویسی و روزنامه‌نگاری آزاد آن دوره بودند. محمدحسن شهسواری، حسن محمودی، یوسف علیخانی، ‌محسن فرجی، مهسا محب‌علی، فرشته توانگر، ناتاشا امیری و سپیده شاملو هشت نویسنده‌ای هستند که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این مجموعه شامل دو قسمت نقد و مصاحبه است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

گفتگو با ناتاشا امیری و نگاهی به آثار داستانی او

من دنبال قصه‌های عامه‌پسند نیستم

نخ‌های سرنوشت

گفتگو با فرشته توانگر و نگاهی به آثار داستانی او

داستانم باید با صدای خودم به گوش برسد

با احساس یک تبعیدی

گفتگو با سپیده شاملو و نگاهی به آثار داستانی او

در رمان بعدی‌ام حتما مردها هم حرف خواهند زد

یک باغ پاییزی

گفتگو با محمدحسن شهسواری و نگاهی به آثار داستانی او

تلاش می‌کنم داستان را به شیوۀ دلخواهم بنویسم

یک توضیح فلسفی

گفتگو با یوسف علیخانی و نگاهی به آثار داستانی او

در داستان‌هایم به آدم‌ها اهمیت می‌دهم

سیمرغ میلکی‌ها

گفتگو با محسن فرجی و نگاهی به آثار داستانی او

هیچ‌وقت نخواسته‌ام ادی آدم‌های باتجربه را دربیاورم

تنهایی یک دوندۀ استقامت

گفتگو با مهسا محب‌علی و نگاهی به آثار داستانی او

ترجیح می‌دهم فرزند زمان خودم باشم

نت‌های ملال‌آور و ویران‌کنندۀ یک سونات

گفتگو با حسن محمودی و نگاهی به آثار داستانی او

داستان‌های زیادی برای نوشتن دارم

یک عمر کوتاه‌مان کردند