معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

سیدنورالدین نعمت‌الله کوهبنانی کرمانی در دوشنبه 14 ربیع الاول 731 در حلب متولد شد. به شاه نعمت‌الله ولی معروف گردید. نعمت‌الله و سید تخلص می‌نمود. در 982 شعر از تخلص نعمت‌الله و در 805 شعر از تخلص سید استفاده کرده است. نسب پدرش با 19 واسطه به حضرت رسول می‌رسد. از سوی مادر به کردهای شبانکاره فارس منسوب است که ملوک آن در سال‌های 448 ـ 756 قمری بر ولایات آن حکومت داشتند. شاه نعمت‌الله ولی از سادات حسینی و شیعه مذهب بود. در 24 سالگی به سیروسلوک پرداخت. در مکه، مدینه، شام، مصر، آذربایجان، همدان، خراسان، هرات، بلخ و سمرقند سیاحت و اقامت نمود. در موسم حج سال 755 در مکه از دست شیخ عبدالله یافعی یمنی خرقه‌پوش شد.

در دیوانش از حضرت آدم، ابراهیم، اسحاق، موسی، عیسی، یعقوب، یوسف، یونس و از امام تقی، حسن، حسین، زین العباد، صادق، عسکری، علی، مهدی و نقی (ع) و همچنین از شمس تبریزی، خواجه نصیر طوسی، سنایی غزنوی و .... نام برده است.

شهرتش بیشتر از جنبۀ تصوف است تا شعر، چنان‌که سلطان دراویش شد.

در پنج سال پایانی عمرش به ماهان کرمان رفت و ضمن ارشاد مریدان، به ساخت خانقاه، باغ و حمام پرداخت. بنیان‌گذار سلسلۀ نعمت‌اللهی است و فرقۀ نعمتی نیز بدو منسوب است که همواره با فرقه حیدری در کشمکش بوده است. سلسله نعمت اللهی با گرایش صوفیه در ایران و هندوستان رواج یافت.

شاه نعمت‌الله ولی در 103 سالگی در سال 834 قمری درگذشت و جسمش در باغش در ماهان کرمان به خاک سپرده شد. آداب خلوت، ارشاد الطالبین، اسرار الحروف، اصول خمسه، نسبت خرقه خود، معنی هستی و نیستی، شرح فصوص ابن عربی، سلوک، الهامات و .... از جمله رساله‌های وی هستند.

57 وزن و بحر در دیوان شاه نعمت‌الله ولی به کار رفته است. وزن فاعلاتن مفاعلن فع‌لن در بحر خفیف مسدس مخبون اصلم بیشترین بسامد را دارد. از 2550 شعر، 1475 شعر ردیف‌دار هستند و 46 شعر دارای اوزان دوری هستند.

غزل جمال او:

ظهور سلطنت عشق اوست در دو سرا                         در اين سرا قدمی نه در آن سرا به سرآ

چو اوست در دوسرا غير او نمی‌بينم                            منم که از دل و جان عاشقم به هر دو سرا

جمال اوست که در آينه نمايد روی                            نظر به ديده ما کن ببين به شاه و گدا

مدام همدم جام شراب خوش باشد                             بيا و همدم ما شو دمی به ذوق بيا

دلم به گوشه ميخانه می‌کشد هر دم                           چنان‌که خاطر زاهد به جنت المأوا

به سوی ما نظری کن به چشم ما بنگر                       که عين ماست کز او آبرو دهد ما را

به نور ديده سيد کسی که او را ديد                            به هرچه می‌نگرد نور او بود پيدا

جلد اول کتاب دربردارندۀ غزلیات و جلد دوم دربرگیرندۀ قصاید، مثنوی‌ها، قطعات، ترجیع‌بندها، مستزادها، سؤال و جواب، رباعیات، دوبیتی‌ها، مفردات و ضمایم دیوان اشعار است.