معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

با استناد به شواهد تاریخی، ناصرالدین شاه قاجار از سال‌های ابتدایی دوران سلطنت خود شروع به ثبت و ضبط وقایع روزانۀ خود نموده و تا واپسین روزهای حیات خود به این امر مهم مبادرت ورزیده سات. به همین دلیل در عرصۀ تاریخ ایران، ناصرالدین شاه قاجار را یکی از سلاطین پرنویس و اهل فضل و ادب برمی‌شمارند. به‌حقیقت این جمله درست است که این پادشاه، هم کتاب‌دار بود و هم کتاب‌‌خوان و هم در زندگی خویش سعی بر آن نمود تا آثار مکتوبی از خود بر جای بگذارد.

آنچه مسلم است، تعداد زیادی از دست‌نوشته‌ها و مکتوبات او در آرشیو‌های عمومی و خصوصی موجود است و در شرایط بسیار خوب در سه مرکز مهم آرشیوی کشور، یعنی سازمان اسناد ملی ایران، مرکز اسناد تاریخی و کتابخانۀ سلطنتی کاخ گلستان نگه‌داری می‌شود.

این کتاب حاصل استنساخ صفحات 2 تا 149 و 271 تا 501 آلبوم شمارۀ 94 از مجموعه آلبوم‌های بیوتات است که در بخش اسناد خطی سازمان اسناد ملی ایران نگهداری می‌شود. این آلبوم دفتری به قطع رحلی بزرگ، متضمن یادداشت‌های روزانۀ ناصرالدین شاه است که در 757 صفحه صحافی شده است. این مجلد حاوی دو بخش است، ولی بخش‌های مذکور از نظر تقدم و تأخر تاریخی دچار خلل و آشفتگی شده است؛  به این ترتیب که از صفحۀ 2 تا 117 کتاب به شرح اخبار دارالخلافه و شکارهای ناصرالدین شاه پس از بازگشت از سفر عتبات متبرکه پرداخته و در ادامه به شرح سفر به کنار دریای چالوس اختصاص یافته است. ادامۀ مطالب که عمدتاً مربوط به شرح وقایع سفر اول فرنگستان است، از صفحۀ 271 پی گرفته شده و تا صفحۀ 493 ادامه یافته است. از صفحۀ 494 تا 501 نیز به وقایع دارالخلافه و اتفاقات پس از بازگشت از سفر فرنگ اختصاص دارد. مجدداً ادامۀ مطالب از صفحۀ 118 پی گرفته شده و تا صفحۀ 149 کتاب، به شرح اتفاقات دارالخلافه و همچنین گزارش‌هایی از شکار و تفرج‌های شاهانه در طهران و اطراف شهر پرداخته است. این تصحیح نیز بر همین اساس صورت گرفته است؛ بنابراین ترتیب زمانی خاطرات حفظ شده و خللی به آن نرسیده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

اخبار دارالخلافه، شوال المکرم 1288

اخبار دارالخلافه، ذی‌قعدۀ 1288

اخبار دارالخلافه، ذی‌حجۀ 1288

اخبار دارالخلافه، محرم‌الحرام 1289

اخبار دارالخلافه، صفرالمظفر 1289

اخبار دارالخلافه، ربیع الاول 1289

اخبار دارالخلافه، ربیع الثانی 1289

سفر کنار دریا، جمادی الاول 1289

سفر کنار دریا، جمادی الثانی 1289

سفر کنار دریا، رجب المرجب 1289

اخبار دارالخلافه، رجب المرجب 1289

اخبار دارالخلافه، شعبان المعظم 1289

اخبار دارالخلافه، رمضان المبارک 1289

اخبار دارالخلافه، شوال المکرم 1289

اخبار دارالخلافه، ذی‌قعدۀ 1289

اخبار دارالخلافه، ذی‌حجۀ 1289

اخبار دارالخلافه، محرم‌الحرام 1290

اخبار دارالخلافه، صفرالمظفر 1290

آغاز سفر فرنگستان، صفرالمظفر 1290

از طهران تا حاجی‌طرخان، صفرالمظفر 1290

از طهران تا حاجی‌طرخان، ربیع‌الاول 1290

روسیه، ربیع‌الاول 1290

روسیه، ربیع‌الثانی 1290

آلمان، ربیع‌الثانی 1290

بلژیک، ربیع‌الثانی 1290

انگلیس، ربیع‌الثانی 1290

انگلیس، جمادی‌الاول 1290

فرانسه، جمادی‌الاول 1290

سوئیس، جمادی‌الاول 1290

ایطالیا، جمادی‌الاول 1290

ایطالیا، جمادی‌الثانی 1290

اطریش، جمادی‌الثانی 1290

ایطالیا مجدد، جمادی‌الثانی 1290

عثمانی، رجب المرجب 1290

قفقاز، رجب المرجب 1290

در راه بازگشت به ایرنا، رجب المرجب 1290

اخبار دارالخلافه، شعبان المعظم 1290

اخبار دارالخلافه، رمضان المبارک 1290

اخبار دارالخلافه، شوال المکرم 1290

اخبار دارالخلافه، ذی‌قعدۀ 1290

اخبار دارالخلافه، ذی‌حجۀ 1290

فهرست‌های چندگانه

نام‌های القاب و اشخاص

اسامی جغرافیایی

مدنی، اجتماعی، اداری، ضرب‌المثل، اشعار و واژه‌های خاص

طوایف، ایلات، خاندان‌ها و مذاهب

گل‌ها، گیاهان و میوه‌جات

حیوانات و جانداران

کتب و رسالات

بخش تصاویر

مآخذ و منابع