معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب ترجمۀ گزارشی است از دیتارد وان ریدن یکی از اعضای کمپانی هند شرقی هلند دربارۀ فعالیت این شرکت در ایران به روزگار صفویان و اوایل عصر نادری که برای تحقیق در قسمتی از تاریخ اقتصادی و اجتماعی ایران بسیار مفید است. فعالیت این کمپانی که دفتر مرکزی آن در اندونزی قرار داشت، مقارن بود با فعالیت کمپانی هند شرقی انگلیس که می‌کوشید رقبای خود را به هر وسیله از ایران و اطراف اقیانوس هند دور کند و در این کار موفق نیز شد. قسمتی از این گزارش دربارۀ همین رقابت‌ها میان هلندی‌ها و انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها و موضع ایرانیان در قبال آنهاست.

اگرچه ون ریدن برای نوشتن گزارش خود به دانش و تجربۀ شخصی در مورد ایران متکی نبود، اما توانست دیدگاهی قابل توجه دربارۀ فراز‌ونشیب‌های شرکت در آن کشور ارائه دهد. البته گاه پیداست که او روش چسب و قیچی را با کپی‌کردن بخش‌هایی از گزارش‌های مدیران شرکت در ایران که برای جانشینان آنها نوشته شده است، اتخاذ کرده است. با این وجود یک گزارش مناسب داخلی تهیه کرد. به این ترتیب گزارش ون ریدن پس از گزارش ون دام در همین موضوع، دومین وصف نظام‌مند از تاریخ شرکت هند شرقی هلند است.

تا آنجا که به ایران مربوط می‌شود، گزارش ون ریدن دربارۀ سیاست و عملکرد شرکت در این کشور بسیار ناچیز است. در 22 آوریل 1757 شورای باتاویا گزارش او را مورد بحث قرار داد؛ اما تصمیم محرمانه‌ای که پس از این بحث گرفته شد، حتی در هیچ دفتری از دفاتر شورا ثبت نشده است.

نویسنده ابتدا به آغاز تجارت هلند در ایران می‌پردازد؛ سپس دربارۀ دین ایرانیان، تعلیم و تربیت شاهان، راه و روش حکومتی پادشاهان و ویژگی‌های مهم‌ترین وزیران مملکت ایران نکاتی را ارائه می‌دهد. ون ریدن بعد از این دربارۀ تجارت و بازرگانی ایرانیان گزارشی را ارائه می‌دهد؛ از قبیل کالاهایی که در این حدود به فروش می‌رسد، شرح رقیبان تجارتی کمپانی، صادرات، مسکوکات رایج در ایران و .... .

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

تذکار

فصل اول: آغاز ارتباط و تجارت ما

فصل دوم: دین اکثریت ایرانیان

فصل سوم: تعلیم و تربیت شاهان ایران

فصل چهارم: راه و روش حکومتی پادشاهان

فصل پنجم: خصوصیات مهم‌ترین وزیران مملکت

فصل ششم: عامۀ مردم و بازرگانان

فصل هفتم: شرح رقیبان تجاری کمپانی

فصل هشتم: راهزنان دریایی و دیگر دزدان

فصل نهم: کالاهای بازرگانی که در این حدود به فروش می‌رسد

فصل دهم: صادرات

فصل یازدهم: اقامتگاه‌های ما

فصل دوازدهم: مسکوکات رایج در کشور ایران

فصل سیزدهم: پیشکش‌های متداول

فصل چهاردهم: شرح وضع دفتر نمایندگی کمپانی در بندرعباس در زمان ما

فصل پانزدهم: تشریح وضع فعلی خارک

فصل شانزدهم: وضع مسکن و شرایط سکونت

فصل هفدهم: نکاتی دربارۀ چگونگی پیشبرد تجارت

نگاهی به چگونگی تجارت در خلیج فارس

نمایه‌ها