معرفی کتاب

این کتاب در دو بخش است که در بخش نخست به معرفی خط و کتابت، کتیبه، قطعه، سیاه‌مشق و سایر قالب‌های خوشنویسی پرداخته است و در بخش دوم نیز به معرفی خطوط پیش از اسلام توجه ویژه دارد.

این کتاب که در ردیف کتب مرجع و ماخذ به شمار می­رود، در بخش نخست به معرفی اجمالی خط و خوشنویسی،  کتابت و کاتب و نیز انواع قالب­های خوشنویسی از جمله کتیبه، قطعه، چلیپا، سیاه مشق، مُرقع، رنگه­نویسی و ... پرداخته است. در بخش دوم با بررسی خطوط پیش از اسلام شروع و سپس به معرفی آغازین خطِّ پس از اسلام، یعنی خطِّ کوفی پرداخته‌ و در ادامه بدون تقدم و تأخر به معرفی بقیۀ خطوط از جمله نسخ، ثلث، نستعلیق، شکسته ­نستعلیق، محقق، ریحان، رقعه، دیوانی، طغرا، گلزار، ناخنی و ... می­پردازد و ضمن معرفی و تاریخچه هر کدام، نمونه‌هایی از آنها را که از موزه‌­های گوشه و کنار جهان جمع‌آوری گردیده، به تصویر می­کشد.

خط و خوشنویسی آن هنر دقیق و ظریفی است که از یک‌سو هم‌قدم با ذوق و عشق و از سوی دیگر هم‌نشین با خرد و اندیشۀ آدمی است که با این دو در ره فضیلت و کمال و درجات عالی انسانی گام بر می‌دارد. بنابراین خط بهترین راه انتقال اندیشه و فهم آدمی به هم‌‌نوعان خویش است و یکی از بهترین و شگرف‌ترین راه‌های ارتباطی آدمیان در طول تاریخ تلقی می‌شود و می‌توان خوشنویسی را تجلی‌گاه معنویت انسانی دانست؛ زیرا پاکی نوشتار از چشمۀ پاکی قلب بیرون می‌تراود و تاریخ خوشنویسی در جهان اسلام با نص قرآن کریم به خط منضبط و مجلل کوفی بر اوراق دفتر گیتی آغاز شده و جاودانه مانده است.

خط، اشکال حروف را گویند که از پیوستن آنها حاصل می‌شود و به تعبیری خط، معرفت تصویر الفاظ به حروف هجایی و کیفیت و کمیت حالاتی است که به اعتبار آن کتابت حاصل می‌شود. خوشنویسی آن نوع از شیوۀ نگارش است که دارای قاعده، نظم، هماهنگی، زیبایی و تناسب باشد و در آن قواعد و اصول خاص زیبایی‌شناسی خط رعایت شود.

می‌توان گفت کتیبه‌ها بارزترین و ماندگارترین ابزار ذخیره و انتقال اطلاعات، اندیشه‌ها، فرهنگ‌ها، هویت و تمدن بشری همراه با یک حقیقت زیبا‌شناسی از نسل‌های گذشته تا نسل حاضر است. حضور کتیبه‌ها در تاریخ تمدن بشر، از الواح گلی تخت جمشید تا سنگ‌نبشته‌های تاریخی دوران‌های مختلف پادشاهی ایران کتیبه‌های آجری و گچی دورۀ سلجوقی و کتیبه‌های کاشی لاجوردین دوره‌های تیموری، صفوی و قاجار همه و همه یادگارهای کهن معماری تمدن بزرگ ایران به شمار می‌روند که هر کدام در زمان و عصر خود بزرگ‌ترین ارزش هنری را داشته و اکنون نیز پس از ادوار کهن نقش تاریخی خویش را برای پیشینۀ تاریخ تمدن ایران ایفا می‌کنند.