معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

هانا آرنت در سال ۱۹۰۶ در لیندن واقع در نزدیکی هانوفر و در یک خانوادۀ مرفه یهودی چشم به جهان گشود. پس از پایان دورۀ متوسطه، در ۱۸ سالگی در دانشگاه ماربورگ به تحصیل فلسفه، یزدان‌‌شناسی و زبان یونانی پرداخت.

هانس یوناس فیلسوف آلمانی بعدها در تجدید خاطره با آرنت، از دانشجوی جوان فوق‌العاده‌ و بی‌نظیری سخن گفته بود که در دانشگاه ماربورگ با جستارهای بحث‌برانگیز خود، در میان دانشجویان چپ به دلیل موضع انتقادی خود نسبت به مارکسیسم و علاقه به دولت ‌شهرهای یونانی به عنوان «محافظهکار» و در میان محافل محافظهکار به دلیل علاقۀ خود به شوراهای پس از انقلاب به عنوان «چپ» شناخته می‌شد. در همین ایام بود که هانا آرنت به مارتین هایدگر استاد فلسفۀ خود دل بست. اما متأهل بودن هایدگر، چشم‌انداز رسیدن به او را برای هانا آرنت تیره می‌ساخت. همین امر انگیزۀ ترک ماربورگ شد و هانا آرنت در سال ۱۹۲۶ برای آماده‌‌سازی رسالۀ دکترای خود به هایدلبرگ و نزد دیگر فیلسوف مشهور آلمانی کارل یاسپرس رفت. آرنت بعدها در ستایش از کارل یاسپرس همواره تأکید می‌کرد که استادش او را از انسان‌گریزی و جهان‌گریزی نجات داد، او را با ایدۀ آزادی انسان آشنا ساخت و ضرورت هم‌زیستی میان انسان‌ها را به او تفهیم نمود.

آرنت بعدها رسالۀ استادی خود را به موضوع «مفهوم عشق نزد آگوستین» اختصاص داد. اما کار در محیط آکادمیک رضایت خاطر وی را فراهم نمی‌ساخت. به همین دلیل از کرسی استادی در دانشگاه چشم‌پوشی کرد و آزادانه به کار و نوشتن پرداخت.

در سال ۱۹۲۹ با نخستین همسر خود «گونتر اشترن» روانۀ برلین شد و کار نگارش نخستین کتاب خود را که زندگینامۀ «راحل فارن‌هاگن» است در آنجا آغاز نمود. تجربیات تلخی که هانا آرنت در این سال‌ها با رژیم نازی در آلمان داشت، در لابلای صفحات این کتاب بازتاب یافته است و از خلال سطرهای آن می‌توان به اعتقاد راسخ وی به حفظ هویت خویشتن و حق دگراندیشی پی ‌برد. هانا آرنت سرخورده از دگرگونی‌های هراس‌آوری که در آلمان در شرف تکوین بود، در اوت ۱۹۳۳ میهن خود را ترک کرد و رهسپار پاریس شد. او برآمد هیولای فاشیسم را از جمله در قصور روشنفکران آلمان می‌دید و آنان را در این جریان بی تقصیر نمی‌دانست. آرنت متأثر از حوادث سیاسی این ایام و نیز تحت تأثیر همسر دوم خود «هاینریش بلوشر» که سوسیالیستی معتقد بود، تدریجا به یک اندیشمند و نویسندۀ آگاه سیاسی تبدیل شد. در سال ۱۹۴۱ به همراه همسر دومش از پاریس به آمریکا مهاجرت کرد. در آمریکا نخست برای بخش‌های مدیریت سازمان‌های مهاجر یهودی فعالیت می‌کرد و از نویسندگان روزنامۀ «سازندگی» مهمترین ارگان یهودیان مهاجر بود. اما با رشد گرایش‌های صهیونیستی در این سازمان‌ها، آرنت که همواره از ملی‌گرایی پرخاشگر بیزار بود، در سال ۱۹۴۴ به همکاری خود با آن نشریه پایان داد. در سال ۱۹۵۱ یکی از مهم‌ترین آثار او تحت عنوان «عنصرها و خاستگاه‌های حاکمیت تام‌گرا» به انگلیسی منتشر شد. آلمانی همین اثر در سال ۱۹۵۵ به چاپ رسید. آرنت در این اثر با رژیم‌های تام‌گرای ناسیونال سوسیالیستی و استالینیستی از نظر سیاسی تسویه‌حساب کرده است. این اثر بازتاب گسترده‌ای در میان متفکران و محافل سیاسی جهان داشت و آوازۀ هانا آرنت را به عنوان اندیشمند سیاسی تثبیت کرد. هانا آرنت در ۴ دسامبر ۱۹۷۵ در نیویورک چشم از جهان فروبست.

نخستین مصاحبه این کتاب با عنوان «چه چیزی باقی مانده؟ زبان باقی مانده است» مصاحبه‌ای است با تلویزیون ZDF  آلمان در ۲۸ اکتبر ۱۹۶۴ که توسط گونتر گاوس از روزنامه‌نگاران شناخته‌شده آن عصر انجام شد. این مصاحبه جایزه آدولف گریمه را کسب کرد. گونترگاوس گفتگو را با این جمله آغاز می‌کند که آرنت نخستین زنی است که در سلسله مصاحبه‌هایی که او در دست تهیه دارد شرکت می‌کند؛ سپس بلافاصله این بحث را پیش می‌کشد که هانا آرنت «شغل بسیار مردانه‌ای» دارد که همانا فیلسوف بودن است که با واکنش آرنت مواجه شد.

دومین مصاحبه در نوامبر ۱۹۶۴ با یواخیم  فست در تلویزیون  SWR انجام شده با عنوان «آیشمن به شکل وحشتناکی ابله بود» که گفتگویی است دربارۀ محاکمه مقام‌های رده پایین و میانی اردوگاه آشویتس ـ بیرکنو.

گفتگوی سوم با آدلبرت رایف در سال 1970 دربارۀ کتاب «دربارۀ خشونت» و مسئلۀ جنبش دانشجویی.

اما مصاحبه آخر آخرین مصاحبه هانا آرنت است که روژه اررا در اکتبر سال ۱۹۷۳ برای رادیو تلویزیون فرانسه انجام داد. ضبط این مصاحبه چند روز طول کشید و از فیلم‌های آن برای ساخت یک مستند تلویزیونی پنجاه دقیقه‌ای به کارگردانی ژان کلود لوبچسانکی برای مجموعه نگاه خاص استفاده شده است. در این مصاحبه دربارۀ موضوعات زیادی بحث شده است: اروپا و ایالات متحدۀ آمریکا، معلق ماندن بحران قانون اساسی در واشنگتن، میراث دهۀ شصت و اوایل دهۀ هفتاد در نهاد آمریکایی، منحصربه‌فرد بودن توتالیتاریسم در قرن بیستم، دیاسپورا و وضعیت یهودیان.

فهرست مطالب کتاب:

چه چیزی باقی مانده؟ زبان باقی مانده است/ گفتگوی گونتر گاوس و هانا آرنت

آیشمن به شکل وحشتناکی ابله بود

اندیشه‌هایی دربارۀ سیاست و انقلاب

آخرین مصاحبه