معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب سومین مجلد از گل‌نبشته‌های باروی تخت جمشید متن‌های A-G است که در کاوش‌های سال‌های 1313 ـ 1312 در دو اتاق در استحکامات شمال شرقی تخت‌جمشید یافت شدند.

این گل‌نبشته‌ها سندهای امور مالی ایالت فارس در سال‌های سیزدهم (509 پ. م) تا بیست و هشتم (494 پ. م) پادشاهی داریوش بزرگ را دربرمی‌گیرند و آگاهی بسیاری از آنچه در زمان داریوش بزرگ در ایالت فارس (محدوده‌ای که کم و بیش همانند فارس در زمان ساسانیان را در بر می‌گرفته) می‌گذشته، به ما می‌دهند: جابجایی کالا (چون گندم، جو، آرد، شراب، آبجو و برخی میوه ها چون توت و امرود و چهارپایانی چون بز، گوسفند و گاو)، دریافت، ذخیره‌سازی برای مصرف انسان و دام و نیز بذر برای کاشت، پرداخت دستمزد به کارگزاران دولتی، از شاه گرفته تا خدمتکاران کارگران و نیز چهارپایان مستقر در محل و یا در حال سفر، پرداخت هزینه‌های سفر و نیز نامه و گزارش‌های سالانۀ عملکرد یک مکان به صورت «روزانه» و «سالانه».

در آغاز ممکن است این گل‌نبشته‌ها دربردارندۀ سندهای تکراری یک دستگاه مالی به نظر آیند، اما سرشار از واژه‌های ایرانی هستند. با شناخت درست ریشه‌های ایرانی این واژه‌ها، می‌توان از شغل‌ها و حرفه‌های گوناگون آن دوره آگاه شد. همچنین با نام میوه‌ها، رستنی‌ها و چهارپایانی برخورد می‌کنیم که هنوز در زبان فارسی یا گویش‌های آن به جای مانده‌اند. افزون بر این با نام جای‌های بسیاری که برخی از آنها هنوز دارای همان نام‌ها هستند (چون شیراز، نیریز و ...) برخورد می‌کنیم که می‌توان جای در حدود 300 تا 350 مکان نامبرده شده را مشخص کرد.

نقش مهرهای روی گل‌نبشته‌ها، که بسیاری از آنها نام دارندۀ آن را دربر دارند (چون نقش مهر کوروش یکم و داریوش) می‌تواند آگاهی بسیاری در مورد هنر و اندیشه‌های آن دوره، خواه اسطوره و خواه واقعی، در اختیار پژوهشگران بگذارند.