معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

اولین شماره از نشریۀ فرهنگی تاریخی «دربند» با ویژه‌نامه‌ای برای حسین کاظم‌زاده ایرانشهر منتشر شد.

در این شماره ده نوشتار آمده است که اولین نوشتار آن از زنده‌یاد حسین کاظم‌زاده ایرانشهر اندیشمند و روزنامه‌نگار ایرانی دربارۀ ویژگی‌های ایرانیان و عناصر ترقی در فرهنگ ایرانی است. در بخشی از این نوشتار می‌خوانیم: «وقتی که صفات اجتماعی ملت ایران را می‌خواهیم درنظر بگیریم، باید صفات فردفرد ملت ایران را به کنار بگذاریم؛ زیرا که اخلاق انفرادی غیر از اخلاق اجتماعی است. در میان این صفات اجتماعی که ملت ایران را معرفی می‌کند، سه صفت ممتاز پیدا می‌کنیم که همیشه مایه امتیاز و صفات بارزه ملت ایران بوده است. از این سه خصایص اولی ذکاوت و دومی قوه تقلید و سومی تشبت شخصی است».

در دومین مقاله زندگی و زمانۀ کاظم‌زاده ایرانشهر و نشریۀ ایرانشهر او تبیین شده است. در بخشی از این نوشتار آمده است: «در این مجله به ویژه دو موضوع خیلی پررنگ است: یکی فکر اصلاح نظام تعلیم و تربیت؛ یعنی همان اندیشه‌ای که در ان دوران خود ایرانشهر یکی از پیشوایانش بود. اندیشه‌ای که عباس میرزا، امیرکبیر و قائم‌مقام با اعزام دانشجو به خارج و مدرسه‌سازی پیشقراولان آن بودند. منتها ایرانشهر صاحب ایده و اندیشه و راه نو در این رابطه بود. در این مجله مقالات متعددی در زمینه تعلیم و تربیت است».

مجلۀ ایرانشهر که توسط حسین کاظم‌زاده ایرانشهر در برلین منتشر می‌شد یکی از جدی‌ترین سخنگویان نقد وضع موجود ایران آن روز و گذار به وضعی جدید و متفاوت بود. سومین نوشتار این مجله می‌کوشد با رهیافتی تحلیلی این وجه از اندیشه‌های ایرانشهر را به بحث بگذارد. مقاله سرانجام به این نتیجه می‌رسد که ناسیونالیسم ایران‌گرا در چارچوب ظهور «ایران جوان و آزاد» به مثابۀ یک تمدن ممتاز و متفاوت مهم‌ترین گفتمان مجلۀ ایرانشهر بود که با هر زبان و ابزاری ترویج و تبلیغ می‌شد.

کتابشناسی حسین کاظم‌زاده ایرانشهر، مصاحبه‌ای منتشرنشده از پروفسور عنایت‌الله رضا و ... دیگر نوشتارهای این شماره از «دربند» را شکل می‌دهند.

فهرست مطالب این شماره:

خصایص ایرانیان و عناصر ترقی در فطرت ایرانی/ حسین کاظم‌زاده ایرانشهر

کاظم‌زاده ایرانشهر، تولستوی ایرانی/ داریوش رحمانیان

مجلۀ ایرانشهر و ایده‌پردازی برای ایران جوان و آزاد/ علیرضا ملایی توانی

حسین کاظم‌زاده ایرانشهر و روح ملی ایرانی/ نوذرطهماسبی

ایرانشهر، مصلح میهن‌پرست و عارف انقلابی/ کاظم آذری سیسی

کتابشناسی حسین کاظم‌زاده ایرانشهر/ عقاب علی احمدی

مصاحبه‌ای منتشرنشده از زنده‌یاد عنایت‌الله رضا؛ اکثر فداییان فرقه دموکرات از مهاجرین قفقازی بودند/ محمدرضا محمدقلی‌زاده

استالین در دهستان غربی اردبیل/ مهدی اکبری فر

تداوم فرهنگ ایرانی در دربند/ علیرضا غفاری حافظ

بادکوبۀ روزگار نو، گزیده‌هایی از یادداشت‌های منتشرنشده یک سفر به جمهوری باکو/ ناصر همرنگ