معرفی کتاب

منوچهر ستوده در 28 تیرماه 1292 خورشیدی از پدر و مادری مازندرانی در تهران دیده به جهان گشود. پدر و مادر ایشان همراه صدیق الدوله که در دربار مظفرالدین شاه بود، به تهران کوچ کرد. پدرش بعدها مدیر مدرسۀ ابتدایی آمریکایی‌ها شد و ایشان دورۀ ابتدایی را در همان مدرسه و دورۀ متوسطه را در کالج آمریکایی (که بعدها به دبیرستان البرز تغییر نام یافت) گذراند. دانشنامۀ ادبیات فارسی را در مقطع لیسانس در سال 1317 در دانشسرای عالی (دارالمعلمین) دریافت کرد. در سال 1320 به استخدام وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه در آمد و برای تدریس به لاهیجان آمد و در سال 1321 به بندرانزلی منتقل شد.

دکتر ستوده در لاهیجان و انزلی شاگردانی بسیار پرورش داد که بعضاً خود از فضلا و اندیشمندانی کنونی هستند. ایشان در سال 1321 وارد دورۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی شد. به تقاضای شادروان دکتر محمدعلی مجتهدی ـ رئیس دبیرستان البرز ـ به آن دبیرستان رفت. در سال 1329 از رسالۀ دکتری خود با عنوان «قلاع اسماعیلیه در رشته کوه‌های البرز» دفاع کرد و دکتر ادبیات شد.

در سال 1325 به تقاضای استاد محمد مشکوة به دانشگاه تهران منتقل شد و در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه مشغول شد و در سال 1335 به تقاضای استاد بدیع‌‌الزمان فروزانفر به دانشکدۀ الهیات رفت و رشتۀ "جغرافیای تاریخی" را دایر و مدت 15 سال آن درس را تدریس کرد و نیز دو واحد جدید به نام‌های "تاریخ خطوط اسلامی" و "کتیبه‌های اسلامی در باستان‌شناسی" را پایه‌گذاری کرد. بعد به تقاضای دکتر سیدحسین نصر به دانشکدۀ ادبیات رفت و عضو گروه تاریخ آن دانشکده شد و در سال 1357 بازنشستۀ اداری شد؛ اما تحقیقات و تألیفات او همچنان ادامه دارد. استاد ستوده استان گیلان را از "ونه‌بین" آستارا (مرز بین گیلان و اردبیل) تا سرچشمه‌های رود کوچک "سورخانی" (مرز بین گیلان و مازندران) را سوار بر اسب و استر و گاهی با پای پیاده درنوردیده و آنچه را که از آثار باستانی از روزگاران کهن به جا مانده، دیده‌اند و ضبط نموده و کتاب گرانقدر ده جلدی «از آستارا تا استرآباد» را که جلد دوم آن مربوط به گیلان است را تألیف کرده‌اند. در مقدمۀ جلد اول این کتاب، شرح مفصل از "کتاب‌شناسی حاشیه دریای خزر" آورده‌اند که حکایت از عمق مطالعات و مأخذشناسی ایشان دارد.

فهرست مطالب این کتاب بدین قرار است:

مقدمه (افسانه، نه، که عین حقیقت)

سخن‌های ستوده: محمدجعفر یاحقی

نیایش گیلکان برای استاد دکتر منوچهر ستوده: فریدون نوزاد

در ستایش استاد ستوده ستودنی یادی به یادگار: مصطفی فرض‌پور ماچیانی

گوراب: عبدالرحمن عمادی

تقویم گالشی (دیلمی)،‌ اعیاد و آیین‌های فصلی: هوشنگ عباسی

جغرافیای تات: علی عبدلی

یک نامه تاریخی: افشین پرتو

از آستارا تا هوسم: ولی جهانی

قلعه‌های معروف بیه پَس ـ غرب گیلان ـ تالش: سید مؤمن منفرد

کتاب میمون‌دژ الموت: عنایت‌الله مجیدی

گنجور نامور: ابراهیم شکری

سرآغاز کتاب فرهنگ گیلکی دکتر ستوده دی 1332: ابراهیم پورداوود

معرفی کتاب ره‌آورد دکتر ستوده: زکیه بیات

مصاحبه مجله گیله‌وا با دکتر ستوده: نیما فرید مجتهدی

انعکاس اوضاع ساری در سفرنامه‌های اروپایی: علی رفیعی جیردهی، ‌سیده سعیده ابوالقاسمی، عبدالله اکباتان

کتاب‌شناسی دکتر منوچهر ستوده: عنایت‌الله مجیدی

گزارشی از کتابخانه تخصصی دکتر منوچهر ستوده

وقف‌نامه استاد دکتر منوچهر ستوده (15 تیرماه 1382)

چشم میهن: محمد دبیرسیاقی

بازگشت به میهن: محمد دبیرسیاقی

به مردی از جنس پژوهش: آذر جاودان

سپاسنامه: آذر جاودان

خون است دلم برای ایران: دکتر منوچهر ستوده

احمدای آشنا، پاسخی به مظاهر مصفا: دکتر منوچهر ستوده

در رثای ایرج افشار: دکتر منوچهر ستوده

عشق: دکتر منوچهر ستوده

مقدمۀ جلد اول از آستارا تا استرآباد: دکتر منوچهر ستوده

سفرهای نگارنده پیش از شروع به مطالعۀ آثار تاریخی: دکتر منوچهر ستوده

«دین» در اعلام جغرافیایی مازندران: دکتر منوچهر ستوده

یادگار آداب قومی سال پنجم (شمارۀ دهم)

جغرافیای بلاد و نواحی قصران ری: دکتر منوچهر ستوده

آشنایی من با ایرج افشار: دکتر منوچهر ستوده

آثار تاریخی ورارود و خوارزم/ جلد 1 (سمرقند و بخارا): ایرج افشار

سرآغاز آثار تاریخی ورارود و خوارزم: دکتر منوچهر ستوده

سخنی دربارۀ ایلات و عشایر ایران فرهنگی: دکتر منوچهر ستوده

مقدمه بر اسناد پادریان کرملی: دکتر منوچهر ستوده با همکاری ایرج افشار

پنج سند سیاسی از دورۀ احمد شاه: دکتر منوچهر ستوده

هرازرود: دکتر منوچهر ستوده

جاده‌ای به نام ابریشم نداریم: دکتر منوچهر ستوده

بمباران لاهیجان و لکه‌های خونِ روی دیوار: از خاطرات دکتر منوچهر ستوده

حمام در خاطرات من: دکتر منوچهر ستوده

یادگار شمارۀ هشتم (سال اول)

نمایش عروسی در جنگل: دکتر منوچهر ستوده

مراسم علم‌چینی و علم‌واچینی در گیلان: دکتر منوچهر ستوده

واژه‌های پزشکی پارسی: دکتر منوچهر ستوده

موی سپید: محمدابراهیم باستانی پاریزی

پس از گذشت 59 سال،‌ کتاب فرهنگ گیلکی دکتر منوچهر ستوده تجدید چاپ شد

فرهنگ گیلکی: م. پ. جکتاجی

گیلان‌پژوهِ غیرگیلانی: محسن آریاپاد

تصاویر.