معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

از زمان پیدایش انسان در دوران مختلف، بین‌ ملت‌های گوناگون، گاهی افرادی نابغه به دنیا می‌آیند؛ اما خیلی به‌ندرت شخصیت‌هایی پدیدار می‌گردند که از بسیاری جهات هم در رشتۀ خود و هم به عنوان انسان فوق‌العاده بی‌نظیر و یگانه باشند؛ مانند آنها نه قبلاً انسانی وجود داشته و نه دوباره به دنیا می‌آید؛ برای مثال در ادبیات شخصیت‌هایی مانند فردوسی، خیام، شکسپیر، بالزاک، تولستوی، چخوف و گورکی. در رشته‌های دیگر نیز چنین چهره‌هایی وجود دارند؛ کسانی چون ادیسون، کوخ، داوینچی، باخ و بسیاری دیگر.

بی‌تردید یکی از بزرگ‌ترین چهره‌های تاریخ تئاتر، کنستانتین سرگویچ استانیسلاوسکی است. کشفیات او، سیستم او، دستاورد و آثار او و نیز اخلاق او در صحنۀ تئاتر نه قبلاً وجود داشته و نه دوباره پدیدار خواهد آمد.

نامه‌های استانیسلاوسکی مدارک تلاش‌های خستگی‌ناپذیر و نبرد یک انسان بزرگ تاریخ تئاتر به دلیل ایجاد و کشف قوانین صحنه‌ای، ایجاد تئاتر علمی و تئاتر رئالیستی است. این نامه‌ها مکمل بیوگرافی هنری او در زندگی‌اش در هنر هستند. روابط او با عدۀ بسیاری شخصیت‌های زمان او را نشان می‌دهند. این نامه‌ها آشکار می‌کنند که او چگونه کارگردانان و معماران صحنه را برای برنامه‌های تئاتر هنرمندان مسکو شیفته می‌کرد. آنها تعریف می‌کنند او چگونه به عنوان نقش‌آفرین کلید طلایی نقش را می‌یافت و چگونه او به عنوان استاد نقش‌آفرینان خود را در راه یافتن نقش یاری می‌کرد. آنها سعی خستگی‌ناپذیر او را برای به‌سازی و اصلاح اپرا شهادت می‌دهند و آنها برداشت‌های او را از سفرها و تئاترهای اروپا و آمریکا نشان می‌دهند. در این‌گونه از نامه‌های به ظاهر خصوصی او، تصویری فریبنده از یک هنرمند بزرگ و راه او از خانۀ بسیار ثروتمند یک کارخانه‌دار تا بالاترین قلۀ تئاتری، اخلاقی و انسان‌دوستی نشان داده می‌شود.

نامه‌های کنستانتین س. استانیسلاوسکی همچنین سبب آشنایی با بینش و بررسی قوانین صحنه‌ای، آنچه «سیستم استانیسلاوسکی» نامیده می‌شود، می‌گردد. آنها سرچشمۀ حتماً لازمی هستند برای شناخت استانیسلاوسکی و هم‌زمان انگیزه‌ای هستند تا همۀ تئاتری‌ها و تئاتردوستان دوباره خود را با آثار او، جهان‌بینی او، سیستم او و اهمیت او برای تئاتر همۀ کشورها مشغول سازند.

در موزه‌های مختلف، بایگانی‌ها، کتابخانه‌های خصوصی حدود دوهزار نامه از استانیسلاوسکی نگهداری می‌شود که احتمالاً این تمام نامه‌های به‌ارث‌مانده نیستند. از این نامه‌ها 887 نامۀ چاپ روسی انتخاب شده‌اند؛ افزون بر آنها جملات اهدایی در روی عکس‌ها در کتاب‌ها، به‌ویژه در چاپ اول «زندگی من در هنر» 1925 به زبان روسی.

در این کتاب افزون بر ترجمۀ 375 نامه که برای نخستین بار ترجمه شده است، پانصد اظهارنظر کتبی از استانیسلاوسکی آورده شده است.

با صرف‌نظرکردن از جزئیاتی بسیار جالب با وجود این تلاش شده است تصویری از شخصیت استانیسلاوسکی را منتقل کند تا زندگی‌نامۀ او را تکمیل کند و تا پایان زندگی ادامه پیدا کند. از این‌رو نامه‌ها پس از 1918 بیشتر در نظر گرفته شده‌اند و درواقع در وهلۀ اول آنهایی که توسعۀ جهان‌بینی استانیسلاوسکی را مشخص می‌کنند، مقام و وضعیت هنری و اجتماعی مبارزات زمان او، در وهلۀ دوم نامه‌هایی که طرز فکر و نوع رفتار او را به عنوان رهبر تئاتر و گروه نشان می‌دهند. در وهلۀ سوم نامه‌هایی که در آنها به عنوان کارگردان افکار و دستورالعمل دربارۀ برنامه‌های درام و اپرا توصیف می‌کند. در وهلۀ چهارم نامه‌هایی که در آن با پیشنهادات و واگذاری وظایف به نقش‌آفرینان گروه خود مراجعه می‌کند. در وهلۀ پنجم نامه‌هایی دربارۀ انتشار نوشته‌هایش، بررسی تلاش او یک تئوری را تحت قوانین کلی درآورد، دانستنی‌های متد خود را بیان می‌کند.