معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

بی‌‌شک رضا امیرخانی جزئی از هویت ادبی انقلاب اسلامی‌ است. سوزن پرگار این نویسنده پرکار، مرکزیتی به نام اندیشه و دغدغه دارد؛ اندیشه‌‌ای دغدغه‌‌مند و دغدغه‌‌ای اندیشه‌‌ورز. او باری ‌به ‌هرجهت سیاه‌‌کاری نمی‌‌کند. آنجا که احساس می‌‌کند باید عزیمت کند، راهی کابلستان می‌‌شود، هم ‌سفر ارمیا، ته غرب را درمی‌‌آورد، هم‌‌قدم «ره‌‌بر» می‌شود و آن‌گاه که دیده‌هایش را ارزشمند یافت، قلم به دست می‌گیرد و دعوت می‌کند با او و تجربه‌های خواندنی‌اش همراه شویم. او از اخلاق می‌گوید، موعظه می‌کند، دین را مقدس می‌شمارد، انسانیت را می‌ستاید و همه اینها را نه در متنی علمی ‌‌و تخصصی که در میان سطور رمان‌ها، سفرنامه‌ها و مقالاتش، آرام و دلنشین پیشکش خواننده‌اش می‌کند.

امروزه رضا امیرخانی سهم ارزشمند و درخور توجهی از ادبیات ایران را به خود اختصاص داده و آثارش از هر حیث شایسته توجه، نقد و تحلیل و بررسی است. آثار متنوع او افزون بر پیوندی که با عرصه ادب و ادبیات داستانی دارد، اوضاع فرهنگی و اجتماعی جامعه امروز ایران را نشان می‌دهد و شناخت آنها می‌تواند زمینه مناسبی را برای دستیابی به حوزه اندیشه و عمل این نویسنده توانا و آینده‌دار فراهم کند. آثار امیرخانی فراتر از حوزه ادبیات‌اند و هر یک حاوی پیام‌های اعتقادی، فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی‌اند که خوانندگان را ضمن متن‌خوانی با مضامین فکری و معرفتی آشنا می‌کند. در این کتاب خواننده شاهد تلاشی متفاوت برای دستیابی به گونه‌ای از روش‌شناسی گفتمان‌محور برای مطالعات ادبی و شناخت ویژگی‌های آثار این نویسنده خواهد بود.

این کتاب در قالب مجموعه ميزگرد، ماحصل پنج نشست تخصصي صاحب نظران ادبيات انديشه (آقايان احمد شاكري، مرحوم حسين عميد، مجيد پورولي كلشتري، محمد قاسمي‌پور، حامد صلاحي، مهدي بوستاني، عليرضا سميعي، عليرضا فتاح، محمدرضا صادقي، مرتضي كاردر، سياوش ايماني، ميثم اميري، محمد قائم خاني، محمد گل رونيا، فردين آرش، سيد رسول پيره و خانم مرضيه آتشي ‌پور) است كه به كوشش محمدحسن شاهنگي تدوين گرديده است.

در اين نشست‌‌ها تلاش بر آن بوده است تا نقدي به اندوخته‌‌ها، آموخته‌‌ها و تجربه‌‌هاي زيستي رضا اميرخاني زده شود و از منظرها و دريچه‌‌هاي گوناگون ابعاد آثار وي تماشا و داوري شود. در اين مجموعه پس از بررسي ويژگي‌هاي شخصيتي و خصايص عمومي نثر اميرخاني، بررسي دو موضوع در دستور كار قرار مي‌گيرد؛ اول اينكه مواضع تجربه‌نگاري در آثار اميرخاني كجاست و چه ويژگي‌هايي دارد و دوم اينكه اميرخاني به دوگانه سنت و مدرنيته چگونه مي‌نگرد و رابطه ميان اين دو را اساساً از چه جنسي تعريف مي‌كند؟

در جمع‌بندی نشست چهارم این کتاب که به تجربه‌انگاری در آثار امیرخانی اختصاص داشته است، آمده است: «حرف‌‌های نوی امیرخانی از دلِ تجربه‌هایش بیرون می‌آید، وگرنه گزاره‌های کلّیِ چندان متفاوتی در آثار او دیده نمی‌شود. در سه دسته نوشته‌‌های امیرخانی، مشاهدات، رمان‌‌ها، تحلیلی‌‌جات، جای پای تجربه دیده می‌شود. او به خوبی راهِ تبدیل کردن خاطره و تجربه به داستان را می‌داند و از آن بهتر راهِ تبدیل تجربه به تحلیل را هم خوب می‌شناسد و به‌کار می‌گیرد؛ حال اینکه آیا تجربه‌اندوزی و تجربه‌گویی «هستۀ مرکزی» یا «دالِّ مرکزی» اندیشه‌های امیرخانی هست یا نه، بحث دیگری است. تجربه‌نگاری در «داستان سیستان» و «جانستان کابلستان» بیش از سایر آثار امیرخانی قابل بحث است. بسیاری از نوشته‌های امیرخانی گزارش تجربی هستند. این نویسنده تجربه‌نگاری را با قالب سفرنامه‌نویسی در هم می‌آمیزد و جهان‌بینی‌های فكری و دینی و اعتقادی‌اش را در همین اثنا به مخاطب عرضه می‌كند. تجربه جزئی از اتاق کار نویسنده است و امیرخانی نیز از این قافله جدا نیست؛ وی گاهی اوقات تجربه‌نگاری نمی‌كند، بلكه پای دغدغه‌های شخصی‌اش را به آثارش باز می‌كند. در واقع این نویسنده در تحلیل‌هایش از تجربه‌هایش حرف می‌زند و در تجربه‌هایش می‌خواهد تحلیل‌هایش را تفسیر کند». (ص 146)

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

درآمد

مقدمه (به قلم محمدرضا سنگری)

تأملی بر ادبیات داستانی پس از انقلاب اسلامی

پیش‌نشست: چرا رضا امیرخانی؟

نشست اول: شخصیت‌شناسی رضا امیرخانی

نشست دوم: ویژگی‌های نثر رضا امیرخانی

نشست سوم: سنت و مدرنیته در آثار رضا امیرخانی

نشست چهارم: تجربه‌نگاری در آثار رضا امیرخانی

ضمائم

تصاویر برگزیده