معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

هفتمین شماره از مجلۀ فرهنگی و اجتماعی «دیلمان» با پروندۀ ویژۀ شاملو و گزارش اولین دورۀ جایزۀ مجلۀ دیلمان ویژۀ شهریور و مهر 1396 منتشر شده است.

این شماره از دیلمان با تیتر روی جلد «خاطراتی از شاملو در سیاهکل» پروندۀ اصلي خود را به سفرهای احمد شاملو به شمال اختصاص داده و گزارش‌هایی از ایران‌گردی‌های شاملو در رشت، لاهیجان، سیاهکل و آستارا از زبان شاهدان و همنشینانش ارائه کرده است. در پایان این پرونده در نوشتاری به نامه‌های عاشقانۀ این شاعر بزرگ به آیدا نگاهی نو انداخته شده است.. این پرونده با مطالب مختلف، تصویری ویژه از زندگی احمد شاملو به خوانندگان ارائه می‌کند.

در بخش گیلان‌شناسی، موضوعات مختلفي بررسی شده است. اين بخش با گفتگویی با کریستیان برومبرژه دربارۀ معماری، غذا و زندگی گیاهی در گیلان آغاز می‌شود و با مطالب دیگری از چهره‌های برجستۀ گیلانی ادامه می‌یابد.

از نوشتارهای جالب توجه این بخش دربارۀ «میرزا حبیب‌الله خان امین تذکره» جد اسفندیاری‌های گیلان است. میرزا حبیب‌الله خان سرهنگ ملقب به «امین تذکره» فرزند دوم حاجی میرزا آقاسی‌خان یوشی نوری از خاندان اصیل و قدیمی اسفندیاری بود. بزرگان این خاندان از جمله محمدرضا خان (حاکم موروثی نور و کجور) و برادرش حاجی‌علی رضاخان پس از گریختن آقامحمدخان قاجار از شیراز به مازندران، نه‌تنها حاضر نشدند با او همکاری نکنند، بلکه با وی به مقابله و جدال پرداختند؛ اما پس از تحمل شکست در برابر او و درگذشت محمدرضا خان، ناگزیر در شمار خدمتگزاران قاجاریه قرار گرفتند؛ تا جایی که پدربزرگ میرزا حبیب‌الله خان، علی‌رضاخان نوری، برای حفظ جان خود و خاندانش، دو چشم خود را از حدقه درآورد و برای خواجۀ تاجدار فرستاد.

در نقدنامۀ این شماره مطالبی می‌خوانیم در نقد کتاب جدید «تاریخ گیلان از آغاز تا پایان حکومت‌های محلی خان‌سالار» اثر ناصر عظیمی، «نقدی بر سایه در سایه» دربارۀ مقاله‌ای که رحمت موسوی در شماره پیشین نقد شعر سایه نوشته بود و همچنین «ماجرای دو حسین کسمایی» که به یک اشتباه تاریخی در یکسان‌پنداشتن دو شخصیت متمایز می‌پردازد.

در بخش زنان، دیلمان گفتگویی داشته با لیلا آوخ و صدیقه مؤمن‌نیا، دخترانی که نجاری پیشه‌کرده اند. نوشتار بعدی به کتاب «زنانگی و بدن» نگاهی ریزبینانه می‌اندازد و آخرین نوشتار این بخش دربارۀ رساله‌ای است که بی‌بی‌خانم استرآبادی در عصر قاجار در معایب رجال نوشت.

در بخش «تأملات» مقاله‌ای خواندنی دربارۀ اندیشه‌های محمدجعفر جعفری لنگرودی آمده و همچنین نامه‌ای از محمدعلی جمال‌زاده در این بخش برای نخستین بار منتشر شده است.

در کتابنامه این شماره، به سه کتاب مهم پرداخته شده است: نخستین نوشته دربارۀ کتاب «نامه‌های اکبر رادی» است که به تازگی منتشر شده است. دومین نوشتار گزارشی است در معرفی چندوچون تأثیرپذیری سهراب سپهری از  کشور خورشید تابان (ژاپن) و آخرین نوشتار دربارۀ سرگذشت کلمنت اتلی است که به انگلیسی منتشر شده و برنده جایزه اورول ۲۰۱۷ شده است.

در بخش زبان‌شناسی دیلمان، دو مقاله یکی دربارۀ زبان گیلکی و دیگری دربارۀ زبان تالشی گنجانده شده است.

در بخش شعر، سه سروده آمده که دو قطعه فارسی و یکی گیلکی است. «هفت رباعی» از رحمت موسوی و یک غزل از عباس حاکی. همچنین نغمه‌های سینه سرخ که شعری گیلکی درباره احمد شاملو است.

در جشن‌نامه، به اولین دورۀ جایزۀ ادبی دیلمان پرداخته شده است، به مراسم اختتامیه، نتایج هیئت داوران، بیانیه‌ها، گزارش‌های سخنرانی و داستان‌های برگزیدگان اولین دورۀ جایزۀ ادبی مجله که به شکل ویژه‌ای مفصل در کنار بخش اصلی این شماره آمده است. بخشی از سخنرانی‌ها و داستان‌هایی از این جشن آورده شده است. در بخش هنر این شماره نیز گزرشی ارائه شده از نمایشگاه نقاشی‌های امیر سقراطی.

فهرست مطالب این شماره:

* سرمقاله: شاملو در روزگار عُسرت/ مهدی بازرگانی

* پرونده: خاطرات شاملو در سفر گیلان

خاطراتی خصوصی با احمد شاملو در گفتگو با مجید کوچکی

خاطراتی از احمد شاملو در سیاهکل/ فریبرز حسن‌دخت

شاعری در بازداشت متفقین/ شوکا جنگلی

تا بامداد با الف. بامداد/ پروانه محسنی آزاد (نجدی)

در جستجوی آهنگ‌های فراموش‌شده/ رحمت موسوی

از شاملو نوشتن، از احمد شنیدن/ فرهاد رجبی

نامه‌ای عاشقانه از احمد شاملو به آیدا

* گیلان‌شناسی

گفتگو با کریستان برومبرژه/ معماری، غذا و زندگی گیاهی در گیلان

سنگستان‌های گیلان/ محمد بشرا

هزاره بزرگداشت ابن سینا و بیانیۀ روزنامه‌نگاران رشت/ رضا نوزاد

نگاهی به تاریخ لنکران/ بیوک آقا حسین بالااغلو و میرهاشم تالشی

مکتب شیخیه و بانیان آن/ مسعود ربیعی

میرزا حبیب‌الله خان امین تذکره، جد اسفندیاری‌های گیلان/ هومن یوسفدهی

* نقدنامه

نقدی بر کتاب «تاریخ گیلان» نوشته ناصر عظیمی/ نیما فریدمجتهدی، میثم نوائیان

نقدی بر سایه در سایه/ مسعود کاکی

ماجرای دو حسین کسمایی/ محمود نیکویه

* زنان

ریشه‌های نفی زنانگی/ گیله‌وا دیلمی

نجاری به مثابه کاری فرهنگی/ گفتگو با لیلا آوخ و صدیقه مؤمن‌نیا

حکایت یاری که مادر شد/ زهرا زارع

* تأملات

به نام حق و عدالت/ دربارۀ اندیشه‌های محمدجعفر جعفری لنگرودی/ لیلا فیروزمند

نامه‌ای از محمدعلی جمال‌زاده/ محمود نیکویه

* کتابنامه

نمایش زندگی در نامه‌های اکبر رادی/ روزبه گیلانی

سهراب سپهری و ژاپن/ شوکا جنگلی

شهروند کِلِم، برنده جایزه ادبی اورول/ زهرا زارع

* محیط زیست: ناخوشی در جان محیط زیست گیلان/ نسیم طوایف‌زاده

* زبان‌شناسی

راه‌هایی برای حفظ زبان گیلکی/ بهرام کریمی

تاریخچه و محتوای الفبای جامع تالشی و تاتی/ علی عبدلی

* تاریخ

نوسازی با سرکوب؛ سیاست‌های رضاخانی در گیلان/ سیدمؤمن منفرد

تاریخ عدالت‌خواهی ایرانیان/ شاپور رواسانی

احمدعلی خان شهریاری و کمیته ستار/ هومن صدیقی

* شعری که زندگی است

هفت رباعی/ رحمت موسوی

قرار/ عباس حاکی

نغمه‌های سینه سرخ/ حسین یوسفی

* جامعه و صنعت

توسعه وابستگی و درخودواماندگی گیلان/ مهدی بازرگانی

در ضرورت توجه به صنایع تبدیلی/ مازیار صفایی اصلی

روستای پُلکو، نزدیک اما دورافتاده

* جشن‌نامه/ ویژۀ اولین دورۀ جایزۀ ادبی مجلۀ دیلمان

برخاستیم چون سیمرغ از خاکستر خود/ بیانیۀ جایزۀ ادبی مجله دیلمان

داستان‌نویسان بر بلندای دیلمان/ گزارش اختتامیه جشنواره

دربارۀ جایگاه اسطوره در داستان‌نویسی ما/ محمد بشرا

جناب اجل اکرم آقای علی عمو است که می‌رود/ رحیم چراغی

رمان تاریخی و تأثیر آن بر داستان کوتاه ایران/ غلامرضا مرادی

شورش زبانی و التذاذ ادبی/ کیهان خانجانی

جایزه‌ای ادبی برای تشویق تولید داستان‌های بومی

لطفا وزرای عزیز/ زهرا فرحمند

پروانه/ نسیم پژومان

خانه‌ای در خیابان بغلی که اسمش را نمی‌دانم/ سپیده ابرآویز

میدان مالا/ فاطمه رهبر

سر بنی روزی/ هادی غلام‌دوست

شاپور دایی/ زهرا علیزاده

روزنگاری‌های یک نویسندۀ روس/ میخائیل پریشوین

خودتان اسم بگذارید/ مجید دانش‌آراسته

بازی آینه/ ترانه مؤمنی

* هنر/ گزارش از نمایشگاه: نقاشی/ بسامد سکوت، دربارۀ نقاشی‌های امیر سقراطی