معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

پنجاه‌وهشتمین شماره از دوفصلنامۀ پژوهش‌های ادبی و متن‌شناختی آینۀ میراث منتشر شد. 

در این شماره از این نشریه هجده مقاله تصحیحی و معرفی نسخه‌های خطی و نقد و بررسی تصحیح‌ها آورده شده است. در ادامه به مروری بر چند نوشتار از این شماره می‌پردازیم.

یکی دیگر از نوشتارهای این شماره، اختصاص دارد به بررسی انتقادی چاپ‌های لطایف‌نامه و معرفی نسخ آن. لطایف‌نامۀ فخری هروی از کهن‌ترین و البته معروف‌ترین ترجمه‌های یکی از تذکره‌های مهم قدیمی شعر فارسی، مجالس النفایس است. در این مقاله ابتدا بسیار گذرا به وجوه اهمیت اصل کتاب مجالس النفایس و ترجمه‌های موجودش اشاره شده است. سپس دو ترجمۀ مجالس، یعنی لطایف‌نامۀ فخری هروی و هشت‌بهشت با آن مقایسه شده است و در این میان چند نسخۀ کهن لطایف‌نامه و یک نسخۀ خطی از مجالس النفایس به همراه صورت چاپی‌اش مطمح نظر قرار گرفته است. همچنین عبارات مشترک مجالس النفایس و لطایف‌نامه و عرفات العاشقین با هم مقایسه شده و بسیاری از اشتباهات و نواقص چاپ حکمت اصطلاح شده است.

هجو از فروع ادب غنایی است که به دلیل سیطرۀ نقد اخلاقی تاکنون به شیوۀ بایسته مورد توجه قرار نگرفته است. در مقالۀ «اصلی‌ترین ویژگی‌های سبکی هجویات سوزنی سمرقندی» به بررسی اصلی‌ترین ویژگی‌های سبکی هجویات سوزنی سمرقندی پرداخته شده و آنها از نظر سطوح زبانی، ادبی و فکری بررسی شده است. در این پژوهش از ذکر ابیاتی که در آنها واژه‌های رکیک و ناخوشایند به کار رفته خودداری شده است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است و نتایج با استفاده از تک تکنیک تحلیل محتوا به شیوۀ کتابخانه‌ای و سندکاوی بررسی شده‌اند. نتایج نشان‌دهندۀ این است که هجویات سوزنی بیشتر از نوع فردی، تعریض و غیرواقعی است و اشتباهات او در به‌کارگیری تلمیحات قرآنی نشان می‌دهد که وی از دانش عربی و علوم قرآنی بهرۀ چندانی نداشته است.

فرهنگ «خلاصة اللغات» اثر ابن ابوالمحسن محمد مؤمن جنابذی متوفای قرن دهم، در دو فصل نگاشته شده است. فصل اول دربردارندۀ کلمات عربی همراه با ترجمۀ فارسی آنها و فصل دوم شامل کلمات فارسی به همراه معانی فارسی آنهاست. در مقالۀ «زبان‌ها و لهجه‌های به‌ کار رفته در «خلاصة اللغات» جنابذی» به بررسی دقیق این لغتنامه از حیث زبان‌ها و لهجه‌های به‌کار رفته در آن پرداخته شده است. زبان‌های مهمی که در این لغتنامه به کار رفته عبارتند از: عربی، هندی، ترکی، رومی و زبان‌های ایرانی شامل پهلوی، خوارزمی و پارسی قدیم.

فهرست مطالب این شماره:

سخن سردبیر

شناخت مؤلّف مرآت عشّاق/ حیدر قلی‌زاده و بهروز ایمانی

حجامت و مکافات! (ذيلی بر چاپ‌های سه‌گانۀ درع‌الصّحّه) / گلپر نصری

تذکره‌ای در انزوا (بررسی انتقادی چاپ‌های لطایف‌نامه به همراه معرفی نسخ آن)/ سعید شفیعیون

تصحیح متون از منظر اطّلاع‌شناسی/ ایرج فرجی

تأملی در کتاب شرح نفثةالمصدور تألیف شاهرخ موسویان/ جلیل نظری

نقد و بررسی تصحیح‌های کتاب سندبادنامه/ مجید خسروی

بررسی انتقادی تصحیح دیوان رشیدالدین وطواط/ سارا سعیدی و تقی پورنامداریان

اصلی‌ترین ویژگی‌های سبكی هجویات سوزنی سمرقندی/ سیداحمد پارسا

نقد و بررسی تصحیح دیوان شمس طبسی/ علیرضا شانظری             

نقدی بر تصحیح یاحقی ـ ‌سیدی از تاریخ‌ بیهقی/ رضا رستگاری

نمونه‌ای از تصحیحات قدماء: کتاب الیمینی ابونصر عتبی و شرح صدر الافاضل خوارزمی/ عاطفه زندی

نسخه‌شناسی و بایسته‌های تصحیح انتقادی «حکمت صادقیه»/ محمّد قمی و محمّدجواد اسماعیلی

فرهنگ رشیدی و معرفی نسخه های آن/ آسیه کازرونی و عطامحمد رادمنش

تکمله ای بر دیوان قطران تبریزی/ محسن شریفی صحی

نقد و بررسی «بدین شیرین سخن گفتن»/ هادی اكبرزاده و سیّدحسین فصیحی فریدنی

زبان‌ها و لهجه‌های به‌ کار رفته در «خلاصة اللغات» جنابذی/ حسین مهتدی و عبدالحسین فقهی

نقد و بررسی تصحیحات پیشین دیوان انوری/ الیاس نورایی و محمدامین احمدپور

معرفی و بررسی شرح گلشن راز احمدبن‌موسی رشتی استادی/ حسین آقاحسینی و زهرا امینی شلمزاری

چکیدۀ عربی / حامد صدقی

چکیده انگلیسی / مجدالدین کیوانی