معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

اگر بپذیریم که خداگونگی انسان در «خلاقیت» اوست، تردید نمی‌کنیم که آدم بی‌خلاقیت آدم نمی‌شد و اگر بپذیریم که وجه غالب قصه و نمایش «خلاقیت» آنهاست و این دو بی خلاقیت لغلغۀ زبان و لودگی و تقلید بیهوده و بی‌مزه‌اند، آنگاه درمی‌یابیم که بشر غافل از بی‌توجهی به این دو گنج شایگان چه میزان خسران می‌بیند. قصه و نمایش جز کارکردهای خاصی که دارند، انسان‌سازند و هیچ ابزار دیگری در مسیر تربیت به گرد آنها هم نمی‌رسند.

از شگفتی‌های قصه و نمایش یکی هم این است که با وجود تغییر و تبدیل‌هایی که یافته‌اند و اشکال متنوعی که پدید آورده‌اند، خودشان هم هنوز به‌منزلۀ دو آیین زنده، کارکرد ویژۀ خود را حفظ کرده‌اند و باقی مانده‌اند. برگزاری این آیین‌ها خود «عید» معناست و جشن زمان؛ جشنی که در آن روان‌ها به بهشت ازدست‌رفته برمی‌گردند.

هدف این کتاب گره‌زدن دانش نظری «نمایش خلاق» و حوزه‌های مرتبط با آن به کار عملی است. آشنایی دانش‌آموختگان علوم تربیتی با کار عملی نمایش کافی نیست. دانش‌آموختگان نمایش نیز با علوم تربیتی چندان آشنا نیستند. این در حالی است که بخش مهمی از پرورش انسان وابسته به بازی، تمرین و عمل است. بازی و بازیگری نیز حوزۀ عمل «کودک» درون انسان است و حاصل آن نیز چیزی جز پرورش انسان و توانایی‌های او در مسیر «شدن» نیست.

در این کتاب حوزه‌های گوناگون نمایش‌های کودکان و نوجوانان از نمایش خلاق تا تئاترهای کودکان و نوجوانان بررسی شده است و در مسیر این بررسی از خلاقیت، قصه‌گویی، بازی‌های نمایشی، عروسک، سایه‌بازی و امثال آن نیز سخن گفته شده است. تأکید کتاب به‌ویژه در بخش‌های اول تا سوم بر نمایش خلاق است که مهم‌ترین نمایش جهان است و نمایش‌های دیگر از آن کمک می‌گیرند. جنبه‌های گوناگون هنر قصه‌گویی، بازی و بازی‌های نمایشی انواع تئاترهای کودکان و نوجوانان به ترتیب بخش‌های دیگر کتاب را شکل داده‌اند.

تأکید کتاب بر جنبه‌های علمی و کارگاهی است و کوشیده شده تا درس‌هایی که در عمل از بوتۀ آزمایش گذشته‌اند، برای کار در کارگاه‌ها و تمرین مهارت‌ها برگزیده شوند. همچنین در پایان کتاب چند نوشته نیز ترجمه و پیوست شده است؛ از آن جمله پژوهشی دربارۀ استفاده از نمایش خلاق در نویسندگی غیرداستانی برای کودکان است. نویسندۀ آن متن بر اساس موفقیت‌هایی که خود در این‌باره داشته، حاصل تجربۀ عملی خود را نوشته است. نوشتۀ دیگر تجربۀ یکی از مربیان نمایش خلاق در نوشتن نمایشنامه‌ با بچه‌هاست؛ نویسنده روشی برای ارزشیابی کار هنری بچه‌ها در کلاس نمایش پیشنهاد کرده و خود در مواردی که به ارزیابی و نمره نیاز دارد، از آن استفاده می‌کند. این شیوه موضوع پیوست دیگری است که «ارزیابی هنرمندمحور» نام دارد. چند بازی تئاتری نیز ترجمه و پیوست شده که در کارگاه بازی‌های نمایش قابل استفاده هستند.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

مقدمه

بخش اول: نمایش خلاق

الف) خلاق در نظر

ب) نمایش خلاق در عمل

بخش دوم: خلاقیت

بخش سوم: قصه‌گویی

بخش چهارم: بازی

بخش پنجم: تئاتر کودکگان

بخش ششم: تئاتر نوجوانان

پیوست‌ها:

پیوست اول: بازیگری برای نوشتن

پیوست دوم: چطور من و بچه‌های کلاس چهارم نمایشنامه‌ای نوشتیم

پیوست سوم: ارزیابی هنرمندمحور

پیوست چهارم: بازی‌های تئاتری