آموزش تاریخ در مدارس: چالشها و راهکارها؛ مجموعه مقالات چهارمین همایش «آموزش تاریخ در مدارس» (جلد دوم)
خلاصه
این کتاب دربرگیرندۀ 21 مقاله در حوزۀ تحلیل محتوا و روشهای آموزش کتب درسی تاریخ است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
چهارمین همایش آموزش تاریخ در مدارس در بهمن ماه 1396 در استان کرمان برگزار گردید. موضوع آموزش و پژوهش دانش تاریخ در مدارس و دانشگاههای کشور، با چالشها و مسائل بسیاری روبرو بوده و هست. اگرچه از نظر نوع موضوعات و مسائل تفاوتهایی بین حوزه آموزش و پرورش و آموزش عالی وجود دارد؛ اما زمینههای مشترک بسیاری نیز با یکدیگر دارند. در باب آموزش تاریخ در مدارس به عنوان بخشی از محتوای نظام تعلیم و تربیت کشور، بحثهای بسیار درگرفته و بنا به ضرورتهای بسیار باید با گستردگی و ابعاد بیشتری تداوم یابد.
با تأملی در تاریخچۀ آموزش در ایران معاصر میتوان دریافت که گرچه نخستین تلاشهای اصلاحطلبانه از درون حاکمیت قاجار با کوشش شاهزاده عباس میرزا نایب السلطنه و فرماندۀ کل قوای ایران آغاز شد؛ اما این میرزا تقیخان امیرکبیر بود که با ساخت مدرسۀ دارالفنون و استخدام استادان کاردان، زمینههای رشد و ارتقای علوم و فنون مدرن و شیوههای آموزش در ایران را پایهریزی کرد.
موضوع «درس تاریخ» در کشور تاریخی ایران، واجد اهمیتهای بسیاری است. اما یک وجه کاربردی این درس که کمتر بدان توجه آگاهان و سیاستگذاران و مدیران ارشد و میانه مختلف در حوزههای ذیربط را به خود جلب کرده است، به موقعیت هویت ایرانیان چون امری تاریخی مربوط است. هویت ایرانیان به مثابۀ امری تاریخی، با تاریخ مردمان این کشور و کلیت مواریث معنوی و فرهنگی ایرانیان گره خورده است و از اینرو شناخت و آگاهی تاریخ ایران، سازه هویتی و غنای مؤلفههای قوامدهندۀ آن را موجب میشود. نقش «درس تاریخ» در تداوم تاریخی فرهنگ و تمدن ایران از این زاویه هم قابل تأکید است. اما با وجود کاربردها و ضرورتهایی که «درس تاریخ» در رشد و توسعۀ کشور دارد، بیتوجهیها و چالشهای بسیاری در راه تأثیرگذاری آن در آموزش مدارس به وجود آمده است که باید موارد انحطاطزا را فهم کرد و راههایی برای برطرف کردن آنها جست و به کار برد.
این کتاب دربرگیرندۀ 21 مقاله در حوزۀ تحلیل محتوا و روشهای آموزش کتب درسی تاریخ است. مهمترین محورها و مقالات منتخب چاپشده در جلد دوم مقالات همایش به این ترتیب است:
1. شیوههای آموزش تاریخ: این محور با توجه به گسترش روشهای نوین آموزشی در عرصۀ تدریس، بهویژه تجربیات زیسته و موفق برخی از دبیران در آموزش تاریخ، در تمام فراخوانهای سلسله همایشهای آموزش تاریخ در مدارس منظور میشود. در این محور موضوعاتی نظیر: بررسی و نقد روشهای نوین و سنتی آموزش تاریخ، بازخوانی تجارب زیسته و ابتکاری تدریس تاریخ توسط معلمان، شیوههای ایجاد خلاقیت، راهکارهای ایجاد انگیزه و علاقه به تاریخ در میان دانشآموزان، تأثیر فضای مجازی در آموزش تاریخ و .... مورد توجه پژوهشگران بهویژه معلمان تاریخ قرار گرفته و تعداد ده مقاله از میان مقالات دریافتی این محور انتخاب و در این مجموعه منتشر شده است.
2. تحلیل محتوای کتب درسی تاریخ: یکی از بحرانهای اصلی آموزش تاریخ، سیطرۀ نگاه ایدئولوژی رسمی بر این کتابهای درسی است. این معضل منجر به تعریف محتوایی وقایع در کتابهای درسی و تحلیل جهتدار آنها شده است. در این محور دغدغههای معلمی نظیر نقد محتوایی و تصاویر کتابهای مختلف درسی تاریخ، بهویژه تاریخ ایران و جهان، آسیبشناسی رویکرد ایدئولوژی کتاب درسی تاریخ معاصر ایران، نقد جایگاه هویت ملی در کتابهای درسی تاریخ، نقد ساختاری و شکلی کتابها و ... مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته و از میان مقالات دریافتی این محور، تعداد نه مقاله برای چاپ در این مجموعه انتخاب گردیده است.
3. عرصههای نوین تاریخ: در این همایش برخی عرصههای نوین تاریخ نظیر مطالعات میانرشتهای تاریخ، تاریخ محلی، تاریخ شفاهی، تاریخ اجتماعی و .... نیز مورد توجه قرار گرفت. در این راستا تعداد دو مقاله از میان مقالات دریافتی انتخاب و در این مجموعه به چاپ رسیده است.
فهرست مطالب کتاب:
مقدمۀ انجمن ایرانی تاریخ
مقدمۀ دبیران همایش
سخنرانی آقای دکتر رسول خیراندیش در مراسم افتتاحیۀ همایش
1. روایتی نارسا و نادرست از تاریخ زبان و ادبیات ایران پیش از اسلام در کتاب درسی علوم و فنون ادبی (1) پایۀ دهم/ عباس آذرانداز، زری آذرانداز
2. تجربیات معلمان تاریخ در ایجاد روحیۀ تحقیق نزد دانشآموزان/ امیر آریایینژاد
3. تاریخ (1)، ایران و جهان باستان، کتابی درسی با رویکردی متفاوت/ فیروز آزادی
4. تحلیل محتوای کتاب درسی تاریخ ایران و جهان باستان پایۀ دهم بر اساس مؤلفههای تفکر انتقادی/ سارا اسدپور
5. توجه به تاریخ محلی یکی از رسالتهای معلمان تاریخ (گذری بر 24 سال تدریس تاریخ)/ حمید اشرفی خیرآبادی
6. تحلیل محتوای کتاب درسی مطالعات نهم از نظر نقش تربیتی محتوای تاریخی منطبق با اهداف سند تحول بنیادین/ فریده حیدری، سعدیه حیدری
7. واکاوی تأثیر تصاویر کتاب تاریخ (2) پایۀ یازدهم (رشتۀ ادبیات و علوم انسانی) در انتقال مفاهیم به دانشآموزان/ مهشید رضائی، امید اخوی
8. بررسی و تحلیل محتوای کتاب تاریخ (2) از پیامبر اسلام تا پایان صفویه به روش ویلیام رومی/ جاسم ریحانی
9. مقایسۀ محتوای آموزش تاریخ در کتابهای مطالعات اجتماعی چهارم و پنجم دبستان/ حسین سلیمی
10. نقش گردش علمی در تقویت یادگیری درس تاریخ در مدارس/ زهرا شریفات
11. بررسی میزان و کیفیت هویتسازی در کتابهای درسی تاریخ متوسطه/ کورش صالحی، لیلا عزیزیان
12. طرح درس بخش هنر و معماری عصر مغول و تیموری در کتاب تاریخ (2) رشتۀ ادبیات و علوم انسانی با تکیه بر مشارکت دانشآموزان درونگرا/ طوبی فاضلیپور، مرضیه اصغرنژاد فرید
13. معرفی و بازنشر کتاب درسی تاریخ سال سوم مقطع ابتدایی در سال 1345 ق (1306/ 1305 ش) و شناسایی مؤلف آن/ مهرداد فردیار
14. تاریخ اجتماعی و گرایش دانشآموزان به درس تاریخ/ اعظم کاظمی
15. راهکارهایی برای هدایت و تشویق استعدادهای تحصیلی دانشآموزان در حوزۀ مطالعات تاریخی/ زهرا گلستانی حتکنی
16. بررسی تأثیرات سندکاوی بر آموزش تاریخ در مدارس (با جستاری در اسناد کرمان)/ الهه محجوب
17. راهکارهای ارتقای لذت یادگیری در فرآیند تدریس تاریخ و رویکردهای نوین در این حوزه/ فاطمه مرتضوی، زهره مرتضوی
18. بررسی محتوای کتاب تاریخ (2) از بعثت پیامبر اسلام تا پایان صفویه با دو روش مک لافلین و گانینگ/ رزا معماری
19. مغالطههای منطقی در نگارش کتاب تاریخ (3) پایۀ دهم/ علی ناظمیان فرد
20. چه بنویسیم و چگونه تدریس کنیم، از تألیف تا تدریس کتابهای درسی تاریخ/ سهیلا نعیمی
21. کارکردهای کتاب صوتی در آموزش تاریخ/ ویدا همراز
پربازدید ها بیشتر ...
گزارشهایی دربارۀ مختصر عملیاتی در جنوب ایران: رویارویی نظامی بریتانیا و ایل قشقایی در بهار و تابستان 1918 م/ 1336 هـ.ق
سر پرسی سایکس، کلنل ای.اف. اورتون و دیگرانآنچه در این کتاب آمده، مجموعهای از گزارشهای فرماندهان بریتانیایی رشتهعملیاتی است که در بهار و تاب
منابع مشابه بیشتر ...
کارنامۀ فیاض: مجموعۀ آثار دکتر علیاکبر فیاض به انضمام مقالهها و یادداشتها دربارۀ او، اسناد و تصاویر
به کوشش سلمان ساکت با همکاری اعظم رمضانی کامهعلیادکتر علیاکبر فیاض یکی از بنامترین چهرههای علمی و فرهنگی خراسان در صدسال اخیر است. او با وجود عمر
نام ها و یادها: تحشیهای بر آدمها و کتابها
ناصر علیخواه به کوشش مونا علیخواهعلیخواه در این كتاب، تحشیههایی بر مهمترین آدمها و كتابهای زندگیاش زده و با هر حاشیهنویسی، خوان
دیگر آثار نویسنده
تاریخ آموزش در ایران؛ مجموعه مقالات چهارمین همایش «آموزش تاریخ در مدارس»، کرمان، پنجم بهمن 1396
جمعی از نویسندگان به کوشش جمشید روستا، رحیم روحبخشچهارمین همایش آموزش تاریخ در مدارس در بهمن ماه 1396 در استان کرمان برگزار گردید. موضوع آموزش و پژوهش
نظری یافت نشد.