معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تفکر مدرن به جنبه معرفت‌شناسانه آن مربوط می‌شود. متفکران مدرن خود را ناگریز از آن می‌دیدند که پیش از توصیف و تبیین جهان بیرونی، تجربه خود از جهان را مورد مطالعه قرار دهند و به این ترتیب راه‌های به‌دست‌آوردن معرفت را بر خود معرفت تقدم دهند. والتر بنیامین نیز در آثار خود از اهمیت معرفت‌شناسی غافل نبوده است. شاهد این نکته را می‌توان در درباره برنامه فلسفه آینده بازجست. در این مقاله بنیامین به بررسی پروژۀ معرفت‌شناسانۀ کانت پرداخته و می‌کوشد تا راهی برای فراتر رفتن از تجربۀ کانتی پیدا کند.گذشته از این دغدغه‌های معرفت‌شناسانۀ بنیامین در پس بسیاری از مطالعات ادبی او نیز به چشم می‌آید؛ نمونه بارز این امر در مقدمه کتاب خاستگاه تراودر اشپیل آلمانی دیده می‌شود. مقدمه‌ای که پیش‌درآمد معرفتی ـ انتقادی نام گرفته است. در نگاه نخست این گفتار به مطالعه ادبی‌ای می‌ماند که یکی از دوره‌های مهجور تاریخ ادبیات آلمان را دست‌مایۀ کار خود قرار داده است؛ اما پیش‌درآمد این کتاب از دغدغه‌های فلسفی عمیق‌تری پرده برمی‌دارد که در پس این مطالعه نهفته است. در واقع این گفتار را می‌توان به مانیفست فلسفی‌ای تشبیه کرد که علاوه بر کتاب «خاستگاه ...» جهت‌گیری بسیاری از آثار دیگر بنیامین را نیز تبیین می‌کند.

دو مقالۀ بعدی کتاب را باید در پیوند با یکدیگر قرائت کرد. «آموزۀ امور متشابه» و «دربارۀ قوۀ میمتیک» هر دو در 1933 نگاشته شده‌اند و در حقیقت مقالۀ دوم از دل مقالۀ اول بیرون کشیده شده است.

«دربارۀ برنامۀ فلسفۀ آینده» ماحصل درگیری‌های فکری‌ای است که بنیامین جوان با جریان نو ـ کانتی ـ در مقام یکی از پرنفوذترین جریان‌های موجود در فضای آکادمیک آلمان اوایل قرن بیستم داشته است. در این مقاله نویسنده از یک‌سو تلاش می‌کند تا از پیش‌فرض گرفتن نوعی تجربۀ «مکانیکی» و صرفاً سوبژکتیو خودداری کند و از سوی دیگر به شدت مراقب است تا چنین تلاشی رنگ و بوی آن ابژکتیویسمی را به خود نگیرد که در شعار معروف کوهن ـ علم همچون یک واقعیت ـ متجلی شده است.

در مقالۀ «رنگین‌کمان ...» بنیامین کوشش‌هایش برای ترفیع مفهوم تجربه را ادامه داده و این بار بیشتر بر تجربۀ زیبا‌شناختی تمرکز می‌کند؛ با این وجود فرم محاوره مقاله یادآورد علاقه‌ای است که بنیامین به افلاطون ـ این محاوره‌نویس بی‌همتا در تاریخ فلسفه ـ داشته است.

نکتۀ پایانی اینکه در این کتاب کوشیده شده با گردآوری مقالات از این دست نسبت تفکر بنیامین والتر با معرفت‌شناسی روشن‌تر شود تا شاید از این رهگذر فهم آرای عمومی‌تر او نیز تسهیل شود.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

پیش‌درآمد معرفتی ـ انتقادی

آموزۀ امور متشابه

دربارۀ قوۀ میمتیک

دربارۀ برنامۀ فلسفۀ آینده

رنگین‌کمان: گفت‌وگویی در باب خیال