معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

شیرکو بی‌کس بزرگ‌ترین و نام‌آورترین شاعر معاصرکرد و یکی از چند شاعر بزرگ جهان است. او سال 1940 در شهر شاعرپرور سلیمانیه در محله‌ای مسیحی‌نشین به دنیا آمد. پدر او فایق بی‌کس از شاعران کرد به شمار می‌آمد. شیرکو تحصیلات ابتدایی را در سلیمانیه و هنرستان فنی را در بغداد به پایان رساند. در سن هفده‌سالگی نخستین شعرش در هفته‌نامۀ ژین (زندگی) به چاپ رسید که در سلیمانیه منتشر می‌شد. بیست‌وچهار ساله بود که به جمع شورشیان پیوست و در ایستگاه رادیویی مبارزان به فعالیت پرداخت. همان‌جا شعرهایش را در نشریۀ صدای پیشمرگان منتشر می‌کرد. سال 1968 نخستین دفتر شعرش با نام مهتاب شعر در بغداد به چاپ رسید. در یازدهم مارس 1970 به همراه گروهی از نویسندگان و شاعران کرد، بیانیۀ روانگه (دیدگاه) را در مورد ضرورت تحول و نوگرایی در شعر کردی منتشر کرد. در مارس 1974 برای بار دوم به شورشیان پیوست و پس از شکست قیام، به رمادیه تبعید شد. پس از چند سال که به سلیمانیه برگشت، در ادارۀ آب مشغول به کار شد. در اواخر سال 1984 برای بار سوم به جمع شورشیان پیوست و در بخش رادیو و تبلیغات به فعالیت پرداخت. شیرکو در سال 1986 سفری به ایران کرد و از آنجا راهی سوریه شد و سپس به دعوت انجمن حقوق بشر به ایتالیا رفت و برای نخستین بار در شهر فلورانس و در جمع دوستداران شعر به شعرخوانی پرداخت. سال 1988 جایزۀ خانۀ قلم سوئد (توخولسکی) به او تعلق گرفت و از سوی این کشور به عنوان پناهندۀ سیاسی پذیرفته شد. در فاصلۀ سال‌های 1987 تا 1991 ده‌ها جلسۀ شعرخوانی را در کشورهای مختلف برگزار کرد. سال 1991 پس از قیام بزرگ مردم عراق و کردستان، در کنگرۀ گروه‌های اپوزیسیون عراقی در بیروت شرکت کرد و ماه اکتبر همان سال به کردستان برگشت. سال 1992 به عنوان نمایندۀ مردم به پارلمان کردستان راه یافت و سپس عهده‌دار وزارت فرهنگ کردستان شد. در نوامبر 1993 در اعتراض به پایمال‌شدن دموکراسی و حقوق مردم، از مقام وزارت کناره‌گیری کرد.

اشعار شیرکو از سال 1988 به عنوان شاعر معاصر کرد در کتاب‌های درسی دبیرستان‌های ایالات متحده و کانادا و بسیاری از کشورهای اروپایی گنجانده شده است، از این‌رو او را امپراتور شعر دنیا لقب داده‌اند. شیرکو در طول نیم قرن شاعری، بیش از چهل مجموعه شعر در هشت‌هزار صفحه منتشر کرد که باید او را پرکارترین شاعر معاصر جهان نامید. او عضو کانون نویسندگان کردستان و سوئد بود و گزیدۀ شعرهایش به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، اسپانیایی، ایتالیایی، سوئدی، پرتغالی، دانمارکی، مجاری، روسی، ایسلندی، نروژی، فنلاندی، عربی، ترکی، فارسی و .... ترجمه شده است. سال 2001 جایزۀ شعر پیرمرد ـ شاعر بزرگ کرد که سال 1950 درگذشت ـ به شیرکو داده شد. سال 1998 به همراه تنی چند از ادیبان و روشنفکران، مؤسسۀ انتشاراتی سَردَم (زمان) را در سلیمانیه بنیاد نهاد و تا زمان مرگ، مسئولیت آن را برعهده داشت. او در چهارم آگوست سال 2013 (مصادف با سیزدهم مردادماه 1392) پس از چند ماه بستری شدن در یکی از بیمارستان‌های شهر استکهلم سوئد درگذشت.

تعدادی از کتاب‌های شیرکو بی‌کس که چاپ شده است: مهتاب شعر (1968)، کجاوۀ شیون (1969)، کاوۀ آهنگی (1971)، آینه‌های کوچک (1986)، رودخانه (1983)، سپیده‌دم (1978)، آهو (1976)، یک زن و دو مرد (2000)، رود و چشمه (2008)، بشتاب، مرگ در راه است (2013)، اینک دختر ی میهن من است (2011)، کتاب گردنبند (2007) و .... را می‌توان نام برد.

شیرکو در حقیقت، همۀ تاریخ و فرهنگ و فولکور چندهزار‌سالۀ ملت و میهن‌اش را به شکلی نو و با نگاه و دیدگاهی جهانی در شعرهایش بازسرایی کرده و در همان حال گوشۀ چشمی هم به تاریخ و فرهنگ جهان دارد. شعرهای او با تمام وجود از ژرفای دل دریایی‌اش برآمده و از این‌رو بر دل جهانیان نشسته است. او در همان حال، زیباترین تعبیرات شاعرانه را در مورد دلبر به کار می‌گیرد و همواره در دل شعرهای اجتماعی و سیاسی‌اش گوشۀ نگاهی به عشق دارد.

در این مجموعه برگزیده سعی شده از همۀ دوران‌ها و همۀ سبک‌های متفاوت شعری شاعر، آثاری آورده شود و برای نخستین بار نمایی جامع از شعر شیرکو بی‌کس در زبان و ادبیات فارسی در دسترس خواننده قرار گیرد.

فهرست مطالب کتاب:

دیباچه

کتاب‌شناسی شیرکو بی‌کس

بخش اول: اشعار کوتاه

بخش دوم: اشعار بلند

گفتگوی منوچهر آتشی با شیرکو بی‌کس