معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

متونی که در این کتاب گردآمده، ادعای معاصریت را به چالش می‌گیرد، هنر را از نو در ارتباط با تاریخ قرار می‌دهد و می‌کوشد نشان دهد هنر راستین در نهایت «بازنمایی گرایش‌های پیش‌روندۀ خود واقعیت است»؛ بنابراین تمامی جدل‌های منسوخ اعلام شده از نو حاضر خواهند شد تا از ماهیت کنش آفرینشگر و انتقادی دفاع کنند. ارتباط با تاریخ، هنر را به درون مناسبات اجتماعی و فرماسیون‌های تولید اقتصادی وارد می‌کند و هم‌زمان چالش کلاسیک فرم و محتوا را پیش می‌کشد. از کارانداختن رژیم استتیکی حلقوی موجود، مارپیچ همان‌گویه‌ها در سطح افقی، تنها با بازگشایی ساحت‌های طردشده از هنر به درون آن مسیر است. بازکشف رابطۀ نهادی هنرمند با شکل تولید و هم‌زمان شیوه‌های مقاومت، که خود را در فرم‌های بدیل بازنمایی می‌کنند، خارج کردن محصول هنری از کالبد «نمایشی» و اعتبارسنجی کنش‌های خلاقانۀ جمعی به مثابۀ هنر اجتماعات، در مجموع گرایش‌های واقعی را از درون خود واقعیت آشکار می‌کنند.

این کتاب مشتمل بر مقالاتی است که در منظر و روش تا حدی متفاوتند؛ اما همگی متونی انتقادی در تحلیل ایدئولوژی‌های کنونی حاکم بر جهان هنر هستند که هم هنر بصری را در چارچوب رسانه‌ها و نظام‌های نوین تولید و توزیع تصویر بررسی می‌کنند و هم به ایدۀ پایان هنر مدرن می‌اندیشند و شرایط و امکان‌پذیری «هنر معاصر» را به پرسش می‌گیرند.

سه نوشتار نخست از جنبه‌های گوناگون به ارتباط میان هنر بصری، تکنولوژی و نهادهای نوین هنر و رسانه می‌پردازند و می‌کوشند تا از این مسیر موقعیت و تعریف‌های کنونی هنر و مسئلۀ محوشدن مرزهای هنر و کالا را به بوتۀ نقد بگذارند. مقالۀ نخست از تی. جی. کلارک با تعریف نقاشی مدرن به منزلۀ نوعی «آزمون تصویری» برای ایده‌های مدرنیته، نشان می‌دهد که چگونه هنر تصویری امروز که عمدتاً چیزی بیش از انتقام‌گیری لفظی از هنر مدرن نیست، در برابر رؤیاهای تصویری اینترنت که ما را احاطه‌ کرده‌اند منفعل مانده است.

مقالۀ دوم از دانلد کاسپیت نیز موقعیت تصویر را در چارچوب رسانه‌های دیجیتال و نسبتش را با فرهنگ مد و مصرف به بحث می‌گذارد، اما از منظری روانکاوانه ـ اجتماعی. کاسپیت با طرح دوبارۀ «بازتولیدپذیری اثر هنری» این پرسش را پیش می‌کشد که آیا کالایی شدن هنر به معنای هضم تمام وکمالش در دنیای کالاهاست یا نه. مقالۀ سوم نوشتۀ بوریس گرویس نیز از جهتی به کالایی شدن هنر می‌پردازد. گرویس بر آن است که هنر کالایی‌شده در هر حال کالایی است متفاوت با دیگر کالاها؛ زیرا هنر با مصرف شدن تمام نمی‌شود. او نیز موقعیت تولید هنر در عصر اینترنت را بررسی می‌کند؛ اما با این تفاوت که اینترنت را از یک‌سو بستر هرگونه تولید، توزیع و ثبت کنش هنری می‌داند و از سویی دیگر موقعیت و نقش‌آفرینی هنر در چارچوب این ابزار نوین را نه در برابر بلکه دقیقاً در امتداد آرمان‌های هنر مدرن تلقی می‌کند.

نوشتار چهارم (نوشتار کوتاهی از کاوتموک مدینا) بیش از بررسی تفاوت‌ها و گسست‌های محتوایی و زیباشناختی ادعا شده میان هنر مدرن و هنر امروز، خود «هنر معاصر» را هدف می‌گیرد و نشان می‌دهد که شکل‌گیری این اصطلاح در دهه‌های اخیر چگونه از یک‌سو با جهانی شدن ارزش‌های ملازم بازار آزاد و نئولیبرالیسم نسبت دارد و از سوی دیگر با تحول در نظام نهادی هنر و سرمایه‌های هم‌بسته با آن.

این متون فصل‌هایی جداشده از کتاب‌ها نیستند، بلکه مقالاتی‌اند که از ابتدا به طور مستقل روی اینترنت و مجلات منتشر شده‌اند؛ بنابراین ترجمه و گردآوری‌شان در قالب این کتاب کوچک به زبان فارسی نه‌تنها لطمه‌ای به شناخت بستری که از آن برخاسته‌اند نمی‌زند، برعکس فرصتی برای مخاطب می‌سازد تا با ایده‌های متفاوتی که در نقد وضعیت کنونی و فراگیر هنر شکل گرفته‌اند درگیر شود و پیوندهای میانشان را بر اساس دریافت‌های پراکندۀ خود از تجربۀ این وضعیت بازسازی کند.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت دبیر مجموعه/ شروین طاهری

پیش‌گفتار/ علی گلستانه، شکوفه غفاری

مدرنیسم، پست‌مدرنیسم و بخار/ تی. جی. کلارک

رازهای موفقیت/ دانلد کاسپیت

هنر، تکنولوژی و اومانیسم/ بوریس گرویس

یازده تز دربارۀ (سرشکستگی) معاصریت/ کوائوتموک مدینا

پیوست 1: نقاشی نو؟/ علی گلستانه

پیوست 2: واکنش‌های هنری/ علی گلستانه