معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

شمارۀ دوازدهم و سیزدهم از ماهنامۀ فرهنگی اجتماعی «اوحدی مراغی» با ویژه‌نامه‌ای برای اسماعیل حمیدیه (نشید) منتشر شده است.

یکی از پایگاه‌های مهم فرهنگ و ادب ایران‌زمین که سهم بسزایی در حفظ و اشاعۀ شعر و ادب فارسی این کهن بوم‌وبر دارد، سرزمین آذربایجان است؛ سرزمینی پیشرو که گویندگانی چون قطران تبریزی به اقتفای شاعران خراسان بزرگ، شعرگفتن به فارسی دری را آغاز نمودند و سخنورانی نظیر خاقانی و نظامی و فلکی و اثیرالدین و ظهیر و ابوالعلا و مجیر و مهستی و دیگران آن را بر قله نشاندند و عاملی بر پیدایش سبکی شدند در ادبیات فارسی به نام «سبک آذربایجانی» و «شعر حکمت». اما در این میان شاعرانی گمنام هستند که به سیاست‌زدگی زمان، خود و آثارشان در محاق فراموشی غبار حسرت می‌خورد. سخنورانی توانمند که با کمال ناباوری حتی در شهر خویش غریب افتاده و فریاد برمی‌آورد:

می‌روم تا آشیان بر گنبد مینا بسازم/ دور از این دنیا بسازم/ دور از این دنیای دوزخ‌گونۀ قیرینه‌روزن

اسماعیل حمیدیه در سال 1299 در خانواده‌ای مذهبی و تجارت‌پیشه در مراغه دیده به جهان گشود. دوران تحصیلات ابتدایی و دورۀ اول دبیرستان را در زادگاه خود گذراند. دورۀ دوم دبیرستان را در ارومیه به پایان رسانید و موفق به اخذ دیپلم علمی شد. او از اوان جوانی دارای ذوق شعری بود و اشعاری محکم و متین از او باقی مانده که باتوجه به سن‌وسالش بسیار پخته می‌نماید. برخی از اشعارش در کتابی به نام «سایه روشن» در سال 1353 منتشر شد؛ اما اشعاری لطیف و نغز به صورتی پراکنده و غیرمدون از او باقی مانده که تدوین و طبع آن بسیار محسوس می‌نماید. نشید در انواع شعر از قبیل غزل، مثنوی، ترجیع‌بند و نیمایی طبع‌آزمایی کرده است؛ به‌ویژه در قصیده می‌توان وی را یکی از سرایندگان بنام این قالب به شمار آورد. این شاعر توانمند در دی‌ماه 1357 در مراغه بدرود حیات گفت و در مقبرۀ خانوادگی‌شان به خاک سپرده شد.

در ابتدای یادنامۀ این شماره شعر «لک‌لک» از این شاعر آورده شده و سپس ساختار این شعر بررسی شده است. این شعر باوجود عدم اشتهارش میان جامعۀ شعرخوان کشور، در مراغه موطن شاعر سخت مشهور و زبانزد خاص و عام است و مصراع‌های آغازین آن مانند مثل غالبا از دهان این و آن شنیده می‌شود. بررسی توصیفی ـ تحلیلی این منظومه با بهره‌گیری از نظریۀ نشانه‌شناختی مایکل ریفاتر ـ نظریه‌پرداز آمریکایی فرانسوی‌تبار ـ نوشتار دوم یادنامه است.

بررسی تئاتر در دورۀ پیش از اسلام، منشأ نقاشی ایران و موسیقی مولانا و مکتب مولویه نوشتارهای بخش دوم با عنوان «فرهنگ و هنر» را تشکیل می‌دهند.

بخش سوم با عنوان «ادبیات» دربرگیرندۀ هشت نوشتار است. دمی با حافظ، شعر ایران و جهان (نشید و میلیگان)، داستان کوتاهی از ابراهیم گلستان برخی از نوشتارهای این بخش هستند.

تاریخ و میراث فرهنگی، شعله‌های مانا و رویدادهای فرهنگی دیگر بخش‌های این شماره را تشکیل می‌دهند.

فهرست مطالب این شماره:

سخن نخست: می‌روم تا آشیان بر گنبد مینا بسازم

* یادنامۀ اسماعیل حمیدیّه (نَشید)

لک‌لک/ اسماعیل حمیدیه

سیری در ساختار شعر لک‌لک، اثر ماندگار نشید/ ودود دوستی

رهایی روح و پیدایی قهرمان: خوانش نشانه‌شناختی منظومۀ لک‌لک/ داریوش احمدی

* فرهنگ و هنر

تئاتر در دورۀ پیش از اسلام ایران/ سعید نفیسی

منشأ نقّاشی ایران/ رنه گروسه

موسیقی مولانا و مکتب مولویّه/ بابک آذرشب

* ادبیات

آثار عطار، سرشار از عشق شهوار/ دکتر اصغر برزی

غلط‌های مصطلح/ عبدالله حکیم‌فر

فردوسی و حافظ/ فضل‌الله رضا

نگاهی به کتاب ارجنامۀ میرزاحسین کریمی مراغه‌ای

ماهی و جفتش (داستان کوتاه)/ ابراهیم گلستان

شعر ایران و جهان (نشید؛ میلیگان)

دمی با حافظ/ طغرل طهماسبی

کتاب‌گشت (گردشی در کتاب عشق روی پیاده‌رو نوشته مصطفی مستور)/ فاطمه قادری

* تاریخ و میراث فرهنگی

مادها/ دکتر احسان یارشاطر؛ ترجمه داریوش احمدی

شعله‌های مانا: داود آزاد

رویدادهای فرهنگی: برگزاری کنگرۀ سراسری حیدرعبّاسی (باریشماز)