معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

متون تفسیری (تحقیق) سلسله‌کتاب‌هایی است که می‌خواهد نظریه‌ی ادبی یعنی پیشنهادهای کلیدی، مباحثه‌ها و آزمون‌های بافتاری (متنی) این نظریه را برای قرن آینده (بیست و یکم) مطرح کند. این سلسله‌کتاب‌ها درواقع در «رویکرد مفهومی» خود به نظریه و به پرسش گذاشتن نظریه از راه آزمون متنی مدعای است که به‌طور هیجان‌آوری تازه و به شاخص خواهد بود. هر مجلدی از این کتاب‌ها، به ‌جای ارائه نظریۀ ادبی در مقام ردیفی از رویکردها (در مثل ساختارگرایی، مارکسیسم و فمینیسم) که می‌تواند به‌طور افزارگروانه بر هر متنی «اطلاق» شود، با آزمون قالب‌های شناخت‌شناسی و مفهومی گفتمان نظری به بحث گذاشته‌شده، آغاز خواهد کرد و شیوه‌هایی را خواهد آزمود که در آن مقدمات فلسفی، سیاسی‌اش با شیوۀ گفتمان‌های دیگر معاصر، مقایسه و موازنه شود.

آنچه در فلسفۀ دیالوژیک گروه باختین محوری است و در گفتمان‌های آنها دربارۀ زبان، ادبیات و سوبژکتیویتۀ انسانی حضور دارد، تشخیص ناممکن‌بودن گفتار، معنا و در واقع بودن است بدون حضور مخاطب گفت‌وشنودشونده. بنابراین مکالمۀ تلفنی، مفهوم باختینی منطقیت گفتگو را به وسیلۀ مقدم قرارگرفتن بر ارتباط فعال دو شریک: گوینده و مخاطب او، به صورت نمونه درمی‌آورد. در حالی که در مکالمۀ رویاروی بین دو شخص، یکی از آنها ممکن است ساکت بماند، مخاطب مکالمۀ تلفنی معمولاً موظف است حضور/ توجه خود را به وسیلۀ شکلی از اشکال اظهار لفظی به گوینده خبر بدهد.

دیالوژیسم در تفکر عقلانی غربی در سطوح متفاوت بسیار، نفوذ کرده است. این فقط میدان نظریۀ ادبی و عمل مربوط به متن نیست که از میان عرصۀ رویکردها و تعیین وضعیت‌های دیگر (از قبیل ساختارگرایی، پساساختارگرایی، مارکسیسم، فمینیسم و روان‌کاوی) می‌گذرد، بلکه همچنین به عنوان سرمشق جدید مباحثۀ آکادمیک پذیرفته شده است و در عالی‌ترین سمت‌وسویه‌اش خود را در مقام شناخت‌شناسی جدید عرضه می‌دارد.

به طور کلی این کتاب به دو بخش تقسیم شده است: بخش نخست مشتمل است بر بازنگری آثار عمده‌ای که گروه باختین بین دهۀ 1920 تا دهۀ 1970 به وجود آوردند و در پی آن این بازسنجی می‌آید که چگونه اصلی دیالوژیک در انتقاد ادبی و فرهنگی جدیدتر دنبال و بازسازی شده است. آثار گروه باختین بین تفسیر مارکسی و تفسیر غیرمارکسی نظریۀ جدید زبان و فرهنگ گزینشی راستین به ما می‌دهد، خوانندگان فقط می‌توانند به وسیلۀ تبدیل این گفتگو به نیرنگی ماهرانه برای طفره‌رفتن از ممیزی آسوده‌خاطر شوند.

بخش دوم (فصل‌های سوم و چهارم و پنجم) خوانش‌های دوتایی شش متن ادبی عرضه شده است که بر حسب سه کاته‌گوری «نوع»، «سوژه» و «جنس» دسته‌بندی شده است که همچنین چارچوبی فراهم می‌سازد برای بحث موجود در فصل دوم. هدف از این خوانش‌ها هم اعلام سودمندی سویه‌های معینی از نظریۀ دیالوژیک در خوانش متن‌های ادبی است و هم نشان‌دادن راه‌هایی که در آنها مفاهیم و تعاریف کلیدی خود باختین نیازمند است در پرتو چالش بافتاری (متن) گسترده و بازسنجی شود. دلالت‌های نظری این بازسنجی‌ها سپس طرح و با تفصیل‌های بیشتری در فرجام سخن به بحث گذاشته شده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

سپاسگزاری

پیش‌گفتار

بخش اول: زمینۀ نظری

فصل یک: باختین و دیالوژیک

فصل دو: نظریۀ دیالوژیک و انتقاد معاصر

بخش دوم: خوانش‌ها

پیش‌گفتار

فصل سه:

1. بلندی‌های بادگیر

2. چایلد هارولد

فصل چهار:

1. خیزاب‌ها

2. رؤیای زبان مشترک

فصل پنج:

1. معاشقۀ گیلاس

2. دلبند

بخش سوم: فرجام سخن

فصل شش: خطاب به خواننده

صورت‌نام‌ها