معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

این کتاب، مجموعه‌ای است منتخب از طنزهای منظوم عمران صلاحی که با اسامی مستعار مختلف او در نشریات چاپ شده‌اند یا در جمع دوستان یا در مجامعی خوانده و شنیده شده‌اند، اما تاکنون در کتابی به طور مستقل به چاپ نرسیده‌اند. او در مورد اینگونه آثار گفته است: «ما یک طنز منظوم داریم که من اسم شعر روی آن نمی‌گذارم. به فرض، کارهایی که از من در مجلۀ توفیق یا نشریات گل‌آقا چاپ شده، یا اصلاً چاپ نشده، طنز منظوم است».

عمران صلاحی در نظر داشت منتخبی از این آثار را در مجموعه‌ای با عنوان «دیوان ابوطیاره» به چاپ برساند که روزگار امان نداد. در ادامۀ تلاش فرزندان او برای انسجام و ارائۀ آثار باقی‌مانده و چاپ‌نشدۀ او، این کتاب شکل گرفته است.

مطالبی که از صلاحی در نشریات منتشر شده، اغلب مضامین روز و لحنی عامیانه دارند و شاید بتوان گفت بیشتر از طنز، جنبۀ مطایبه و فکاهه دارند. اما شاید در شرایط امروز، خنده با اشعار مطایبه‌آمیز و فکاهی هم خالی از لطف نباشد. همان‌طور که خود او در جایی گفته «هر چیزی که بتواند انسان را بخنداند، ارزشمند است. خنده جسم و روان انسان را تقویت می‌کند و او را در برابر مشکلات مقاوم می‌سازد .... همین‌جاست که اثار فکاهی هم ارزش پیدا می‌کنند».

در انتخاب اشعار و طنزهای این کتاب چند اصل رعایت شده است:

اول اینکه اثر موردنظر باعث «خنده شود» که به گفتۀ او «اولین وظیفۀ طنز و فکاهه، این است که بخنداند». از یک خندۀ درونی و انبساط خاطر تا خنده‌ای بیرونی، عیان و قاه‌قاه؛ اثری طنز یا فکاهه و به طور کلی شوخ‌طبعانه.

دوم آنکه کوشیده شده خنده‌ای انتخاب شود که کمتر به اخبار و اشخاص مطرح در روزگار خود وابسته باشد و بیشتر آثاری با موضوعات عمومی‌تر برگزیده شده تا مخاطب امروزی چندان به زیرنویس احتیاج نداشته باشد. اولویت بیش از هر چیز، خنده و شوخی و طنز و فکاهه بوده و شعر و شاید بعدتر زمانۀ آثار. به همین دلیل بسیاری از آنهایی که مضامین‌شان برای امروز تا حدود زیادی قدیمی، دور از ذهن یا نامفهوم شده بودند و به قول خودش تاریخ مصرف داشتند، در این مجموعه آورده نشده است.

سعی شده از هر قالب شعری و تجربه‌ای حداقل یک نمونه آورده شود؛ از غزل، قصیده، قطعه، مخمس، مسمط، مستزاد تا رباعی و دوبیتی و تک‌بیتی و شعر نو و فرانو؛ از تجربیاتی که شخصی بوده یا ممکن بوده به سبک تازه‌ای تبدیل شود یا برای آزمودن مهارت‌های خودش سروده شده‌اند تا کارهای حسی‌تر و سایر آثار. لابلای این سروده‌ها می‌توان مواردی را یافت که حتی شاید بتوان به آنها شعر طنز گفت، نه فقط طنز منظوم.

در مجموع در این کتاب، کوشش بر این بوده تا بین آثار آنهایی انتخاب شوند که جرقه‌هایی از خلاقیت، تازگی و تنوع داشته‌اند و سرچشمۀ خلق آثاری بوده‌اند که می‌توان از شاخصه‌های طنازی صلاحی دانست.

این کتاب در سه فصل به این ترتیب تنظیم شده است:

فصل اول شامل منتخبی از آثار چاپ شده در نشریات «توفیق» از ابتدای همکاری صلاحی در سال 1344 تا پایان انتشار آن در سال 1350؛

فصل دوم شامل منتخبی از آثار چاپ شده در نشریات «گل آقا» طی مدت همکاری او از سال 1370 تا پایان حیات او در سال 1385؛

فصل سوم شامل منتخبی از آثار چاپ شده به طور پراکنده در نشریات مختلف و متفرقه یا اشعار چاپ نشده که اغلب در جمع دوستان یا مجامعی خوانده و شنیده یا به طور شفاهی نقل شده‌اند.

در هر فصل کوشیده شده به شیوۀ کتاب‌های قبلی عمران صلاحی، ترتیب تاریخی تا حد امکان رعایت شود. اما با توجه به تنوع آثار، در هر فصل بر اساس قالب‌های مختلف و در هر قالب، اشعار به ترتیب تاریخ سرایش یا چاپ آورده شده‌اند.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

فصل اول: اشعار چاپ‌شده در نشریات توفیق

فصل دوم: اشعار چاپ‌شده در نشریات گل‌آقا

فصل سوم: سایر اشعار