معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

این کتاب، مجموعۀ مقالاتی است که توسط استادان و دانشجویان مختلف رشته‌های زبان‌شناسی و زبان و ادبیات فارسی در بزرگداشت استاد خانم دکتر ویدا شقاقی نوشته شده است. دکتر ویدا شقاقی دارای مدرک دکتری در رشته زبان‌شناسی است و فعالیت‌های مختلفی مانند ریاست انجمن زبان‌شناسی را بر عهده داشته است. در این کتاب ابتدا دربارۀ زندگی و فعالیت‌هایش می‌خوانیم. گفتگویی که با ایشان صورت گرفته را مطالعه می‌کنیم و با آثار او آشنا می‌شویم.

ویدا شقاقی (متولد 1327) زبان‌شناس و استاد گروه زبان‌شناسی دانشگاه علامۀ طباطبایی و رئیس سابق انجمن زبان‌شناسی ایران است. او دورۀ کارشناسی زبان انگلیسی را در مدرسۀ عالی ترجمه و دورۀ کارشناسی ارشد و دکتری زبان‌شناسی را در دانشگاه تهران گذرانده است. کتاب‌های «مبانی صرف»، «فرهنگ توصیفی صرف»، و «مجموعه مقالات اولین و دومین همایش صرف» از جمله آثار مکتوب او می‌باشند.

در پشت جلد کتاب، دربارۀ ویژگی‌های اخلاقی دکتر ویدا شقاقی آمده است: «می‌خواهیم از خانم دکتر ویدا شقاقی بنویسیم. نازنین‌استادی که یک جلسه حضور در کلاس درسش کافی است تا برای همیشه شیفتۀ دانش وسیع و منش والا و مهربانی و گرمای وجودش بشوی؛ در کلاسش تتکواژ و وند و واژه‌بست و واژه بهانه بود تا به اصل مطلب برسیم: دانشجو بودن، در پی کشف حقایق داده‌ها را کاویدن، و در ورای همۀ اینها، انسان بودن. در کنار درس، از او نکته‌های بی‌شمار آموختیم؛ آموختیم که می‌توان همواره مهربان بود و همگان را به لبخند مهمان کرد؛ می‌توان سنگ صبور دانشجویان بود و با رویی گشاده، گوش شنوای دغدغه‌های علمی‌شان بود؛ می‌توان به دور از حاشیه‌ها، در مرکز علم و دانش گام‌های بلند و پرافتخار برداشت. هرگز چیزی از او ندیدیم جز خوبی و مهربانی و لبخند و همدلی».

در بخشی از گفتگوی انجام شده در این کتاب، دکتر ویدا شقاقی دربارۀ دکتر علی‌اشرف صادقی می‌گوید: «نمونۀ یک پژوهشگر عالی و برجسته هستند. من همیشه فکر می‌کنم آیا ممکن است من به جایی برسم که به اندازۀ ایشان کتاب مطالعه کرده باشم و مطلب خوانده باشم و بتوانم از همۀ این مطالب استفاده کنم و کار انجام دهم؛ یعنی ایشان به لحاظ حافظه و هوش برای من یک نمونۀ کامل هستند». (ص 64)

در بخش دیگری از گفتگو، ایشان دربارۀ رشتۀ «زبان‌شناسی» می‌گوید: «واقعیت این است که هرکسی در هر رشته‌ای که هست باید با عشق کار کند، در این صورت حتما در کارش موفق خواهد شد. اینکه می‌گویم با عشق یعنی اینکه وقتی شما یک چیزی را دوست دارید مثل کوهنوردی، آشپزی و .... را اصلا احساس خستگی نمی‌کنید و همین‌طور پیشروی خواهید داشت. به این فکر می‌کنید که قله‌ای که قرار است دست پیدا کنید را هر طور شده باید فتح کنید. در هر کاری اگر عشق داشته باشید، گذر زمان را متوجه نمی‌شوید. واقعا یک نعمت بزرگ است که انسان بتواند کارش را با عشق انجام بدهد، چون اگر غیر از این باشد، هرگز به جایی نخواهیم رسید. رشته زبان‌شناسی رشتۀ بسیار سختی است؛ یعنی باید بسیار سخت‌کوش باشید تا موفق شوید. باید برای این رشته وقت بگذارید تا بتوانید محصولی را که می‌خواهید به دست بیاورید». (ص 66)

در بخش مقالات این کتاب، بیست مقاله و نوشتار آمده که هر کدام به مبحثی دربارۀ زبان فارسی و زبان‌شناسی پرداخته‌اند.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

برای استاد

سال‌شمار زندگی

معرفی آثار

گفتگو با دکتر ویدا شقاقی

مقالات:

گوئی، پنداری، انگاری/ احسان چنگیزی

فرایند اشتقاق در زبان فارسی از دیدگاه نظریۀ بهینگی بازنمودی/ تهمینه حیدرپور بیدگلی

صرف رایانشی: نقش و کاربردهای آن/ پروانه خسروی‌زاده

میریم که داشته باشیم/ محمد راسخ‌مهند

نظریه صرف واژگانی در بوته نقد/ عادل رفیعی

وندشدگی: فرایند صرفی‌شدگی در برخی وندواژه‌ها/ فرهاد ساسانی

انگیختگی در سطح عناصر پسوندی فعلی در زبان فارسی براساس اصل ارتباط/ آزاده شریفی‌مقدم

نام‌آوا/ کورض صفوی

صورت‌های شکستۀ پی‌بستی در خط شکستۀ فارسی/ امید طبیب‌زاده

کدام فرایند صرفی زایا است؟/ آزیتا عباسی

صورت‌های جمع و واژه‌سازی در زبان فارسی/ فریبا قطره

ساماندهی تحلیل‌های چندلایه‌ای زبان‌شناختی در پیکره‌های زبانی/ مسعود قیومی

نقش توالی قواعد در تبیین چینش‌های صرفی/ یادگار کریمی

واژه‌های «کوچ‌نشین»/ راحله گندمکار

بررسی مقوله‌های نحوی با هم‌آیندهای واژگانی در زبان فارسی/ شهرام مدرس خیابانی

واژه‌بست‌ها در سلسله مراتب نوایی/ گلناز مدرسی قوامی

عملگر سوگیری در زبان فارسی/ آزاده میرزائی

زبان و هیجان/ شهین نعمت‌زاده

چگونگی شکل‌گیری ضمایر سوم شخص در فارسی نو/ مهرداد نغزگوی کهن

رابطۀ بسامد و زایایی در کلمات مرکب زبان فارسی/ سیده نازنین امیرارجمندی