معرفی کتاب

کتاب ارزشمند شاهنامه دارای جذابیت‌های بی‌شماری است و شاید یکی از نکاتی که در این اثر سترگ قابل بحث و بررسی است، حدیث دلداگی و شیدایی قهرمانانی است که گاهِ نبرد گَرد بر آسمان می‌نشانند.

عاشقان شاهنامه با خویش یکرنگ‌اند و اگرچه هنگام نبرد، تیغ تیز بر دشمن می‌کشند؛ اما دل خویش به معشوق داده و جان بر کف نهاده از مرزهای کشور پاسداری می‌کنند؛ از این‌روست که «زال» که وظیفۀ پاسداری از نواحی شرق ایران را دارد، هنگامی که عاشق «رودابه» آن هم فقط با شنیدن اوصاف این خورشیدچهر می‌شود، برای رسیدن به معشوق دست از جان می‌شوید و پدر خویش ـ جهان پهلوان سام ـ می‌گوید که برای ویران‌کردن کابل، شهر معشوق، باید از جنازۀ وی عبور کند و این گفته چنان از سر صدق و وفاست که «سام» مجبور می‌شود برای انصراف «شاه‌منوچهر» از حمله به شهر کابل نامه‌ای بنویسد.

در داستان دلداگی «رستم» به دختر پادشاه سمنگان «تهمینه» نیز دلاور جوان که وظیفه‌ای جز پاسداری از مرزهای وطن ندارد؛ چون با محبوب خویش پیوند زناشویی می‌بندد، مجبور به ترک وی می‌شود؛ چراکه وطنش به وی بیشتر نیازمند است. «تهمتن» با یار خویش پیمان وفاداری می‌بندد؛ چرا که درس‌آموختۀ مکتب پدرش «زال» بود.

قهرمانان عشق و زندگی در هر عرصه‌ای سرفرازند، حتی هنگامی که در معرض تهمت و بدنامی قرار می‌گیرند چنان پاک و بیگانه از ورطه‌ آزمایش بیرون می‌آیند که حتی آتش سوزنده نیز بی‌اثر می‌گردد. «سیاووش» پهلوان پیل‌تنی که «رستم» آموزگار وی در عرصه جنگاوری و آداب رزم بود، وقتی مورد عشق گناه آلود نامادری خویش «سودابه» قرار می‌گیرد، پاکدامنی پیشه ساخته، از ورطه‌ گناه و ناپاکی دوری می‌جوید. چنین می‌شود که نامش با بیگناهی و پاکدامنی یکی می‌گردد.

در داستان عشق «بیژن و منیژه» نیز حدیث ایثار و از خود گذشتگی به زیبایی تمام بیان شده است. دلاور جوان به قصد کمک به هموطنان خویش که اسیر حمله گرازان وحشی گشته‌اند ترک پایتخت می‌گوید؛ اما بر اثر فریب همراه خویش «گرگین» راهی دیار «افراسیاب» می‌شود و آنجا دلداده و شیفته‌ دختر وی «منیژه» می‌شود. «افراسیاب» بر عاشق جوان خشم می‌گیرد و وی را در چاهی اسیر می‌کند تا بالاخره روزی «رستم» به یاری وی می‌شتابد و عاشق و معشوق را به ایران می‌آورد.

نام‌آوران عرصه دلدادگی در کتاب ارزشمند «شاهنامه» نه فقط مردان که زنان نیز هستند. «رودابه» از مادر خویش «سیندخت» چنین آموخته بود که در عرصه عشق زن و مرد هر دو اثر گذارند، پس چنین بود که در راه وصال تلاش خویش کرده تا بدانجا که با پدر خویش «مهراب» راز شیدایی‌اش را به «زال» جوان بیان می‌دارد و قهرمانانه تاوان چنین اعترافی را نیز می‌پردازد.

«تهمینه» نیز با صلابت تمام مقابل «رستم» جوان می‌ایستد و با صداقت راز خویش می‌دارد که درخور دختری چون او که نظیرش در همۀ دهر نتوان یافت، تنها جهان‌پهلوانی چون «رستم» است.

مردان و زنانی که در کتاب حکیم سخن‌سرای، نام قهرمان و پهلوان بر خود نهاده‌اند، در هر عرصه‌ای یکه‌تاز و پایبند به اصول اخلاقیات خویش هستند و از همۀ توانمندی‌های خود نهایت استفاده را می‌کنند تا وظیفۀ انسانی خویش را به انجام رسانده باشند و چنین است که در میان چکاچک شمشیرها و صدای سم ضربۀ اسبان جنگی می‌توان دری به دنیای پرتلألو عاشقی گشود و دل را از نور عشق منور ساخت.

فهرست مطالب این کتاب بدین‌قرار است:

مقدمه؛ داستان عشق "زال" و "رودابه"؛ داستان عشق "رستم" و "تهمینه"؛ داستان عشق "سودابه" به "سیاوش"؛ داستان عشق "بیژن" و "منیژه".