معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

مبنای متن این کتاب همایشی است که در ماه مارس سال 1994 در کالج بین‌المللی فلسفه در پاریس برگزار شد، یعنی ده سال پس از سخنرانی آنتون برمان با موضوع «ترجمه و نصّ» که همان نهاد برگزار کرده بود.

نویسنده این کتاب مفهوم «بینافرهنگی بودن» مترجم را مطرح و پیشنهاد می‌کند که اصول اخلاقی به جای اینکه مبتنی بر نقد ترجمه‌ها باشد، همان‌طور که شایسته است، بر شخص مترجم متمرکز شود. مترجم که ارتباط‌‌دهندۀ فرهنگ‌هاست، می‌تواند همکاری بینافرهنگی را تسهیل کند. پس باید فقط در برخی موقعیت‌ها دست به ترجمه زد و هنگامی که بدانیم به چه علت و برای چه کسی باید ترجمه کنیم، آن وقت قطعاً می‌دانیم که چطور باید ترجمه کنیم. بنابراین ارزیابی زبان‌شناختی در درجۀ دوم اهمیت قرار می‌گیرد.

آنتونی پیم، با این اهمیت به بازخوانی نقادانۀ شلایرماخر، واکاوی اسطوره‌ای ـ فلسفی قاصد در تاریخ‌نگاری‌های هرودوت و همچنین تفکر در زمینۀ مسئولیت مترجم و علیت عمل ترجمه پرداخته است. آنتونی پیم همچنین بسیاری از مفاهیم برگرفته از نظریه‌های دورۀ معاصر را به کار می‌برد: رویکرد‌های توصیفی، نظریۀ هدف، دیدگاه‌های ل. ونوتی ...

تعریف دوبارۀ اندیشۀ اخلاقی بر پایۀ مبانی نو، که ترجمه‌شناسان مدرن غالباً از زیر بار آن شانه خالی کرده‌اند یا با صراحت به آن بی‌توجه مانده‌اند، موضوع این مطالعۀ بدیع است.

این کتاب دارای شش فصل است. می‌توان هر فصل را مستقل از فصل‌های دیگر مطالعه کرد، به جز فصل چهارم (دربارۀ علیت) که بیشتر با فصل سوم (دربارۀ مسئولیت) ارتباط دارد.

دو فصل نخست، که در یکی نظریۀ شلاماخر واکاوی و در دیگری ماجرایی از هرودوت نقل شده، به روش فلسفی مطرح شده‌اند و شاید زیاد به مذاق ذهن‌های عمل‌گرا خوش نیایند. در مقابل فصل‌های پایانی، که یکی از آنها اصل همکاری را واکاوی می‌کند، بیشتر کاربردی هستند و احتمال دارد فلاسفه آنها را نپسندند. هر کس می‌تواند بنا بر میل شخص این فصل‌ها را مطالعه کند. با توجه به نمایۀ مفاهیم اساسی که در انتهای کتاب ارائه شده است، خطر سردرگم‌شدن هیچ‌کس وجود ندارد.

سبک شخصی و گاه حدیث نفس‌گونۀ برخی از این اندیشه‌ها ممکن است حیرت‌آور باشد. بیشتر این سخنان از زبان مترجمی است که با گفتمان‌های دانشگاهی که اکنون در ترجمه‌شناسی رواج دارد احساس بیگانگی می‌کند و بدون شک بیگانه‌ای است که تن به ترجمه نمی‌دهد و زبانی را به کار می‌گیرد که زبان او نیست. بدین سان، بینافرهنگی بودن فقط یک فرضیۀ کاری ساده نخواهد بود و ریشه در تجربه‌های افراد دارد؛ و ردپای آن هم در شیوۀ بیان دیده می‌شود و هم در شیوۀ طرح مطالب.  

نویسنده در فصل پایانی پنج اصل را به این ترتیب برای اخلاق مترجم بیان می‌کند: اصل اول: مترجم از آن لحظه که تولید محصول را می‌پذیرد مسئول محصول خود است. اصل دوم: مترجم در صورتی که حرفه‌ای باشد مسئول است. اصل سوم: فرایندهای ترجمه نباید به تضاد میان دو فرهنگ محدود شوند. اصل چهارم: صرف منابع برای ترجمه نباید از ارزش‌های منافع ارتباطات بینافرهنگی متناظر بیشتر شود. اصل پنجم: مترجم تا جایی که بیش از یک قاصد ساده به شمار آید، مسئولیت دارد تا با کار خود در برقراری همکاری بینافرهنگی پایدار و بلندمدت سهیم شود. (ص 142)

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

دیباچه

فصل اول/ BLENDLING‌ها: دورگه‌ها یا فرزندان نامشروع؟

فصل دوم/ قاصدان

فصل سوم/ مسئولیت

فصل چهارم/ علیت

فصل پنجم/ همکاری

فصل ششم/ اصولی برای اخلاق مترجم