معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

منظور از تألیف این کتاب بررسی تاریخ سیاسی دولت عثمانی از واپسین دهۀ سدۀ سیزدهم تا اعلان جمهوریت ترکیه در 1923 است. دولت عثمانی از نخستین محل خود که ناحیۀ «سگود (سویوت امروزی) در غرب آناطولی بود، رو به گسترش نهاد تا اراضی پهناوری را به قلمرو خود بیفزاید و بر مردمان دیگری فرمان براند. تصرف هر محل و ناحیه‌ای موجب شد که جماعت‌های بومی جدیدی جذب قلمرو عثمانی شده، به آن بپیوندند و در افزایش قدرت اقتصادی و غنای فرهنگی‌اش سهیم باشند.

امپراتوری عثمانی درواقع در بیشترین مدت از تاریخ خود به صورت مجموعه‌ای پیچیده از گروه‌های قومی، زبانی و دینی باقی ماند. هر گروهی تاریخ، فرهنگ، زبان، آداب دینی و مذهبی و سنت‌های خود را داشت. افزون بر ترک‌ها، مجارها، صرب‌ها، بوسنیایی‌ها، مونته‌نگرویی‌ها، آلبانیایی‌ها، یونانیان، بلغارها، رومانیایی‌ها، تاتارها، یهودی‌ها، کردها، عرب‌ها، ارمنیان و بسیاری دیگر مجاز بودند که اعتقادات دینی و رسوم فرهنگی خود را حفظ کنند؛ بنابراین هیچ روایتی از امپراتوری عثمانی نمی‌تواند ادعای جامعیت کند مگر آنکه تاریخ همۀ مردمان و جوامعی را دربر بگیرد که در رشد و پیشرفت این قدرت جهانی و تمدن غنی و پرتنوعش نقش داشتند.

در این کتاب تاریخ سیاسی دولت عثمانی از واپسین دهۀ سدۀ سیزدهم تا شکل‌گیری جمهوری ترکیه بررسی شده است. به غیر از فصل اول این کتاب که توجه آن معطوف به نهادهای امپراتوری است، هفت فصل دیگر این کتاب تابع ترتیب توالی تاریخی است. تاریخ امپراتوری به هفت دورۀ مشخص در این کتاب تقسیم شده است: نخستین آنها با تشکیل دولت عثمانی به همت عثمان پایه‌گذار خاندان در واپسین دهۀ سدۀ سیزدهم آغاز شده و تا شکست چهارمین سلطان عثمانی (بایزید اول) از تیمور، جهانگشای آسیای میانه تا سال 1402 ادامه یافته و به جنگ فرزندان سلطان مغلوب انجامیده است.

دورۀ دوم با احیای دولت عثمانی در 1413 در روزگار سلطنت محمد اول شروع شده و با سلطنت سلیلمان باشکوه محتشم که مظهر عصر طلایی قدرت و تمدن عثمانی بود، به سال 1566 پایان گرفته است. سومین دوره که روزگار انحطاط قدرت عثمانی است، با سلطنت سلیم دوم (1566 ـ 1574) آغاز شده و به سلطنت مراد پنجم عثمانی که از دولت‌های اروپایی بود، متمرکز بر یکصدوپنجاه سالی است که از جلوس مراد چهارم در 1623 آغاز شده و با امضای قرارداد خفت‌بار کوچک قینارجه با روسیه به سال 1774 تمام شده است. پنجمین دوره که با سلطنت سلیم سوم در 1789 آغاز شده و با مرگ محمود دوم در 1839 پایان می‌یابد، شاهد اصلاحات حکومتی از جانب دولت عثمانی و ظهور نخستین جنبش‌های ملی‌گرایانه در میان اتباع مسیحی امپراتوری بود. دورۀ ششم یا عصر اصلاحات جدید با سلطنت عبدالمجید به سال 1839 آغاز شد و با انقلاب ترکان جوان در 1922 به فرجام رسید. آخرین فصل کتاب شامل دوره‌ای از 1908 تا 1922 است که با سقوط و فروپاشی امپراتوری عثمانی به دنبال شکست‌خوردنش در جنگ جهانی اول به پایان می‌رسد.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار مجموعه بر چاپ اصلی

مقدمه

سپاس‌گزاری

اشاره‌ای به تلفظ، نویسه‌گردانی و املا

سال‌شمار رویدادهای تاریخ عثمانی

سلاطین امپراتوری عثمانی

فصل اول: مرور اجمالی تاریخی

فصل دوم: بنیاد‌گذاران امپراتوری

فصل سوم: اوج قدرت عثمانی

فصل چهارم: انحطاط امپراتوری

فصل پنجم: اصلاحات سنتی و تجزیۀ ارضی

فصل ششم: جهان‌خواری اروپایی و سوق‌دادن امپراتوری به سوی اصلاحات

فصل هفتم: از تنظیمات تا نوین‌سازی خودکامانه

فصل هشتم: انقلاب ترکان جوان و سقوط امپراتوری عثمانی

تصویرها و نقشه‌ها

زندگی‌نامه‌ها

اسناد اصلی

واژه‌نامۀ گزیدۀ اصطلاحات

کتاب‌شناسی توصیحی