معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

دکتر صفا در شمار نخستین استادان برجستۀ ادبیات در دانشگاه تهران و از ادیبان نامدار معاصر ایران است. شهرت عمدۀ او مرهون «تاریخ ادبیات» مفصلی است که آن را در هشت مجلد تا ابتدای دوران قاجار نوشته است. افزون بر این، وی متون مهمی از باب کهن فارسی را تصحیح کرده و همراه با تعلیقات و توضیحات به چاپ رسانده است.

ذبیح‌الله صفا شهمیرزادی سال 1290 در شهمیرزاد سمنان به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همان‌جا و بابل گذراند. سپس به تهران آمد و تحصیلات خود را تا درجه‌ دکتری ادامه داد و به استادی دانشکده‌ ادبیات رسید. با نوشتن مقالات ادبی و تاریخی در مجلاتی همچون «مهر»، «ایران امروز» و «تعلیم و تربیت»، استعداد خود را نشان داد. وی مدیریت سال اول مجلۀ‌ «سخن» و مدیریت سال پنجم و هفتم مجلۀ‌ «مهر» را نیز برعهده داشت و تأسیس روزنامۀ «شباهنگ» نیز از اقدامات اوست. مدتی دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو در ایران و زمانی رییس دانشگاه تهران بود. دکتر صفا در سال‌های آخر عمر در شهر لوبک (آلمان) می‌زیست و در سال 1378 در همان ‌جا درگذشت.
از جمله آثار منتشرشده‌ این ادیب و محقق به «تاریخ ادبیات در ایران» (در هشت جلد)، «حماسه‌سرایی در ایران»، «تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی تا قرن پنجم هجری»، «مزداپرستی در ایران قدیم»، ترجمه و تصحیح «اسرارالتوحید»، تصحیح «دیوان عبدالواسع جبلی»، «جشن‌نامه‌ ابن سینا»، «آیین سخن در معانی بیان»، «تربیت معلمین روستایی»، ترجمۀ «شاهکارهای ادبیات فارسی» (در چند مجلد)، «فلسفه‌ لایب‌نیتس»، «گنج سخن»، ترجمۀ «مرگ سقراط»، «نگهبانان ایران»، «یادنامه‌ خواجه نصیر» و ترجمۀ «مادر دیوانه» می‌توان اشاره کرد.
این ارج‌نامه دربردارندۀ شش بخش و دو پیوست است.

بخش اول: دربرارندۀ گزارش زندگی و وصف آثار متعدد دکتر صفا است.

بخش دوم: یاد‌ها و خاطرات مشتمل بر پنج نوشته که همگی به قلم همکاران و دوستان و شاگردان دکتر صفا است و از مجموع آنها می‌توان با خصوصیات و شخصیت وی آشنا شد.

بخش سوم: اسناد و تصاویر است. اگر‌چه به علت حضور خانوادۀ ایشان در خارج دسترسی به همه اسناد و تصاویر ممکن نبود ولی پاره‌ای از تصاویر جدید است.

بخش چهارم: به شیوۀ تصحیح و ویرایش متون می‌پردازد.

بخش پنجم: که مفصل‌ترین و مهمترین بخش کتاب است، دربردارندۀ بر مقالات متعدد در نقد و بررسی آثار دکتر صفا تألیف استادان برجسته است.

بخش ششم: دربردارندۀ دو مقالۀ اهدایی است.

کتاب دو پیوست دربارۀ تاریخ زبان‌های ایرانی و تاریخ جشن‌های ایران است که متضمن سخنرانی‌های دکتر صفا در رادیو ایران در سال‌های نخست تأسیس آن است که به زبان ساده و روشن ادا شده و چاپ آن برای خوانندگان غیرمتخصص مفید و قابل استفاده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

بخش اول: زندگی و آثار دکتر صفا

1. سال‌‌شمار زندگی دکتر ذبیح‌الله صفا

2. زندگی‌نامه دکتر ذبیح‌الله صفا

3. کتاب‌شناسی آثار دکتر صفا

4. فهرست مقالات به ترتیب انتشار

5. فهرست مقالات در بررسی و نقد آثار دکتر صفا

6. جشن‌نامۀ صفا

7. صفای مطبوعات

بخش دوم: خاطرات و یادها

1. یادی از استاد دکتر ذبیح‌الله صفا/ محمدحسن گنجی

2. چند خاطره از آن دانشی‌مرد فروتن/ ناصرالدین پروین

3. یاد از صفا/ ایرج افشار

4. دربارۀ دکتر ذبیح‌الله صفا/ علی‌اشرف صادقی

5. نیک‌یادی از استاد استاد ذبیح‌الله صفا/ نصرالله امامی

بخش سوم: اسناد و تصاویر

بخش چهارم: شیوۀ تصحیح و ویرایش متون

1. برگزیدۀ مقدمۀ چاپ دوم دیوان سیف فرغانی

2. بخشی از مقدمۀ دیوان عبدالواسع جبلی

3. بخشی از مقدمۀ اسرارالتوحید

4. بخشی از مقدمۀ داراب‌نامۀ طرسوسی

5. گزیدۀ آثار تصحیحی دکتر صفا/ از بختیارنامه

6. حکایتی از اسرارالتوحید

7. برگرفته از داراب‌نامۀ بیغمی

بخش پنجم: بررسی و نقد آثار

بخش ششم: مقالات اهدایی

1. کوش‌نامه: پژوهشی در سرزمین و قوم کاشان/ عنایت‌الله رضا

2. داستان سلم و تور و ایرج/ حبیب برجیان و مریم برجیان

3. سام‌نامه؛ گوینده، زمان و حوزۀ پدیدآمدن آن/ محمود عابدی

پیوست‌ها:

تاریخ زبان‌های ایرانی

تاریخ جشن‌های ایران