معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

بدون شک سیداحمد فردید یکی از مهم‌ترین رجال فلسفی ایران در قرن اخیر است. شاید پربیراه هم نباشد که لقب جنجالی‌ترین فیلسوف معاصر را نیز به این چهره داد؛ چراکه نحوۀ سیروسلوک وی در تفکر معاصر ایران بسیار متفاوت با دیگران بود.

به نظر این کلام سیدموسی دیباج ـ استاد فلسفه دانشگاه تهران و یکی از شاگردان فردید ـ بهترین تعریف دربارۀ فردید و جایگاه علمی اوست که «فردید انسان بزرگی بود، اما در حد همان کتاب «آرا و عقاید سیداحمد فردید؛ مفردات فردیدی». به عبارتی نه باید مانند علاقمندانش وی را در حد قدیس بالا برد و نه مانند دشمنانش به هیچش شمرد».

این کتاب شناخت‌نامۀ فردید از دیدگاه یک نسل سومی است که مخاطبان خود را نیز از میان این طیف جستجو می‌کند. بخش اول کتاب گزارشی از سوانح احوال و افکار فردید است که به طور خلاصه زندگی او بررسی شده است.

بر اساس شواهدی می‌توان حضور و ظهور مکان‌هایی به اسم «کافه» را یکی از نخستین مؤلفه‌های ورود مدرنیته به ایران دانست. کافه‌ها نخستین و تنها مکان مدرن در تهران بودند و به محض افتتاح، تبدیل به پاتوق روشنفکران و هنرمندان شدند. شروع نشر افکار فردید نیز از همین کافه‌نشینی با دوستانش بود. در دهۀ بیست حلقه‌ای ادبی با محوریت صادق هدایت در کافه نادری تشکیل شد. در این کافه افرادی چون فردید، مجتبی مینوی، حسن شهیدنورایی و مظفر بقایی جمع می‌شدند. بخش دوم به این گروه‌ها و اشاعه نظریات فردید اختصاص یافته است.

بخش سوم با عنوان «فردیدیان» اختصاص به معرفی شاگردان مکتب او دارد. فردید از نوشتن ترس عجیبی داشت و به همین دلیل نیز به «فیلسوف شفاهی» ملقب شد. بنابراین او یکی از بهترین رسانه‌هایی که برای نشر افکارش می‌توانست از آن استفاده کند، خودخواسته به کناری گذاشت و بیشتر به سخنرانی روی آورد. بر این اساس طبیعی بود که بسیاری از شاگردان و مستمعان فردید، با نگارش یادداشت‌هایی از این جلسات سخنرانی یا با ضبط آنها منظومۀ فکری استاد خود را ثبت کنند.

دربارۀ منظومۀ فکری فردید در بخش چهارم سخن گفته شده است. هرچند دربارۀ کسی که کتابی تألیف نکرده، به‌سختی می‌توان منظومۀ فکری نگاشت؛ به‌ویژه اگر این نامداران به فلسفه شهرت داشته باشند که کار بسیار سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌شود. با تمام این اوصاف اما مکتوباتی به قلم فردید موجود است. ترجمۀ بخش عمده‌ای از کتاب «روابط حکمت اشراق و فلسفه ایران باستان؛ محرک‌های زرتشتی در فلسفه اشراق شهاب‌الدین سهروردی» اثر هانری کربن  به قلم فردید صورت گرفت. نویسنده در این بخش کوشیده منظومۀ فکری او را به دو دورۀ متقدم و متأخر تقسیم‌بندی کرده و با شرح و بسط این دو دوره، در نهایت به یک نظام فکری و یک دستگاه فلسفی منسجم و قابل طرح از فردید برسد.

در بخش پایانی کتاب نیز سال‌شمار زندگی سیداحمد فردید آورده شده است.

فهرست مطالب کتاب:

دیباچه

مقدمۀ نویسنده

گزارشی از سوانح احوال و افکار سیداحمد فردید

رفقای گرمابه و گلستان

شروع نشر افکار فردید

فردیدیان

شرح منظومه فکری فردید

سال‌شمار زندگی سیداحمد فردید

منابع و مآخذ

نمایه اسامی