معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.

در مقالۀ «ملامحمدکاظم هزارجریبی و دو رسالۀ غلو ستیزانه اش» آمده است: نگاهی گذرا به فکر و فرهنگ دینی سده‌های اخیر جامعۀ شیعی بسنده است تا فرانماید که روند غلوستیزی در آن بر خلاف آنچه در نخستین سده‌های فرهنگ شیعی دیده می‌شود، بسیار کم‌رنگ و ناپیوسته است و به هیچ روی واجد ژرفا و پهنایی که خورند این موضوع عقیدتی بسیار مهم باشد نیست. ایستارهای نمایان غلوستیزانه‌ای که در دوران اخیر فرهنگ شیعی و پس از برافتادن حکمروایی صفویان دیده می‌شود، سوای آنچه به جریان‌های روشنفکری و تجدیدنظرطلبی مقارن مشروطه و پس از آن بازمی‌گردد موسمی و در واکنش به تجرکات اشخاص و گروه‌های خاص است. عمده‌ترین ایستارهای غلوستیزانه دانشوران سنتی در این دوران، به موضع‌گیری در برابر صوفیان غلوگرا و شیخیان بازمی‌گردد و ناشی از آن احساس خطر ناگهانی است که از تحرکات اجتماعی چنین جماعت‌هایی در میان متدینان پدید می‌آمده.

در این مقاله رساله‌های غلوستیزانۀ ملامحمدکاظم هزارجریبی که یک جزء بسیار کوچک از مجموعۀ اسنادی است که باید ملاحظه شوند، مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

در مقالۀ «رشیدالدین وطواط و نقش او در پیوند امثال عربی و فارسی» آمده است: وطواط از عالمان و ادیبان بزرگ عصر خوارزمشاهیانن است. یکی از نگاشته‌های وی کتاب «لطایف الامثال و طرایف الاقوال» است که در آن 281 مثل عربی را به همراه ترجمه و شرح فارسی آنها گرد آورده است. وی این کتاب را به فرمان اتسز خوارزمشاه و به نام خزانۀ او تألیف کرده است و انگیزۀ اصلی تألیف کتاب، علاقۀ اتسز به فراگیری امثال عرب و پاسخ قدرشناسانۀ وطواط به او بوده است. در مقایسۀ این کتاب با کتاب‌های کلاسیک امثال عربی نشان می‌دهد که وطواط بیش از همه از مجمع الامثال میدانی بهره گرفته است و به غیر از سه مثل که در شمار احادیث نبوی هستند، همگی در کتاب میدانی آمده‌اند. در این مقاله به این کتاب و ویژگی‌های آن پرداخته شده است.

فهرست مطالب کتاب بدین ترتیب است:

سخن خواهان

کلیات:

درآمدی بر شیوه‌های ارجاع به منابع الکترونیک/ ابراهیم خدایار

درباره بعضی نسخه‌های خطی شرقی کتابخانه دانشگاه لیدن/ فرید قاسملو

حفاظت از میراث و ضرورت بررسی پیرامون آن/ جورج مقدسی؛ ترجمه محمد باهر

پیوستی بر تاریخ تذکره‌های فارسی/ حسین مسرت

علوم اجتماعی:

جایگاه فرهنگی علوم و فنون و انتقال آنها در جامعه‌های ابتدایی/ ناصر تکمیل همایون

ملامحمدکاظم هزار جریبی و دو رساله غلو ستیزانه‌اش/ جویا جانبخش

تاریخی‌گری زن اندیشی مسلمانان در شمال آفریقا در دو سده اخیر/ عبدالله ناصری طاهری

بررسی ضرورت، زمینه‌ها و اهداف اصلاحات ارضی در ایران/ محمدباقر آرام، بهزاد جمادی

بررسی زمینه های مهاجرت یهودیان بوکان در دوره پهلوی دوم/ غلامرضا امیرخانی، آوات ابراهیمی

محله کلیمیان تهران و قدیمی‌ترین کنیسه (کنیسای) یهودی/ محمد بقایی شیره‌جینی

اساطیر:

دربارۀ چیستی اسطوره: پیشینه مطالعات و مکاتب آن/ جواد نیستانی

پایش و نیایش آب در اساطیر ایران/ محمود جعفری دهقی

 زبان‌شناسی:

عَنگ، عَنَک؟/ محمدحسن ابریشمی

زبان تالشی اسالم/ احسان یارشاطر؛ ترجمه علی محمد طرفداری

واژگان بیگانه در قرآن: رهیافتی تازه/ محمد بلاسی؛ پارسی کرده محمد حسین ساکت

 هنر:

عوامل مؤثر در شکل‌گیری مکتب نقاشی هند و ایرانی/ محمد مرتضایی

تحلیل سبک‌شناسانه سگ سنگی و تشریح علل منحصربه‌فرد بودن آن/ محمود طاووسی، مهرداد صدقی

کاربردهای بودپذیر منطق فازی در موسیقی/ ایمن ایلماز، ضیا تلاتار، مصطفی ساکت، حسین کرد

رساله علی‌محمد اصفهانی در کاشی سازی/ سعید خودداری نایینی

 ادبیات:

نکته‌هایی از پزشکی در شاهنامه فردوسی/ حسن تاج‌بخش

مدارا (تساهل و تسامح) در اندیشه‌های حکیم ابوالقاسم فردوسی/ احمد کتابی

شمس تیریزی هندوستان/ ولادیمیر ایوانف؛ ترجمه پرویز اذکائی

بنفشه طبری ( نگاهی کوتاه به شعر امیر پازواری)/ سید علی موسوی گرمارودی

میرزا محمداسماعیل توحید شیرازی/ محمدرضا قنبری

زمان و چگونگی آشنایی غرب با شیخ عطار نیشابوری/ مجدالدّین کیوانی

رودکی و فردوسی/ مسعود میر شاهی

رشیدالدین وطواط و نقش او در پیوند امثال عربی و فارسی/ سلمان ساکت

نگاهی به یک مختارنامه/ علیرضا دولت‌شاهی

نمونه‌هایی از شعر فارسی میانه/ شائول شاکد؛ ترجمه عباس آذرانداز

تاریخ:

افزوده‌هایی بر کتاب‌های سلسله‌های اسلامی جدید/ سی ادموند با سورث؛ ترجمه محمدحسین ساکت

رویات سفرنامه‌های ایتالیایی و اسپانیایی از روابط ایران و پرتقال در هرموز/ الهام ملک زاده

بررسی شاخصه‌های کشورداری شاه‌عباس صفوی و تأثیر آن بر رویکردهای علمی ـ فرهنگی شیخ بهایی/ عبدالله متولی

ساختار اداری و اجرایی در دورده صفویه/ مژگان اسماعیلی

اوضاع سیاسی کرمان از ابتدای قاجار تا نهضت مشروطیت/ رامین یلفانی

مهندس الممالک غفاری و دشت قهرود/ میرعابدین کابلی

تاریخ/ شبه قاره:

ظهور اسلام در سند از نگاه تاریخی/ فرهنگ خادمی ندوشن

علل و عوامل رسمیت یافتن تشیع در بیجاپور/ زهرا آقامیری

باستان‌شناسی:

مطالعه و گونه‌شناسی سفال‌های محوطه تپه قلایچی از دوره مانّاها/ کاظم ملازاده

گزارش مقدماتی کاوش باستان‌شناختی در محوطه شهرک فیروزه/ حسن باصفا، مهدیه رحمتی

بررسی روند شکل‌یابی و توسعه بافت تاریخی بروجرد با اتکا به مطالعات باستان‌شناسی/حسن کریمیان، ‌علیرضا گودرزی

اسناد:

گنجینه تاریخ عامه (معرفی مجموعه اسناد از آرشیو عبدالحسین میرزا فرمانفرما)/ منصوره اتحادیه

یک نامه تاریخی (نامه عبدالمؤمن خان ازبک به شاه عباس یکم و پاسخ آن)/ جمشید قائمی

جغرافیا:

کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در تهیه نقشه‌های ژئومورفولوژی/ منوچهر فرج زاده، مریم جابری

دندروکرونولوژی (سالیابی رشد حلقه‌های درختان)/ سیاوش شایان؛ مریم قاسم نژاد

جغرافیای تاریخی:

بوّان یکی از چهار بهشت جهان/ جمشید صداقت کیش

مطالعه جغرافیای تاریخی همدان (از بنیان شهر تا دوره سلجوقی)/ مریم محمدی

مکان‌یابی مراکز ایالت‌های ماسبذان و مهرجان قذق براساس متون دوره اسلامی و داده‌های باستان‌شناسی/ محمدابراهیم زارعی، پیمان منصوری، سعید منصوری

نگاهی اجمالی بر دگرگونی‌های حصار شهر قزوین از صدر اسلام تا پایان دوره قاجار با تکیه بر متون و اسناد تاریخی/ زینب اکبری، سیده ماندان کزازی

ایران‌شناسی:

پاره‌های خوزستان‌شناسی/ جلیل نوذری

رجال:

منابع علم رجال/ جعفر سبحانی؛ ترجمه علی اوجبی

سادات و جایگاه اجتماعی ـ سیاسی آنها؛ مطالعه موردی سادات نیشابور قرون سوم تا ششم هجری/ محمدکاظم رحمتی

نقد و بررسی:

طب و طبابت به روایت جیمز موریه/ عمادالدین فیاضی

تصحیح چند لغزش در چاپ‌های لباب الالباب/ علی صفری آق قلعه