معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب گزیدۀ آثاری از بیش از صد سال ادبیات اخیر آلمانی زبان است، از نهضت روشنگری تا به مکتب‌های ادبی قرن بیستم. داستان‌ها بر اساس توالی تاریخی چینش یافته‌اند و به این ترتیب گوشه‌ای را هم از تحول نگاه و سبک نویسندگی در این دورۀ زمانی نشان می‌دهند، البته با تمرکزی بیشتر بر قرن پرفاجعۀ بیستم. از این‌رو در کنار هم و در چشم‌اندازی کلی بازتابی آینه‌وار در یکدیگر می‌یابند و چنین نقشی هم به عهده می‌گیرند که بی‌شباهت به «تاریخ ادبیات» نیست.

بنا بر سنتی دیرین ادبیات را مقوله‌ای از زیبایی‌شناسی تعریف کرده‌اند؛ اما زیبایی و نیکی را وقتی می‌توان اموری بدیهی و بنیادی دانست که به معیاری جاویدان قایل باشیم، به عافیت غایی تاریخ، اصالت یک حکم اخلاقی جهان‌شمول یا نظمی الهی و به زبان حافظ «دور فلکی را بر منهج عدل» گمان کنیم.

ولی دست‌کم از برهه‌ای از قرن نوزدهم و بعدها قرن بیستم ادبیات به یک واقع‌بینی خونسردانه‌تر رسید و در دیدن کاستی‌های انسان و اجتماع و نارسایی‌های کار جهان نگاهی بهوش‌تر یافت و این از زمانی بود که نهضت روشنگری قرن هجدهم از تحقق بخشیدن به آرمان‌های خود بازماند، بازماند از آنکه عقل را در حیطۀ فردی و اجتماعی یگانه مرجع و قاضی نهایی امور انسان قرار دهد.

وانگهی آن نگاه عدل و عقوبت‌باوری هم که ستارۀ آسمان را نشان رحمت ملکوت بر راه گم‌کردگان می‌دانست و بارقۀ امید در چشم گرفتاران شب ناامیدی و از این دیدگاه در ادبیات هزاره‌ها مضامینی بلند و باشکوه آفرید بود، در این میان در پیرامون خود جهانی می‌بیند که همۀ کنج‌وکنار آن اسطوره‌زدایی شده است و ستاره برایش گوی آتشینی است که برخورد یکی از آن با دیگری بسا مفهوم عینی «آخر زمان» باشد.

گوته ادبیات را حافظۀ جمعی ملت‌ها می‌خواند، مطمئن‌ترین معیای که هر ملتی را به درک و داوری گذشته و اکنونش قادر می‌سازد. اما شاید که دست‌کم از قرن بیستم تردید و بدبینی رنگی تیره‌تر به آینۀ این حافظۀ جمعی داده باشد.

توماس مان که خود را با جهانی انحطاط‌ زده روبه‌رو می‌دانست از ادبیات انتظار داشت نگاه نظم‌بخش و قدرت کلامش را در ترسیم ناسازی‌های سرشتی جهان و راه‌های آشتی آنها به کار گیرد، اما در پیش گره‌های فروبسته و دوپهلوی زندگی از ارائۀ نظری صریح، از یا این یا آن گفتن بپرهیزد، بلکه پدیده‌های دوپهلو را بنیادین بداند و به این ترتیب نشان دهد که زندگی در نفس خود نیز دوپهلو است.

این مجموعه طبیعی است که از بازتاب این اندیشه‌ها به‌دور نمانده است، با این همه به سهم خود نشان می‌دهد ادبیات در همه حال و با وجود هر آن فاجعه، در ضمن مخزن همۀ آن آرمان‌های نیک و آرزوهای والایی است که انسان‌ها، اگر هم که تاکنون در تحقق‌شان ناکام مانده‌اند، بدون این شاخۀ دیرین هنر بسا که فراموش‌شان هم می‌کردند.

فهرست مطالب کتاب:

* یادداشت مترجم

* از پند عملی تیل اویلن ـ اشپیگل

بهت کپرنیکی

* چکامه‌ای بر جاودانگی

از ژرفی ریشۀ هویت

* پسر یتیم

از مرد ماهیگیر و وسوسۀ پری دریایی

* سه پری آب‌ها

از مصلحت و ایمان

* راز ظلم

سخن با آیندگان

* خطابۀ هانری چهارم

روشنفکر یا گلادیاتور اصلاح جهان

* در محضر پیغمبر

نقش و رنگ باغ هستی بر فرش ایرانی

* سونت بیست‌ویکم برای اورفه

از روان‌کاوی قدرت

* بپاچای غول

از غربت در دریای انسانی

* دیوانه

از شورش گرسنگان

* پنجم اکتبر

پیام امید

* افسانه پیدایش کتاب لائوته کینگ به هنگام هجرت لائو ـ تسه

بازجست بهشت گمشده

* زن نادان

بازگشت به طبیعت

* فیلمون و باؤکیس

نویسندۀ مردم خرده‌پا

* در باب کارمند پایین‌پایه

بهرۀ مرد خرده‌پا از جنگ

* اوستا پینه‌دوز من

* خوشبختی کلکسیونر

روشنفکری میهمان ناخواندۀ زندگی

* صداهایی از آن‌سو

از انزوای روشنفکر

* تلفن‌های شبانه

اسطورۀ آسمانی در دنیای خاکی

* مرگ پوتیا

رئالیسم سوسیالیستی و فقرستایی

* کاریلائوس، یا فضیلت شمشیر

افسانه و واقعیت

* نقیضه‌ای بر افسانۀ زیبای خفته

* گزارشی در باب واقعیت زیبای خفته

از فهم و کج‌فهمی‌های روزانه

* سه طرح از مجموعۀ زوج‌ها