معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب یکی از پژوهش‌های خوب و ارزشمند دربارۀ نشر الکترونیک است که ضمن تعریف این نشر و وضعیت‌شناسی آن در گسترۀ بین‌الملل، به بررسی آن در ایران به ویژه در میان ناشران کتاب‌های دانشگاهی می‌پردازد.

حدود ربع قرن از آغاز شکوفایی و توسعه نشر الکترونیک در جهان می‌گذرد، این در حالی است که اساساً اطلاعات و دانش ناشران ما در این زمینه آن‌چنان که باید نیست و نشر الکترونیکی در ایران تعریف و جایگاهی استاندارد ندارد. چرایی این مشکل را باید نخست در شکل و شیوه سنتی نشر ایران، سپس در عدم برنامه‌ریزی صحیح متولیان امر نشر کتاب جستجو کرد. متأسفانه نشر ما با وجود سابقه ۲۰۰ ساله - بلکه ۴۰۰ ساله – سینه‌به‌سینه و نسل‌به‌نسل و به شیوه سنتی حرکت کرده و طی این دوره‌ها نتوانسته به گونه‌ای آکادمیک و علمی رشد و توسعه یابد.

کتاب‌های الکترونیکی به عنوان کالای فرهنگی پیشرو به دلیل قابلیت‌ها و ویژگی‌هایی که به لحاظ ارائۀ محتوا، جذابیت محتوا و صرفه‌های اقتصادی و فرهنگی دارد، با استقبال ناشران و تولید‌کنندگان مطرح دنیا مواجه شده است؛ تا جایی که پیشرفت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری قابل توجهی را هرساله در سراسر جهان شاهد هستیم. بسیاری از ناشران مطرح دنیا نظیر اشپرینگر، مک گروهیل، مک میلان و نظایر آن به سمت نشر این نوع کتاب‌ها رفته‌اند و این تولیدکنندگان به منظور معرفی آخرین دستاوردهای خود در این حوزه، در نمایشگاه‌های بین‌المللی نظیر نمایشگاه فرانکفورت حاضر می‌شوند. صرفه‌جویی‌های زیستی و محیطی نظیر کاهش قطع درختان و نیز آلودگی‌های سربی ناشی از چاپ، صرفه‌جویی‌های اقتصادی تولید کاغذ کمتر و به حداقل رساندن مشکلات ناشی از خمیرکردن کاغذ، باقی‌ماندن کتاب‌ها در انبار ناشران و نظایر آنها فقط شمار اندکی از مزیت‌هایی است که می‌توان برای متصور شد. اگرچه نمی‌توان به هر فناوری تنها از دید مثبت نگاه کرد و قطعا مشکلات و چالش‌هایی را با خود همراه داشته و دارد، با وجود این در کنار پیشرفت‌هایی که در عرصۀ ارائۀ محتوای کتاب و جذب‌کردن خواننده به این نوع کتاب‌ها با ارائه نرم‌افزارهای مناسب شده است، پیشرفت‌های سخت‌افزاری را نیز نمی‌توان در این عرصه نادیده گرفت. عرضۀ دستگاه‌های سخت‌افزاری با قدرت شارژ بالا و وضوح مناسب و قابل استفاده در هر مکان از جمله عوامل رقابت بین سازندگان این دستگاه‌ها شده است.

بنابراین نشر کتاب‌های الکترونیکی در ایران می‌تواند این اهداف را به دنبال داشته باشد: کمک به اقتصاد چاپ و نشر در ایران؛ ایجاد عدالت اجتماعی در اشاعۀ محتوای مطالب در سراسر ایران؛ کمک به توزیع هم‌زمان روزآمدترین مطالب؛ افزایش جذب مخاطبان ایرانی به مطالعۀ کتاب‌هایی با جذابیت‌های ویژه؛ افزایش میزان یادگیری میان دانشجویان، دانش‌آموزان با ارائۀ قابلیت‌های چندرسانه‌ای و تعاملی‌کردن محیط یادگیری؛ امکان توزیع کتاب‌ها در سطح بین‌المللی؛ راه‌اندازی آرشیو کتاب‌های قدیمی و ارزشمند و امکان دسترسی بین‌المللی؛ حضور آثار ایرانی در نمایشگاه‌های بین‌المللی متناسب با فناوری‌های روز؛ دستیابی افراد ناتوان، کم‌بینا و معلول به کتاب‌های متناسب با نیاز آنها به ویژه در حوزه آموزشی و دانشگاهی.

متاسفانه در ایران و از نگاه بسیاری از افراد حضور محتوا در قالب الکترونیکی به‌عنوان کتاب الکترونیکی معرفی شده است و هر جا سخن از کتاب الکترونیکی به میان می‌آید، مخاطبان به یاد فایل pdf این کتاب‌ها می‌افتند. تنها شاید زمانی برای خواننده کتاب فایل pdf نیز مطلوب به نظر رسد که امکان دسترسی به آن کتاب نظیر برخی از کتاب‌های انگلیسی بسیار سخت است یا هزینه اضافی را باید برای دردست‌داشتن نسخه چاپی آن پرداخت یا نسخۀ چاپی آن کتاب نایاب است و چاره‌ای جز دردست‌داشتن آن فایل الکترونیکی آن نیست.

عدم آشنایی با ابعاد مختلف نشر کتاب الکترونیکی باعث شده است اغلب ناشران و نیز مخاطبان این نوع کتاب‌ها ضعف فرهنگی بالایی در این زمینه داشته باشند و تعداد پژوهش‌های انجام‌شده در این حیطه در ایران بسیار کند و تعداد متخصصان نیز بسیار کمتر است. مخاطبان اصلی این کتاب در سطح اول ناشران و تولیدکنندگان کتاب الکترونیکی، مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت آموزش و پرورش و در دسته دوم استادان، دانشجویان و دانش‌آموزان هستند. با توجه به اینکه بیشتر بخش‌های این کتاب در نتیجه پژوهش‌های ده‌سالۀ نویسنده در این حوزه انجام شده است و به صورت بومی به مسائل نشر کتاب الکترونیکی و به صورت خاص کتاب درسی الکترونیکی پرداخته است، می‌تواند برای مخاطبان مفید و به منزله درس‌نامه مورد استفاده قرار گیرد.

این کتاب در هشت فصل و بدین ترتیب تنظیم شده است:

مقدمه ناشر

مقدمه

فصل اول: کلیات کتاب الکترونیکی

فصل دوم: ناشران، تولیدکنندگان و تجمیع‌کنندگان کتاب‌های الکترونیکی

فصل سوم: وضعیت نشر کتاب‌های الکترونیکی در ایران

فصل چهارم: دید بین‌المللی به نشر کتاب الکترونیکی

فصل پنجم: ابعاد مختلف نشر کتاب الکترونیکی

فصل ششم: کتاب درسی الکترونیکی

فصل هفتم: کتاب درسی الکترونیکی دانشگاهی

فصل هشتم: نشر کتاب درسی دانشگاهی چاپی و الکترونیکی