معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

ابوالقاسم اسماعیل‌پور مطلق در 16 شهریور 1333 در محلۀ بیژن‌حاجی، از محلات قدیمی شهر بابل، چشم به جهان گشود. وی استاد فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه شهید بهشتی است و چند سال در دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مازندران تدریس کرده است.

اسماعیل‌پور در اصل متخصص مطالعات مانوی است و با آثارش گامی ماندگار در راه پایه‌گذاری پژوهش‌های مانوی در ایران برداشته است. تحقیقات او در زمینۀ اسطوره‌های مانوی یکی از دستاوردهای مهم اسطوره‌شناسیِ ایرانی است. استادان پیشکسوت او، مهرداد بهار و ژاله آموزگار، عمدتاً در حوزۀ اساطیر زرتشتی بر پایۀ متون پهلوی، آثاری ارزشمند عرضه کرده‌اند. از این‌رو در آغاز دهۀ 1370 شمسی، اسماعیل‌پور با انتشار اثر مشهورش، اسطورۀ آفرینش در کیش مانی، گامی نو در تاریخ اسطوره‌شناسی ایرانی برداشته که با زنده‌یاد ابراهیم پورداود آغاز شده بود. انتشار کتاب اسطورۀ آفرینش در کیش مانی به زبان انگلیسی گام بلند دیگرش بود که او را در مقام یک صاحب‌نظر در تحقیقات مانوی و ادب پارسی بیش از پیش در محافل بین‌المللی ایران‌شناسی شناساند. در کتاب اخیر او پژوهش‌های مانوی‌اش را در آغوش تحقیقات ادبی خویش، که از سال‌ها پیش نشان داد در آن دستی تمام دارد نهاد. این رویکرد نو به مطالعات مانوی نتیجۀ دیدار وی با استاد ممتاز مطالعات مانوی، زنده‌یاد ورنر زوندرمان، در همایش بین‌المللی صدمین سال کشف متون تورفان بود. در حقیقت، به پیشنهاد زوندرمان بود که از آن پس تحقیقات مانوی اسماعیل‌پور عمدتاً بر پایۀ تحلیل متون فارسی و عربی مانوی استوار شد. به عبارت دیگر، از آن زمان تاکنون پژوهش‌هایش در حوزۀ مانی‌شناسی حول محور تأثیرات کیش مانوی در ایران اسلامی از ورای متون کهن فارسی و عربی می‌گردد.

این کتاب ارج‌نامه‌ای است مشتمل بر مجموعه‌ای از مقالات که برخی اندیشمندان، همکاران، دوستان و دوست‌داران استاد دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور مطلق تقدیم ایشان کرده‌اند. استاد اسماعیل‌پور نه‌تنها نخستین ایرانی‌ای است که سراسر عمر علمی و دانشگاهی خود را به طور تخصصی در راه شناخت کیش مانوی از اساطیر افسونگرش گرفته تا ادبیات بی‌نظیرش صرف کرد، که در حوزه‌های دیگر علوم انسانی، به ویژه در فراخنای ادب فارسی و نقد ادبی و اسطوره‌شناسی و تحقیقات میان‌رشته‌ای نیز بسیار نوشت و بسیار آموخت. از این رو برای او، که با آن همه کوشش‌های علمی به نحوی ستایش‌انگیز مورد توجه جوامع و مراکز علمی ایرانی و خارجی قرار داشته و دارد و یکی از بنیان‌گذاران مؤثر تحقیقات مانوی در ایران و یکی از تحلیل‌گران شایسۀ مسائل اسطوره‌ای و ادبی میان اهل علم و معنا شناخته شده است، این مجموعه گردآوری شده تا نشانۀ سپاس‌گزاری همۀ آنهایی باشد که دانش و دانشی‌مردان را دوست می‌دارند.

این ارج‌نامه مشتمل بر 28 مقاله، به دو پاره تقسیم و در سه بخش تنظیم شده است. بخش نخست عمدتاً به مقالاتی در زمینۀ فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران اختصاص دارد. بخش دوم به ادبیات فارسی می‌پردازد و بخش سوم مشتمل بر چند مقاله به زبان‌های خارجی است. در فهرست‌بندی جستارهای هر بخش نه ترتیب الفبایی نام نویسندگان مقالات، که رابطۀ موضوعی نوشته‌ها مدنظر بوده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

ابوالقاسم اسماعیل‌پور مطلق در آینۀ آثارش

بخش اول: فرهنگ و زبان‌های باستانی

آینه گردانی/ کتایون مزداپور

معرفی نسخۀ خطی یسنای کتابخانۀ وزیری/ فاطمه جهان‌پور

طرح مقداتی برای نگارش تاریخ ادبیات مانوی؛ بازخوانی برخی محورها/ محمدشکری فومشی

نشانه‌ای از حضور مانویان در ایران در سدۀ شانزدهم میلائی/ فرزانه گشتاسب

ایزدان و بازرگانان در کتیبه‌های سغدی سند علیای پاکستان/ نیکلاس سیمز ـ ویلیامز/ ترجمۀویدا نداف

خوانش واژۀ تَرّوگ یا تَرنَگ/ جواد لطفی نوذری

کتیبۀ ابنون و ایمپر فکت در فارسی میانه/ پرداز اُکتور شِروو/ ترجمۀ کبری تکلو بیغش

گونه‌شناسی تطبیقی هشت مهر موزۀ تخت جمشید/ حمیدرضا ولی‌پور، ساره نعمت‌الهی نیا

مقدمه‌ای بر تبیین اسطوره‌های بنیان‌گذار شهر مدرن از برج بابل تا دون ژوانی/ ناصر فکوهی

بخش دوم: ادبیات

سیر تحول نثر فارسی دری تا دورۀ صفویه/ محمد غلامرضایی

بررسی نمادپردازی‌های گیاهان در شاهنامۀ فردوسی بر مبنای رویکرد اسطوره‌شناسی تطبیقی و روش تحلیل الگویی/ فرزاد قائمی

پرواز با آخرین پر سیمرغ/ سمیرا نیک نوروزی

دیرینه شناسی مضمون زن در ادبیات معاصر (بررسی چرایی تغییر مضمون/ زن در ادبیات معاصر با رویکرد دیرینه‌شناسانۀ میشل فوکو)/ عیسی امن‌خانی، مُنا علی مددی

اشعار سیاسی معروف الرصافی و ملک‌الشعرای بهار: یک بررسی تطبیقی/ بهزاد علی‌زاده

مهندسی یک رمان: داستان نوشتن داستان/ غلامرضا پیروز، سروناز ملک

«جنگ‌نامه» نه حماسه/ محمد جعفری قنواتی

درآمدی بر ساخت‌واژۀ ارزش‌مدار در زبان‌فارسی/ نگار داوری اردکانی، مهدیه آروین

باورهای بی‌بنیاد در متن کتاب مرجع: بررسی مورد برهان قاطع/ بهروز محمودی بختیاری، نسرین صباغان

بخش‌هایی از یک نصاب طبری نو یافته/ یوسف الهی

تفسیر قرآن کریم با ترجمه به زبان طبری/ علی ذبیحی

طبریات نسخۀ نظامی کتابخانۀ ملی پاریس/ میثم محمدی

بخش سوم: مقالات خارجی

Zur Geschichte der Akademie von Gondischapur/Susan Gaviei

Poets Are members of one Family/ Yan li, Denis

The Concept of Purity in Zoroastrianism with a Special Reference to the Laws Pertaining to Corpse,Men –sturation Walking with One Shoe/ Mehrbod Khanizadeh

Dandan-fres (tooth – pick) in Pahlavi Texts/ Yadollah Mansouri

Polo in the Iranian and Chinese History/ A Comparison of Texts and Cultural Relics/ Cheng Tong

Middle Persian Graffiti on Sasanian and Arab-Sasanian Coins at the ANS/ Touraj Daryaee