معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

یکی از اساسی‌ترین مباحث در نقد و نظریه ادبی بحث از مؤلف است؛ به طوری که پاسخ به این پرسش که مؤلف کیست / چیست، را می‌توان مبنای پیدایش نظریه‌های گوناگون ادبی از فرمالیسم گرفته تا ساختارگرایی و تاریخ‌گرایی نوین دانست.

به‌راستی مؤلف کیست / چیست؟ کسی است که روایت‌های گوناگون شفاهی از افراد گمنام پیش از خود را بازتولید و درنهایت به نام خود ثبت می‌کند و خود یک اسطوره می‌شود؟ فردی است مقتدر که اقتدارش را از خدا می‌گیرد و به همین دلیل سخنانش معتبر است و باید او را باور کرد؟ یا الهام‌شده‌ای مقدس است که از خرد بهره‌ای ندارد و باید از شهر بیرون برود؟ نابغه‌ای است سرشار که به او الهام می‌شود و او ناخودآگاه افکار وو احساسات خود را درون می‌افکند؟ مرد است یا زن و این جنسیتش است که تعیین می‌کند چگونه و چه بنویسد؟ یا نه مؤلف مرده است و این خواننده است که خود باید معنای اثر را بدون درنظر‌گرفتن خواست و مقصود او دریابد؟ اوست که اثر را می‌آفریند یا نیروهای فرهنگی یک جامعه که بر او مؤثرند و او ناخواسته آنچه را می‌نگارد که از بیرون بر او وارد می‌شود؟

این کتاب، پژوهشی است درباره این پرسش‌ها که در طول تاریخ ادبی همواره مطرح بوده‌اند و در هر دوره‌ای به آنها پاسخی داده شده است؛ به همین سبب اندرو بنت، تعاریف گوناگون و متغیر مفهوم مؤلف و تحولات تاریخی آن را از هومر تاکنون بررسی می‌کند. با این وجود درباره بیانیه چالش‌برانگیز «مرگ مؤلف» رولان بارت و پس از آن مقالۀ «مؤلف چیست؟» نوشته میشل فوکو با تفصیل بیشتری سخن می‌گوید؛ مفهوم مؤلف را در مباحث مربوط به فمینیسم و تاریخ‌گرایی نوین بررسی می‌کند؛ اهمیت تعامل بین ادبیات و سینما را در نظر می‌گیرد و درنهایت اهمیت ایده‌های گوناگون درباره تألیف را برای تعاریف ادبیات تجزیه و تحلیل می‌کند.

کتاب با بحث از دو مقالۀ تأثیرگذار بر نقد ادبی که در قرن بیستم دربارۀ تألیف نوشته شده‌اند، یکی مقالۀ «مرگ مؤلف» رولان بارت و دیگری «مؤلف چیست» فوکو آغاز می‌شود. این مقالات تا چند دهه بعد از نخستین انتشاریشان بر مباحث مربوط به تألیف غلبه یافته‌اند. این دو منتقد اصطلاحات مربوط به بحث مؤلف را وضع کرده‌اند و در مقیاسی برابر هم به دلیل تفسیر تازۀ تندروانه از مفهوم تألیف از آنها ستایش شده است و هم به دلیل عدم انسجام آنچه ادعا کرده‌اند و گاهی اشتباهات‌شان مورد انتقاد قرار گرفته‌اند.

فصل دوم آخرین تلاش‌ها برای فهم ادبیات و متون فرهنگی مربوط به پیشرفت مفهوم تألیف را می‌آزماید و نظریاتی را دربارۀ تاریخ تألیف قبل از دورۀ رمانتیک ارائه می‌دهد. فصل سوم به نمودهای متعارض و متناقض مفهوم تألیف در دورۀ رمانتیک مربوط است؛ دوره‌ای که می‌توان گفت به طور کامل مفهومی مدرن از چیستی مؤلف و امتیازی مدرن را برای او به عنوان یک فاعل خودمختار، اصیل و بیانگر همه چیز نهادینه کرد.

فصل چهارم باز هم به مفاهیم نقد و نظریه برمی‌گردد و می‌گوید که اصلی‌ترین جنبش‌های نظریه و نقد قرن بیستم، فرمالیسم، نقد نو، فمینیسم و تاریخ‌گرایی جدید، حتی اگر از موضوعات قصدگرایی و ذهنیت فاصله بگیرند، با این پرسش از مفهوم تألیف در پیوندند و البته با سؤالاتی از این دست گره خورده‌اند.

فصل پنجم از مفهوم مشارکت در تولید متن‌های ادبی و فیلم بحث می‌کند و این دیدگاه دربارۀ مؤلف را که او منشأ واحد و خودمختار اصر، بی‌نظیر و منحصربه‌فرد است، به چالش می‌کشد. فصل پایانی کتاب هم تازه‌ترین مباحث نقد و نظریه را دربارۀ این موضوع مطرح می‌کند که چگونه پرسش از مفهوم تألیف با مسئلۀ اصلی خود ادبیات درآمیخته است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

مقدمۀ مترجم

پیش‌گفتار سردبیر مجموعه

مقدمه

فصل اول: مرگ مؤلف

فصل دوم: تألیف، مالکیت، اصالت

فصل سوم: مؤلف رمانتیک

فصل چهارم: فرمالیسم، فمینیسم، تاریخ‌گرایی

فصل پنجم: مشارکت

فصل ششم: مسئلۀ ادبیات

فهرست منابع

نمایه