معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

شاهنشاهی باشکوه هخامنشی دستاوردهای بسیاری در زمینۀ هنر در جهان باستان داشته است و این امر به هیچ‌روی نباید باعث شگفتی شود؛ زیرا این شاهنشاهی پرافتخار وارث حکومت‌هایی چون ایلام، آشور، ماد، بابل و .... بود که در زمینۀ هنر به پیشرفت‌های بسیاری دست یافته بودند و دربار هخامنشی از هنر این سرزمین‌ها به‌خوبی بهره بردند و هنر خاص خودشان را شکل دادند که می‌توان آن را هنری اقتباسی و نه تقلیدی نام نهاد؛ هنری که در دوره‌های پس از آن، جوهرۀ هنر ایران باستان بر پایۀ آن بنا نهاده شد.

هنر هخامنشیان فقط در معماری باشکوه کاخ‌ها، نقوش برجستۀ زیبا و چشم‌نواز، ظروف فلزی خوش‌ساخت و ظریف خلاصه نمی‌شود، بلکه مهرهای به‌دست‌آمده از قلمرو پهناور شاهنشاهی نیز هنر فاخر و پربار هخامنشی را بیش از پیش یادآور می‌شود. ازجمله آثار به‌جامانده که بر آنها نقش مهرهای هخامنشی حک شده، الواح گلی بارو و خزانۀ تخت‌جمشید است. هنگام کشف این ‌آثار کمتر کسی به اهمیت واقعی آنها پی برده بود؛ اما به‌مرور با خوانش الواح که بیشترشان به خط ایلامی بودند و مطالعۀ نقوش آنها، اهمیت این الواح و مهرهای روی آنها مشخص شد و باستان‌شناسان، خط‌شناسان، زبان‌شناسان، مورخان هنر و دیگران به بررسی آنها پرداختند.

مارک گریسون نویسندۀ این کتاب، استاد دانشگاه ترینیتی سن‌آنتونیو در تگزاس است که یکی از حوزه‌های مطالعاتی‌اش، هنر هخامنشی به‌ویژه مهرهای بایگانی‌های بارو و خزانۀ تخت‌جمشید است. یکی از آثار این ‌مؤلف و پژوهشگر، مجموعۀ سه‌جلدی مربوط به اثر مهرهای بایگانی باروی تخت‌جمشید است که با همکاری مؤسسۀ شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو انجام شده است. رسالۀ دکتری علی‌اصغر سلحشور، مترجم کتاب هم دربارۀ هنرمندان و کارگاه‌های مهرسازی در تخت‌جمشید بوده است.

مارک گریسون در این کتاب، شمایل‌نگاری خدا و موجودات فراطبیعی در هنر ابتدایی هخامنشی را، از دورۀ کوروش کبیر تا داریوش اول بررسی کرده، اما پیش از آن، به‌درستی پیش‌زمینۀ تاریخی این‌شمایل‌نگاری‌ها را در ایران در محوطه‌های تاریخی مانند حسنلو، مارلیک، شوش و ... واکاوی کرده است.

نگارنده به منظور بررسی بازنمایی بصری و شمایل‌نگاری خدا و موجودات فراطبیعی دورۀ ابتدایی هخامنشی، بیشتر به اثر مهرهای بایگانی‌های تخت‌جمشید به‌ویژه باروی تخت‌جمشید پرداخته است؛ هرچند در این میان به کتیبه‌های سلطنتی و نقوش برجستۀ هخامنشی در بیستون، تخت‌جمشید و نقش رستم نیز نگاهی داشته، از سویی به منابعی چون هرودوت و اوستا نیز استناد کرده است. پس از توصیف و تشریح همۀ این منابع و نمونه‌ها، در آخر به جمع‌بندی مطالب در خصوص شمایل‌نگاری خدا و موجودات فراطبیعی در هنر ابتدایی هخامنشی پرداخته است.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت مترجم

1. پیش‌گفتار

2. پیش‌زمینۀ تاریخی: شمایل‌نگاری خدا و موجودات فراطبیعی در ایران از حدود سال 1000 تا 559 ق.م

3. شمایل‌نگاری خدا و موجودات فراطبیعی در ایران در فاصلۀ زمانی 559 تا 521 ق.م

4. شمایل‌نگاری خدا و موجودات فراطبیعی در دوران فرمانروایی داریوش اول (حدود 522 ـ 486 ق.م)

5. برآیند

پیوست

تصاویر

کتاب‌شناسی