معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

چهارمین شماره از دوفصلنامۀ علمی ـ تخصصی زبان و ادبیات فارسی «شفای دل» با نه مقاله در حوزۀ زبان و ادبیات فارسی منتشر شده است.

ادب اعتراضی به عنوان یک نوع ادبی مشخص در ادبیات ما مطرح نبوده است، اما در مضامین تمامی انواع ادبی قابل دریافت است. در اولین مقالۀ این شماره اشعار سنایی و مولوی به عنوان دو شاعر برجستۀ عرفان در زمینۀ اعتراض‌های اجتماعی بررسی شده است. بررسی نشان می‌دهد زمانۀ زندگی دو شاعر با ناهنجاری‌های سیاسی ـ اجتماعی و دینی وسیعی روبروست که در شعر آنها منعکس شده است.

یکی از داستان‌های قرآنی مربوط به زندگی و سیروسلوک حضرت یوسف (ع) است. یوسف (ع) در مثنوی رمز جمال و تام، مرآت حق و نماد انسان سالکی است که مراحل سلوک را پشت سر گذاشته تا به مرحلۀ نبوت و اتصال تام به حضرت حق نائل می‌شود. دومین مقالۀ این شماره به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی به جایگاه حضرت یوسف (ع) در مثنوی و نگاه مولانا به آن حضرت پرداخته است. مولانا به این داستان نگاهی عارفانه داشته و بر این باور است که سیر حضرت یوسف (ع) از چاه جسم شروع می‌شود و به واسطۀ عنایت حق و با ریسمان لطف الهی از متعلقات جسمانی بیرون می‌آید.

منظومۀ بلند «لاله‌رخ» ماجرای زندگی یکی از نوادگان نورجهان، توسط توماس مور شاعر و نویسندۀ ایرلندی سروده شده است. عصر مورزمانه‌ای حساس به لحاظ سیاسی، اجتماعی و تاریخی در ایرلند بوده است. با این همه هیچ نشانه و ردی از دورانی که «لاله‌رخ» در آن سروده شده، در اثر توماس مور دیده نمی‌شود. این در حالی است که شواهد روشن و برجسته‌ای از نشانه‌های شرقی و مخصوصاً تاریخ، اساطیر و ادبیات ایران در اثر مور وجود دارد که در قالب سبک رمانتیسم ارائه شده است. سومین نوشتار این شماره با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای تلاش می‌کند به کشف زمینه‌های تاریخی، اجتماعی و ادبی که در اثرپذیری مور از ادبیات کلاسیک ایران نقش داشته بپردازد.

چهارمین مقالۀ این شماره با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و استفاده از مستندات کتابخانه‌ای، نخست اشعار شاعران معاصر مدافع و مخالف حجاب را بررسی کرده و سپس دلایل مطرح شده در سروده‌های شاعران را تبیین نموده است.

نویسنده در مقالۀ پنجم به بررسی شگردهای تصویرساز عین القضات همدانی در «تمهیدات» پرداخته و نمونه‌هایی از آن را در مقابل دید مخاطبان قرار داده است. استعارۀ محوری عین القضات را در این کتاب، «تقابل» تشکیل می‌دهد. ضعف زبان روزمره و ناتوانی آن در بیان تجربیات ناب روحی عارف، عاملی است تا کلام او سرشار از تخیل، عاطفه، موسیقی و سایر عناصر خیال‌انگیز باشد.

در مقالۀ ششم برخی غزلیات حافظ با توجه به مسائل تقابل رفتارهای اجتماعی و رفتار متقابل از نظر درون‌مایه و محتوا و مضمون آنها تجزیه و تحلیل شده‌اند و به‌ویژه با در نظر گرفتن شانزده نظریۀ «کوزر» از جامعه‌شناسان بزرگ معاصر، نویسنده در پی آن است تا حدودی رفتارهای متقابل حافظ را در لایه‌های درونی غزلیات او نمایان سازد.

نوشتار هفتم این شماره به بازیابی مؤلفه‌های رئالیسم در اشعار مهدی اخوان ثالث پرداخته است. این یافته‌ها نشان می‌دهد اخوان در تبیین مؤلفه‌های رئالیستی مفاهیم را در اشعار سمبلیک خود آورده است؛ به این معنی که کلیت شعر قالبی سمبلیک دارد؛ اما واقع‌گرایی به شکل جزئی در بندهای شعری نمایان شده است.

میان واو در دستور زبان عربی و زبان فارسی دری شباهت‌ها و تفاوت‌هایی وجود دارد. از آنجا که علم نحو یکی از علوم اساسی در هر دو زبان است و گونه‌های مختلف و کاربرد وسیع در دو زبان فارسی دری و زبان عربی وجود دارد، در مقالۀ هشتم این شماره، نویسندگان با استفاده از کتب معتبر در این زمینه، به بررسی انواع واو و کاربرد آن در دو زبان فارسی دری و عربی پرداخته‌اند.

آخرین مقالۀ این شماره نیز به بررسی دیدگاه قرآن دربارۀ شعر و شاعری پرداخته است.

فهرست مطالب این شماره:

بررسی ادب اعتراض در شعر سنایی و مولوی با تأکید بر اعتراض‌های اجتماعی/ رضا آقایاری زاهد، زهرا نوری

حقایق و رقایق زندگی حضرت یوسف (ع) در مثنوی معنوی/ فاطمه احمدی

سویه‌های اثرپذیری توماس مور شاعر ایرلندی از نظامی گنجوی با تمرکز بر منظومۀ لاله‌رخ و هفت‌پیکر/ فرشته پایدارنوبخت، محمدجعفر یوسفیان کناری

حجاب در آیینۀ شعر معاصر/ طاهره چال‌دره

بررسی و تحلیل تصویر در تمهیدات عین القضات همدانی/ علی اصغر خلیلی، حسین حسن‌پور آلاشتی

بررسی تقابل‌های اجتماعی در برخی اشعار حافظ/ احمد خیالی خطیبی

بازتاب رئالیسم در اشعار مهدی اخوان ثالث/ معصومه صادقی

انواع واو در زبان عربی و فارسی دری/ سید عظیم‌الله عصمتی

جایگاه شعر و شاعری در قرآن کریم/ کاظم عینی، امرالله نیکومنش