معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

با سفر رفتن می‌توانیم تجربیاتی کسب کنیم که در هیچ‌جایی نوشته نشده است، تجربیاتی گران‌سنگ که می‌تواند راهگشای زندگی آینده ما و همه افرادی باشد که این تجربیات را در اختیارشان قرار می‌دهیم. یکی از راه‌های انتقال تجربیات حاصل از سفر، نوشتن سفرنامه است که معمولا طرفداران زیادی هم دارد. افراد بسیاری هستند که در طول سفر یا مدتی بعد از آن روزنگاری‌هایشان را ثبت می‌کنند. مطالعه این روزنگاری‌ها علاوه براینکه می‌تواند برای مخاطب سرگرم‌کننده باشد، حاوی نکات آموزنده فراوانی است.

این کتاب دربرگیرندۀ خاطرات مهدی حجوانی نویسنده، مترجم، سرویراستار و پژوهشگر است که در آن به بازگویی حس‌ها، تجربه‌ها و برداشت‌هایش از سفر به آلمان در دو مرحله در قالب‌ یادداشت‌های روزانه پرداخته است.

نویسنده هدف خود از نوشتن این سفرنامه را، تأثیری می‌داند که از کشور آلمان طی دست‌کم شش سفر علمی و کاری به این کشور گرفته است؛ سه سفر برای بازدید از نمایشگاه کتاب فرانکفورت، یک بار برای بازدید از برادرش که بیش از 35 سال در آلمان اقامت دارد و دو بار برای استفاده از فرصت مطالعاتی که کتابخانۀ بین‌المللی نسل جوان مونیخ در سال‌های 2005 و 2008 میلادی به نویسنده اعطا کرده است.

هرچند که نگارنده این کتاب همان‌طور که در بخش پنجم اشاره کرده «این مطالب فقط یادداشت‌های روزانه است و انسجام ندارد؛ چون از هر دری حرف می‌زند. نه سفرنامه مونیخ است، نه می‌شود اسمش را گزارشی از کتابخانه مونیخ گذاشت، نه حدیث نفس است و نه مقاله‌ای اجتماعی. آش درهم‌جوشی است که من آن را وحشیانه و بی‌ملاحظه پخته‌ام»؛ اما با مطالعه این روزنگاری‌ها، علاوه براینکه تصویری ملموس و حقیقی از سفر به مونیخ در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند و او را با مکان‌های مختلفی مانند کتابخانه مونیخ، خانه‌ها، موزه‌ها، بناهای تاریخی، امکانات و برنامه‌های مختلفش آشنا می‌کند، مخاطب را با چگونگی نوشتن سفرنامه و یادداشت‌برداری در طول سفر نیز آشنا می‌کند و این حس را در او ایجاد می‌کند که در سفرهای آینده، او هم می‌تواند یادداشت‌های خود را با برنامه و نظام‌مند بنویسد و تجربیاتش در طول سفر را در اختیار دیگران قرار دهد.

نویسنده خود می‌گوید گرچه کوشیده نگاهش به مردم و کشور آلمان نگاهی دقیق و منصفانه باشد، اما نوشته‌اش قالب علمی و آماری ندارد، بلکه آن را به صورت خاطره و به خیال خودش با نثری صمیمی و نزدیک به نثر داستان نوشته است. از میان مشاهدات نویسنده می‌توان به این موارد اشاره کرد: خیابان‌ها و خانه‌های مردم؛ کتابخانۀ مونیخ و سوابق، امکانات و برنامه‌هایش؛ مراسم جشن تولد یک تصویرگر آلمانی کتاب کودک با حضور بچه‌ها و والدین آنها در فضای باز؛ حیاط کتابخانه؛ دوستان هم‌دوره‌ای از آمریکا، اسپانیا، برزیل و حرف‌هایی که بین او دوستانش دربارۀ شرایط ایران ردوبدل شده؛ خانۀ محل اقامت نویسنده و مهربانی‌های خانم صاحبخانه‌اش؛ توصیف نمایشگاه فرانکفورت؛ جشن اکتبر؛ نظم، آرامش، جدیت و ادب مردم؛ طبیعت و شرایط اقلیمی آلمان؛ سیستم پیشرفتۀ شهری؛ بناهای تاریخی و موزه‌ها؛ کنسرت و اپرا؛ فوتبال و جام ملت‌های اروپا؛ شهرهای اطراف؛ تشریح مدرسه‌ای آلمانی و ..... .

در بخشی از کتاب دربارۀ کتابخانۀ بین‌المللی نسل جوان می‌خوانیم: «از سال 1983 کتابخانۀ بین‌المللی نسل جوان در قلعۀ بلوتنبورگ در ناحیۀ اوبرمنزینگ شهر مونیخ مستقر شد. با ورود و استقرار کتابخانه، قلعۀ بلوتنبورگ که قدمتش به قرون وسطی بازمی‌گردد به «قلعۀ کتاب» تغییر نام داد.

کتابخانه همواره به این مصوبه‌اش پایبند بوده است که آثار مربوطه را گردآوری و فهرست‌بندی کند و ارتباط‌های مربوط به ادبیات کودک و نوجوان را سهولت بخشد. از آن جمله است ارتقای برنامه‌های فرهنگی برای نسل جوان و تفاهم و درک میان فرهنگی. کتابخانه از گنجینه‌ای به این شرح برخوردار است: بیش از 540000 کتاب کودک و نوجوان که اغلب آنها در اتاق مطالعۀ کتابخانه قابل دسترسی‌اند. از این تعداد 510000 کتاب کودک و نوجوان به بیش از 130 زبان موجودند که شامل 80000 کتاب با قدمت تاریخی می‌شوند که بین سال‌های 1574 و 1950 منتشر شده‌اند و 30000 جلد آثار جنبی و مرتبط با این موضوع و از این میان به‌طور تخمینی 140000 اثر در فهرست رایانه‌ای یافت‌شدنی و 55000 اثر از طریق فهرست موضوعی قابل دسترسی‌اند. به‌علاوه 40000 مطلب مستند و 280 نشریۀ زنده و به روز، اماکاناتی را برای پژوهش‌های گسترده با اهداف عمومی یا علمی عرضه می‌کنند. هر ساله طرح اعطای بورس تحصیلی که از سوی وزارت امور خارجۀ جمهوری فدرال آلمان پشتیبانی مالی می‌شود، متخصصان کلیۀ رشته‌های ادبیات کودک و نوجوان را تا سقف پانزده نفر قادر می‌کند که طی اقامتی سه‌ماهه در قلعۀ کتاب به امر پژوهش مشغول شوند. از سال 1996 کتابخانه توسط «بنیاد کتابخانۀ بین‌المللی نسل جوان» اداره می‌شود. (ص 27)

در بخش دیگری از کتاب دربارۀ نمایشگاه کتاب فرانکفورت می‌خوانیم: « نمایشگاه کتاب فرانکفورت، دریا و بهتر بگویم اقیانوسی است برای غرق شدن در کتاب. اولین نکته این است که وقتی پایت را آنجا می‌گذاری، بوی کاغذ بلند است. این را نمی‌شود به حساب برنامه‌ریزی آنها نوست که مثلاً خواسته باشند کاری کنند که حتی مشام بیننده برای بازدید از نمایشگاه آماده شود. وقتی همۀ کتاب‌ها با کاغذ گلاسه و مرغوب چاپ شوند، خودبه‌خود بوی نوستالژیک و مطبوع کاغذ همه جا را می‌گیرد. یاد کودکی‌هایم می‌افتم. کلاس اول دبستان توی دبستان شهرآرا، کتاب‌های نو را از طرف آموزش‌وپرورش می‌آوردند و سرکلاس بین دانش‌آموزان توزیع می‌کردند. برای من و احتمالاً خیلی دیگر از بچه‌ها دوست‌داشتنی‌ترین کتاب، کتاب فارسی بود؛ چون پر از نقاشی و تصویر و قصه و شعر بود ـ نزدیک‌ترین کتاب به زندگی و انسانی‌ترینش. یادم هست اولین کاری که کردم و سال‌های بعد هم مثل یک عادت ادامه پیدا کرد، باز کردن کتاب و بوییدن آن بود. عاشق بوی کاغذ نو بودم. نمایشگاه، از تمام گروه‌های سنی کتابی در خور دارد. تصور اینکه کسی بتواند تمام سالن‌ها و تمام غرفه‌ها را در مدت چها روز برپایی نمایشگاه ببیند، دشوار است. نکته این است که نمایشگاه برنامه‌هایی جانبی و متنوع دارد و مهم این است که نباید آن را با نمایشگاهی همچون نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران یکی دانست. نمایشگاه کتاب تهران در واقع یک فروشگاه بزرگ کتاب است، اما نمایشگاه فرانکفورت محلی برای فروش حق امتیاز تکثیر و چاب آثار است. (ص 119)