معرفی کتاب

نویسنده در این کتاب با بررسی رساله‌های چند تن از عارفان ایرانی مانند بوعلی سینا, سهروردی, روزبهان شیرازی و علاء‌الدوله سمنانی مفاهیمی چون نور, رنگ, بالندگی مینوی, جهانی فراحسی و حکمت اشراق از دیدگاه تصوف ایرانی را شرح و تبیین می‌کند.

سوی‌یابی چیست و چگونه است که پدیدۀ سوی‌داری انسان راه‌یافته و نورانی را از دیگر انسان‌ها ویژه می‌گرداند؟ جان آدمی در راه بالندگی خویش به کدامین سو می‌نگرد و پیمودن این راه با چه نگرشی انجام می‌شود؟ نمادهای شمال کدامند و دیدن چیزها و رخدادها در نور شمالی به چه معنایی است؟ نور سیاه شب روشن، روشنایی هنگام رسیدن به قطب، حواس جهان فراحسی، قطب آسمانی، احساس دیدن نورهای رنگی، پیامبران هفت‌گانۀ هستی آدمی، شیخ غیبی، راز تجلی، گوی‌های نورانی، بینش زمرد، نور بر نور و سه‌گانگی نفس چیست؟

پیوند میان فرشتۀ سروش و قطب عارفان و قطب کیهانی چیست؟ جفت آسمانی و شاهد، نور و سایه، فَرَورتی و دثنا، شمال کیهانی و حکمت الاشراق سهروردی، خاور و باختر جان آدمی و ذکر پیکار روحانی رهروان با یکدیگر چگونه بستگی دارند؟

آدمی چگونه می‌تواند از چاه هستی طبیعی خویش بالا رفته و در آستانۀ فراسو به دیدار نور سبز زمردین می‌رسد؟ پیمودن راه عارفان در پیکر لطیف انسان چه نشانه‌هایی می‌نهد و پیشرفت در راه را چگونه می توان سنجید؟

در تصوف ایران باستان، خواهش دست‌یافتن به نوری که در شمال کیهانی برمی‌آید، نماد جستجوی عارف برای خودشناسی و شناخت است. در این سفر روحانی، نور برخیزنده در تاریکی آدمی ـ نور شمالی یا خورشید نیمه شب ـ نمایندۀ نور درخشان اما بی گرایش راستی است که می‌تواند آدمی را از خودپرستی و بردگی مادی رهایی بخشد.

این کتاب بر پایۀ واگشایی ژرف نوشته‌های تنی چند از عارفان ایرانی چون بوعلی سینا، سهروردی، روزبهان بقلی و علاءالدولۀ سمنانی استوار است که در آنها نویسنده پیگیری مفهوم نور و رنگ و نگرش داشتن به آنها را چون نشانه‌های فرابالندگی مینوی به شمار می‌آورد. جان‌مایۀ این کتاب رهاشدن انسان نورانی است آنگاه که بار دیگر به قلب هستی‌اش روی آورده و هم‌زمان بدن رستاخیزی نهفته در زیست ـ ساختار مادی او بالیدن آغاز کرد.

هانری کربن بررسی خود را از رساله‌های عرفانی ابن سینا تا کارهای سهروردی که زنده‌کنندۀ دانایی ایران زرتشتی است، پی می‌گیرد. او در نوشته‌های سهروردی در مفاهیم خورشید نیمه‌شب و چهرۀ راهنمای درونی که سهروردی او را سرشت کامل (طبیعت تامّه) یا «من» آسمانی می‌خواند، ریشه‌های روشن‌تر حکمت نمادین نور را به نگرش درمی‌آورد. پدیدۀ نور پس از سهروردی در نوشته‌های نجم‌الدین کبری بیشترین برجستگی را دارد.

بخشی از این کتاب همچنین به بررسی دیدمان رنگ‌های وابسته به اندام گوته سپرده شده است. کربن با پیگیری شیوۀ کار خویش که بررسی تیزنگرانه و واگشایانۀ پرسش‌های پیش کشیده شده است، از بینش درونی خویش نیز بهره گرفته و از خوانندگان می‌خواهد در پیوند با موضوع بررسی‌هایش، تنها به دریافت ایده‌ها بسنده نکرده بلکه بکوشند تا بُعد شهودی نگرش‌هایش را نیز دریابند.

فهرست مطالب کتاب بدین ترتیب است:

بخش یکم: سوی‌یابی

بخش دوم: انسان نورانی و راهنمایش

بخش سوم: خورشید نیمه‌شب و قطب آسمانی

بخش چهارم: بینش نور سبز

بخش پنجم: نور سیاه

بخش ششم: هفت پیامبر هستی‌ات