معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

این کتاب گفتگویی است با احمد طالبی‌نژاد، منتقد نامدار سینما، دربارۀ ماهیت نقد سینمایی، تاریخ شفاهی نقد سینمایی در ایران، زندگی سینمایی، ادبی و رسانه‌ای مصاحبه‌شونده و بسیاری گفته‌ها و ناگفته‌های دیگر. طالبی‌نژاد در این کتاب به کمک یک پرسشگر دانا و خوش‌فکر از خودش و دلبستگی‌هایش و جهان و مافیها و خاطره‌هایش چنان به روشنی و شیرینی حرف می‌زند که برای هر آدمی می‌تواند جذاب باشد. رک‌گویی‌اش که به کتاب نیرو و جاذبه داده، ممکن است کسانی را بیازاد و برنجاند. طالبی‌نژاد البته در دشمن‌تراشی سابقه دارد. فرقش اما با دشمن‌تراش‌های حرفه‌ای این است که بی‌ملاحظه و بدون حساب و کتاب از ته دل حرف می‌زند و بی‌پردگی‌اش بیشتر از سر دلخوری‌اش از کجی و ناراستی است.

گفتنی است که این کتاب فقط دربارۀ احمد طالبی‌نژاد در قامت یک آموزگار بازنشستۀ اهل ادب و هنر و رسانه و فیلم و نمایش و البته یک منتقد خوش‌قلم صاحب سبک نیست، بلکه این کتاب تاریخ شفاهی پرکشش چندین دهه فرهنگ و سینما و سیاست‌ورزی و تاریخ و خیلی چیزهای دیگر این سرزمین نیز می‌باشد.

نشست اول این کتاب بیشتر به خانواده و دوران کودکی و نوجوانی و دانشجویی و آغاز به کار طالبی نژاد در مجلۀ فیلم اختصاص یافته است. در بخشی از این گفتگو دربارۀ نمایشنامه‌ای که طالبی‌نژاد با عنوان «حسنک وزیر» نوشته و مجوز به آن ندادند، گفته است: «حدود 63 یا 64. در حالی که [هادی] مرزبان در تدارک انتخاب بازیگر بود، مرکز هنرهای نمایشی متن را رد کرد. چون به تعبیر آنها، حسنک قرمطی و رافضی بود و نبایست دربارۀ او حرف زد. متن را با اقتباس از تاریخ بیهقی نوشته بودم و مضمونش نخبه‌کشی در طول تاریخ ایران بود». (ص 38)

در نشست دوم این کتاب، دربارۀ مسائلی چون واقع‌گرایی، نئورآلیسم، سینمای اجتماعی ایران، فیلم فارسی، توقیفی‌ها، سینمای کمدی ایران، مخملباف، عیاری، فیلم‌های کوتاه و بلند طالبی نژاد مطالبی گفته شده است. در این بخش از گفتگو، دربارۀ خاچیکیان آمده است: «در مورد خاچیکیان هم فکر می‌کنم او با الگوی سینمای پلیسی ـ جنایی آمریکا به صحنه آمد و چندتایی فیلم پرطرفدار هم با این نگرش ساخت. از نظر فنی هم این فیلم‌ها یک سر و گردان بالاتر از سایر فیلم‌فارسی‌ها بودند؛ اما ماهیت ساخته‌های او همان فیلم‌فارسی بود. نه خلافکاران و قاچاقچیانش هویت ایرانی داشتند و نه پلیس‌هایش به پاسبان‌های خودمان شباهت داشتند. حتی طرز ایستادن و پوشش و سر و شکل‌شان، کپی‌برداری محض از نمونه‌های خارجی بود». (ص 83)

نشست سوم کتاب اختصاص به موضوعاتی چون نقدها و منتقدان، گذران از راه نقدنویسی، ده فرمان نقد، گونه‌های نقد، لذت‌های منتقد و ... دارد. در بخشی از این گفتگو، طالبی‌نژاد دربارۀ برخی از منتقدین فیلم اینگونه بیان می‌دارد: «نقدهای ایرج کریمی را خیلی دوست دارم و از نگاه من از نظر سواد سینمایی، نثر و نازک‌بینی یکی از بهترین منتقدان سینمای ایران بود. البته یک ویژگی مهم او حافظۀ بصری‌اش بود که خیلی خیلی قوی بود. .... یکی از کسانی هم که به نظر من در دورۀ پیش از انقلاب بسیار مؤثر بود و بعد از انقلاب بعد از وقفه‌ای دوباره به آن جایگاه بازگشت، بهزاد عشقی بود. دو نقد دارد که بسیار پر سروصدا بودند. یکی نقد فیلم «گوزن‌ها» است که کیمیایی را به اشاعۀ لمپنیسم متهم کرده بود و دیگر نقد «کلاغ» بیضایی که در جشنوارۀ جهانی فیلم تهران نمایش داده شد و عشقی گفته بود این حسرت‌خوری برای گذشته است». (ص 148)

سینمای شاعرانه، سینمای روشنفکرانه، زن در سینمای ایران، کتاب‌های سینمایی، فیلم و سینما، هفت، ارژنگ، همکاران، مجید اسلامی، گلشیری، فیلم‌های پرفروش، انجمن منتقدان، اقتباس‌های سینمایی از نوشته‌های ادبی، فیلم‌های برگزیدۀ طالبی نژاد، جریان حوزۀ هنری، جدال با افخمی، رمان‌ها، تدریس، جشنواره‌های خارجی و .... دیگر مطالبی هستند که در بخش‌ها و نشست‌های مختلف این کتاب به بحث و بررسی گذاشته شده‌اند.

فهرست مطالب کتاب:

دیباچه

پیش‌گفتار گفتگوکننده

سپاس‌گزاری

نشست نخست: خانواده، کودکی، نوجوانی، دانشجویی، جشن هنر، نقد فیلم، منتقدان خارجی، آغاز به کار در مجلۀ فیلم و ....

نشست دوم: واقع‌گرایی، نئورآلیسم، سینمای اجتماعی ایران، فیلم فارسی، توقیفی‌ها، سینمای کمدی ایران، مخملباف، عیاری، فیلم‌های کوتاه و بلند طالبی نژاد

نشست سوم: نقدها و منتقدان، گذران از راه نقدنویسی، ده فرمان نقد، گونه‌های نقد، لذت‌های منتقد و ....

نشست چهارم: سینمای شاعرانه، سینمای روشنفکرانه، زن در سینمای ایران، کتاب‌های سینمایی، نقد و ...

نشست پنجم: فیلم و سینما، هفت، ارژنگ، همکاران، مجید اسلامی، گلشیری، باز هم نقد و ....

نشست ششم: فیلم‌های پرفروش، نقد، انجمن منتقدان، منتقد ـ کارگزار و ....

نشست هفتم: نقد، اقتباس‌های سینمایی از نوشته‌های ادبی، فیلم‌های برگزیدۀ طالبی نژاد، جریان حوزۀ هنری، جدال با افخمی، ..... و باز هم نقد!

نشست هشتم: رمان‌ها، تدریس، جشنواره‌های خارجی

جنگ عکس

نمایه