معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

شمارۀ هشتم از مجلۀ فرهنگی و اجتماعی «دیلمان» با ویژه‌نامۀ «علیه نئولیبرالیسم نقابدار» منتشر شده است. در ابتدای این پرونده گفتگویی با ناصر فکوهی انجام شده است. او چهره‌ای شناخته‌شده برای روشنفکری ایرانی است که طی چند دهۀ گذشته به طور هم‌زمان در دو ساحت کار آکادمیک و کار روشنفکری، حضور بی‌حاشیه‌ای داشته است. موضوع این گفتگو تأثیر سیاست‌های نئولیبرالی بر حوزۀ آموزش و دانشگاه در ایران است.

نوشتار دوم این ویژه‌نامه مقاله‌ای از جورج مونبیوت است. او در این مقاله با زبانی ساده و انتقادی به سراغ یکی از پیچیده‌ترین مفاهیم عصر حاضر رفته است. او معتقد است نئولیبرالیسم، علت پنهان و ریشۀ همۀ مشکلاتی است که بشر معاصر دچار آن شده است.

در بخش دوم این شماره با عنوان «کتاب‌نامه» ابتدا گفتگویی با فرشاد مؤمنی و بهرام نقش تبریزی به بهانۀ انتشار کتاب «اقتصاد ایران در دورۀ دولت ملی» انجام شده و آنها دربارۀ هدف‌شان از نگارش این دفاعیۀ پرشور، میراث مصدق و منتقدانش و همچنین اهمیت کارنامۀ او در پرتو تحولات امروز جامعۀ ایران سخن گفته‌اند. سپس نوشتاری دربارۀ این کتاب و اقتصاد دورۀ مصدق آورده شده است.

بخش یادنامۀ این شماره ابتدا دربارۀ نادر گلچین و فعالیت‌های موسیقایی‌اش سخن گفته است. نوشتار دوم به نویسنده‌ای ناشناس اما صاحب سبک پرداخته است. محمود اسلام‌پرست به معنی کامل نویسندۀ مردم بود و هست. از فرودستان و محرومان جامعه می‌نوشت. داستان‌های کوتاه او که با عنوان بامسمای یکی از داستان‌هایش «نام اویر» در پانصد جلد منتشر شده شد. «اویر» به معنی گمشده است. محمود اسلام‌پرست در زمان حیاتش اینگونه بود. نام اویر بود. به تیراژ کتابش که فکر می‌کنیم، می‌بینیم چقدر کتاب‌ها بین مردم ما «نام اویر» شده‌اند. نوشتار سوم این بخش دربارۀ هنگامۀ بازرگانی است. هنگامۀ بازرگانی (1339 ـ 1396) فعال حقوق کودک، روزنامه‌نگار و پژوهشگر گیلانی، متخصص ارشد آموزش کودکان خردسال، سردبیر مجلۀ «نامۀ مربی» و از بنیان‌گذاران «مؤسسۀ کودکان دنیا» بود. او خدمات اجتماعی گسترده‌ای را در جای‌جای ایران طی فعالیت‌های پیگیرش در حوزۀ کودکان به ثمر رساند.

در بخش مطالعات بومی هفت نوشتار دربارۀ گیلان‌شناسی و گیلان‌پژوهی آورده شده است. یکی از نوشتارهای این بخش دربارۀ قوم‌نگاری جلال آل احمد است. آل احمد از کسانی بود که توانست در شش دهۀ قبل سه پژوهش در زمینۀ قوم‌نگاری انجام دهد. این سه اثر از نظر مردم‌شناسی اطلاعاتی گران‌بها دارند. هدف این مقاله تمرکز بر بخش گویش‌شناسی آن سه تحقیق است تا نشان داده شود همان مقدار اطلاعات چه اندازه ارزشمند هستند و ما چقدر از چنین الگوهای بومی بی‌بهره شده‌ایم. در این نوشتار به طور مختصر اطلاعات زبان‌شناختی این سه تک‌نگاری بیان شده تا خدمات گویش‌شناسی آل احمد نشان داده شود. از دیگر نوشتارهای این بخش دربارۀ زندگی و زمانۀ مجدالکتاب شالی از بانیان مدارس جدید ایران است. او بانی مدرسۀ «مجدیه» یکی از مهم‌ترین مدارس شهر رشت بود که شخصیت‌های برجسته‌ای را تحویل جامعۀ ایران داد. شیخ محمد مجدالکتاب به دعوت گیلانیان چندی از قزوین به رشت نقل مکان کرد و عمر و زندگی خود را وقف تربیت فرزندان ایران کرد. نگاهی به کارنامۀ علمی باقر پرهام از دیگر نوشتارهای این بخش است.

بخش داستان ایرانی این شماره، پرونده‌ای است برای علی‌اشرف درویشیان. تاریخ، جامعه، زنان، داستان، نقد ادبی، نقد اجتماعی و سفرنامه دیگر بخش‌های این شماره را شکل می‌دهند.

فهرست مطالب این شماره:

چرا کریدور شمال جنوب، پروژه‌ای استعماری است؟/ مهدی بازرگانی

* پروند: علیه نئولیبرالیسم نقابدار

نئولیبرالیسم ایرانی و وقوع فاجعه در نظام آموزشی ما در گفت‌وگوی دیلمان با ناصر فکوهی

نئولیبرالیسم ریشه تمام مشکلات/ جورج مونبیوت

گزاره‌هایی در نئولیبرالیسم ایرانی/ شوکا جنگلی

نظریه نئولیبرال جامعه، مبانی ایدئولوژیک نئولیبرالیسم و منتقدان آن/ سیمون کلارک

نئولیبرالیسم، مفهومی که هر جامعه شناسی باید بداند/ پیتر کافمن

نئولیبرالیسم از نگاه احمد سیف/ روزبه گیلانی

سرمایه‌داری چیست و از کجا سرو کله‌اش پیدا شد؟/ شوکا جنگلی

دنیای پارادوکسیکال ما/ ناصر عظیمی

* کتابنامه

دفاعیه‌ای درباره کارنامه دولت ملی مصدق/ گفت‌وگوی با فرشاد مومنی و بهرام نقش تبریزی

چگونه مصدق، کشور را بدون نقت اداره کرد؟/ خسرو گلیک

مصدق چگونه با تحریم‌ها مبارزه کرد؟/ شاپور رواسانی

* تاریخ

تصرف انزلی به روایت راسکولنیکف/ فئودور راسکولنیکف

یادداشت‌های گائوک از مذاکرات مسکو

درباره روز نوشته‌های گائوک از مسکو/ شاپور رواسانی

افسران نظمیه در نهضت جنگل/ هومن صدیقی

یپرم‌خان ارمنی در سال‌های مشروطه/ قربان فاخته

تالش‌ها و نهضت جنگل/ سید مومن منفرد

بررسی خاطرات یان کولارژ، بیگانه‌ای در کنار کوچک خان/ مجید بهره‌ور

* یادنامه

گلچین موسیقی ایران، درباره نادر گلچین و فعالیت‌های موسیقایی‌اش/ امین حق‌ره

محمود اسلام پرست، نویسندۀ مردم/ پرویز فکرآزاد

هنگامۀ رفتن قو، به یاد هنگامه بازرگانی؛ فعال حقوق کودک و روزنامه‌نگار

* مطالعات بومی

آیین‌های خوردن برنج نوبرانه در گیلان/ محمد بشرا

عروسک‌هایی که پیام‌آوران بهار در ایران بودند/ سیده منصوره قیمی

آل احمد، مردم‌شناسی کوشا/ جهاندوست سبزعلی پور

مجدالکتاب شالی از بانیان مدارس جدید ایران/ هومن یوسفدهی

نیما یوشیج در آستارا/ اکبر اکسیر

پرهام، مترجم اندیشه‌گر/ مسعود ربیعی

قبول سختی و نپذیرفتن پستی/ مسعود تاکی

* داستان ایرانی: پرونده‌ای برای علی اشرف درویشیان

کابوس فقر، نگاهی به مجموعه داستان «آبشوران»/ سعید سلطانی طارمی

علی اشرف درویشیان، نویسنده‌ای از این ولایت/ فرهاد رجبی

حکایت آن لطیفی که از تلخستان می‌گفت/ حسین نوروزی‌پور

چند نگاه به زندگی درویشیان/ ناصر گلستان‌فر، اسماعیل زرعی، عباس درویشی

* جامعه

گزارشی از حال و روز دستفروشان در خیابان‌های شلوغ شهر ما/ خسرو گیلک

سه سطح تحلیل بر پدیده دستفروشی/ عباس نعیمی جورشری

* زنان

رازوری زنانه و انسان‌زدایی تدریجی/ زهرا زارع

زنانگی، خشونت و ترس/ منصوره موسوی

آموزش زنان در عصر مشروطه/ هوشنگ عباسی

ایوانکا تراپ، فمینیست یا ژن خوب آمریکایی/ زهرا زارع

* داستان

کجایید بیایید/ مجید دانش آراسته

بتهوون توی سرم جواد یساری می‌خواند/ زهرا گودرزی

همه به هم کمی دور هستیم/ حسین نوروزی‌پور

آوازه‌خوان/ کازوئوایشی گورو

* نقد ادبی

موراکامی در مترو/ غلامرضا مرادی

نقدی بر رمان کافکا در کرانه/ مرسده کسروی

تاریخ را با پرگار نوشته‌اند/ نرگس مقدسیان

* نقد اجتماعی

درنگی بر تکوین طبقۀ متوسط جدید در سپهر تاریخ معاصر ایران/ ماهیار رهامهر

فقر نامتوازن و ساختاری چیست؟/ شوکل جنگلی

* سفرنامه

سفر به ترکمنستان ـ 1/ بهرام امیراحمدیان