معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
 

سر راجر بنتام استیونس متولد ۱۹۰۶م/۱۲۸۵ ش. مؤلف سفرنامۀ «در سرزمین صوفی بزرگ (یا شاه عباس صفوی)»، سفیر بریتانیا در ایرانِ بعد از کودتای ۱۹ آگوست ۱۹۵۳/ ‌۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و سرنگونی دولت دکتر محمد مصدق بود. وی از سال ۱۹۲۸ م/ ۱۳۰۷ ش. وارد خدمت وزارت امور خارجه انگلستان شد، و افزون بر مسئولیت سفارت در ایران از ۱۹۵۴ تا ۱۹۵۸ م/ ۱۳۳۳ تا ۱۳۳۷ ش، سفیر بریتانیا در سوئد (۱۹۵۱-۱۹۵۴م/۱۳۳۳-۱۳۳۰ش) و مسئولیت‌های دیگر در کشورهای آرژانتین، آمریکا و آفریقای مرکزی نیز فعالیت کرد. استیونس این کتاب را در سال ۱۹۶۲/ ۱۳۴۱ به چاپ رساند که در سال ۱۹۷۱ م/ ۱۳۵۰ ش با پیش‌گفتاری از او برای چاپ دوم تجدید چاپ شد.

او در زمان چاپ این اثر یعنی دهه چهل شمسی، چند مسئولیت دانشگاهی هم داشت و درنهایت در سال ۱۳۵۸ یعنی یک سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی درگذشت. در سال ۱۹۸۴ م و بعد از وفات، همسر دومش بخش اعظم نوشته‌ها، مقالات، نامه‌ها و عکس‌هایی را که او در دوران حیات کاری خود به ویژه در بیرون از انگلستان نوشته یا گرفته بود، به مرکز آرشیو چرچیل در دانشگاه کمبریج سپرد و سایر اسناد او بعدها و در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۳ به این مرکز سپرده شدند و مجموعه تمام این اسناد هم اکنون در آنجا نگهداری می‌شوند. در این اسناد توصیفات فراوانی از سرزمین‌ها و مردم در بازدید استیونس، از جمله در ایران آمده است که بعضی از آن یادداشت‌ها در نگارش کتاب حاضر و نیز کتاب دیگر او درباره سیاحان اروپایی سده هفدهم میلادی/ یازدهم هجری قمری در ایران با عنوان «عرابه ایرانی» که استیونس بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و سرنگونی حکومت پهلوی نام آن را به «نخستین دیدار از ایران» تغییر داد، استفاده شده است.

این کتاب با وجود موقعیت استیونس در جایگاه سفیر بریتانیا و حضور او در دوران پرالتهاب سال‌های بعد از کودتای 28 مرداد، نشانی از استیونس سفیر در خود ندارد و مطالب و موضوعات آن به دنیایی به‌کلی متفاوت یعنی جهان ایران‌شناسی تعلق دارند. درواقع و از این منظر این سفرنامه، منبعی ارزشمند برای ایران‌شناسی است که بیشتر مباحث آن به شرح‌حال و توصیف آثار و بناهای تاریخی و باستانی ایران در زمان بازدید مؤلف اختصاص دارند.

استیونس در سال‌های حضور در ایران به نقاط مختلفی سفر کرد و با بسیاری از ایران‌شناسان اروپایی مقیم ایران ارتباط یافت و بدین لحاظ با تمرکز بر مطالعۀ عمیق دربارۀ تاریخ فرهنگ و تمدن و هنر ایران کتابی را تألیف کرد که به گونه‌ای مختصر، به معرفی و توصیف این سرزمین کهنسال و بس بااهمیت برای اروپاییان می‌پردازد. بسیاری از اطلاعاتی که او از آثار و بناهای تاریخی و هنری ایران در کتاب خود گردآوری و ثبت کرده است، امروزه و با گذشت زمان دچار تغییرات و دگرگونی‌های گاه گسترده‌ای شده‌اند و از این‌رو بعضی از مشاهدات و بررسی‌های عینی و میدانی او ویژگی‌ها و داده‌هایی را در خود ضبط کرده‌اند که چه‌بسا در زمانۀ حاضر دیگر در دسترس نباشند و همین امور به کتاب وی جنبۀ اسنادی و تاریخی ویژه‌ای بخشیده است.

فهرست مطالب کتاب:

سخن ناشر

مقدمۀ مترجم

مقدمۀ ارشیر زاهدی

تقدیر و تشکر مؤلف

پیش‌گفتار مؤلف بر چاپ دوم

مقدمۀ مؤلف

بخش اول:

فصل اول: محیط

فصل دوم: دین

فصل سوم: هنر

بخش دوم:

فصل چهارم: جنوب البرز

فصل پنجم: به سوی خراسان

فصل ششم: کمربند بارانی دریای خزر

فصل هفتم: به سوی آذربایجان

فصل هشتم: ماد

فصل نهم: اصفهان

فصل دهم: جنوب کویر

فصل یازدهم: فارس

فصل دوازدهم: خوزستان و خلیج [فارس]

پیوست‌ها:

ضمیمۀ 1: فهرست خاندان‌های سلطنتی (با حاکمان اصلی آنها)

ضمیمۀ 2: زندگی‌نامۀ سیاحان و دیگر صاحب‌نظران

فهرست منابع

تصاویر