معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

شاید امروزه گفتن این نکته موجب شگفتی شود که بزرگ‌ترین نویسندگان زمانه، از جمله نویسندگان فرانسوی مانند سلین، ژیونو، ایمه، اودی‌برتی، کامو و کنو همگی آثار خود را به دور از پسند زمانه و داغلب در تعارض با نظریه‌های ادبی بی‌شماری که در زمان حیات‌شان از در و دیوار می‌بارید، نگاشته‌اند. ژاک پره‌ور نیز به عنوان شاعر، نویسنده و سینماگر از این ملاحظه به دور نیست. پس از گذشت بیش از چهل سال از مرگش، هنوز به عنوان مردمی‌ترین و معروف‌ترین شاعر میان معاصران خود شناخته می‌شود. پره‌ور با این حال، با فعالیت در چند قلمرو مانند تئاتر و سینما، شعر و داستان خود را در معرض این مخاطره قرار داده بود که در هیچ یک از قلمروهای مزبور مقبولیت لازم به به دست نیاورد.

ژاک پره‌ور در چهارم فوریه سال 1900 در نویی سورسن زاده شده است. در سال 1948 واقعه‌ای او را به بیمارستان و به دوران نسبتاً طولانی نقاهت می‌کشاند. ماجرا بی‌شباهت به قصه‌هایی که پره‌ور در برخی از اشعارش روایت می‌کند، نیست: شاعر برای مصاحبه‌ای به دفتر جدید رادیو پاریس در خیابان شانزه‌لیزه دعوت شده است. دفتر رادیو در ساختمان نوبنیادی قرار دارد که با معماری مدرن روز ساخته شده؛ نماهای شیشه‌ای بزرگ بدون محافظ و نرده. در خیابان و نزدیک ساختمان، جماعت زیادی برای استقبال از مارسل سردان گرد آمده‌اند، قهرمان مشت‌زنی که پیروزمندانه از ایالات متحد آمریکا برمی‌گردد. پره‌ور کنجکاوانه لب پنجره می‌رود و ناخواسته به پنجره تکیه می‌دهد. پنجره باز می‌شود و او از ارتفاع بیش از چهار متر به پایین سقوط می‌کند. چند روز در بیهوشی به سر می‌برد و پس از بازیافتن بهبودی نسبی، به سن پل دو وانس بازمی‌گردد؛ شهری که دوستانش آندره ورده، پابلو پیکاسو و ژرژ ریبمون دسنیی در آن سکنا دارند. در همین شهر کتاب‌های نمایش (1951)، پایکوبی بزرگ بهاران (1951)، باران و هوای خوش (1951)، و زیبایی‌های لندن (1955) را تنظیم، چاپ و منتشر می‌کند. در برگشت به پاریس به کولاژ می‌پردازد؛ هنری که دل‌بستگی دائمی به آن دارد و نتیجۀ آن انتشار کتاب پریشان‌گویی (1965)، از هر دری (1967) و تصورات (1970) است. در سال 1971 دوباره به جنوب فرانسه بازمی‌گردد و سرانجام در 12 آوریل 1977 در کوتانتن درمی‌گذرد. دو کتاب آفتاب نیمه‌شب (1980) و فصل پنجم (1984) پس از مرگ او به همت آرنو لاسته و دانیل لاسته منتشر می‌شوند.

آثار پره‌ور با واژگونی شگفت‌انگیز چشم‌انداز هنری وی روبروست. برای عموم مردم، مؤلف فیلم مقدم بر شاعر است؛ اما در عمل، عکس این مطلب روی داده و شخصیت و کنش‌های شاعرانۀ پره‌ور بقیۀ وجوه هنری وی را تحت‌الشعاع قرار داده است.

زبان اشعار پره‌ور نقش خود را با مهارت تمام در دو پرده ایفا می‌نماید. در پردۀ نخست، شاعر از یک زبان ساده، پوست‌کنده و عریان و کاملاً نزدیک به زبان محاورۀ روزانه استفاده می‌کند، زبانی که از آن مردم و همگان است. پردۀ دوم استفادۀ رایج و متداول از بازی با واژه‌ها، در همۀ شکل‌های متصور است. روشی تقریباً پیچیده و مغالطه‌آمیز که به رتوریک اشعار و آثار منثور پره‌ور بدل شده است.

پره‌ور شعر گفتن را خیلی دیر شروع کرد؛ اما به دلیل آنکه پیش از شعر گفتن برای فیلم‌ها دیالوگ و سناریو می‌نوشت، به نوعی با سخن گفتن، تئاتر، نمایشنامه‌‌نویسی و نوشتن آشنا بود. البته روشی که پره‌ور برای شعر گفتن انتخاب می‌کند، کمی با روش‌های شاعران هم‌نسل خود مثل پل الوار، لویی آراگون و آندره برتون متفاوت بود. کلمات و واژه‌هایی که پره‌ور استفاده می‌کرد، بسیار عامیانه بودند؛ همچنین او برای شعر سرودن دست روی موضوعات روزمره می‌گذاشت. با این حال شعرهای او نه تنها در میان عامه مردم بلکه در جوامع روشنفکری نیز جایگاه ویژه‌ای داشته و دارد.

هنر ویژه‌ای که پره‌ور در اشعارش دارد، بازی با کلمات است که در ترجمه فارسی نمی‌توان آن را به‌خوبی بیان کرد. همه اینها و شخصیت فردی پره‌ور باعث شد که یکی از مشهورترین و مردمی‌ترین شاعران فرانسه باقی بماند و هنوز هم بعد از گذشت چهار دهه از مرگش جایگاه خود را حفظ کرده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

در شناخت ژاک پره‌ور و آثارش

سخن‌ها

روایت‌ها

نمایش

پایکوبی بزرگ بهاران

زیبایی‌های لندن

باران و هوای خوش

پریشان‌گویی

از هر دری

آفتاب نیمه‌شب

فصل پنجم