معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

شاهنامه تنها کتاب سروده‌های پهلوانی و دلاورانه نیست. شاهنامه بن‌مایه‌ای بسیار بزرگ و سرچشمه‌ای از آگاهی‌هاست که هر ایرانی با خواندن و بررسی آن به راه و روش نیاکان خود، باورها، دیدگاه‌ها و ارزش‌های مردمی مانند دلیری، رادمنشی، جوانمردی، اندیشه، دیانت، پهلوانی، سپاس‌‌دانی، میهن‌پرستی، راستگویی و باورهای فلسفی ایرانیان و فردوسی و رخدادهای راستین وابسته به گذشته این مرزوبوم پی می‌برد.

در شاهنامه واژه‌های ناآشنا و سختی وجود دارد که برخی از خواندن آن روی‌گردان شده‌اند. این کتاب گره کار این دسته از خوانندگان را تا حدود زیادی برطرف کرده است. در بخش «فهرست واژه‌های ناآشنا در شاهنامه» به‌آسانی معنی بیشتر واژه‌های سخت شاهنامه آورده شده که سبب بهتر درک شدن اشعار فردوسی می‌شود.

پژوهشگران با بهره‌وری از فهرست فراگیر نام کسان، جاها، مکان‌ها، رودخانه‌ها، کوه‌ها، دژها، شهرها و جایگاه جغرافیایی آنها می‌توانند به آگاهی‌های گرانبهایی دست یابند. علاقمندان به ریشه‌یابی نام‌ها و پیوندهای خویشاوندی یا دودمانی در شاهنامه با مطالعۀ بخش «فهرست فراگیر نام کسانی که در شاهنامه آمده» می‌توانند به راست‌هایی تازه و نغز دست یابند. برای نمونه با اینکه همۀ مردم ایران دربارۀ رستم چهرۀ پهلوانی شاهنامه شنیده‌اند یا وی را بهتر از دیگران می‌شناسند، اما کمتر کسی می‌داند که ایشان چند فرزند یا همسر داشته، نام فرزندانش چه بوده، دامادش کیست و از چه تیره‌ای است یا اینکه رستم دارای برادری بوده و کدام یک از آنها برادر ناتنی بوده، نام نوه‌هایش چه بوده و اینکه ریشۀ خانوادگی آنها به ضحاک برمی‌گردد و دیگر چیزها. همچنین فهرست نام کسان شاهنامه، جایگاه جغرافیایی قلمروها، شهرها، دژها، رودخانه‌ها، سرزمین‌ها و دیگر جاها در این کتاب تبیین شده است. در فهرست واژه‌های پارسی شدنی است که خواننده با واژگانی آشنا شود که پیش از این با آنها روبرو نشده بوده است و مسائلی از این قبیل.

در بخش نخست فهرست واژه‌های ناآشنا در شاهنامه آورده شده است؛ واژه‌هایی از قبیل آپاختر، آخت، بیستگانی، پادافره، دیزه و .... .

بخش دوم اختصاص به گاهان باستانی دارد. بررسی جشن‌های ایرانی و زمان برگزاری آنها نشان‌دهندۀ این ویژگی است که همۀ این جشن‌ها به‌گونه‌ای با هم در پیوند هستند. نخست اینکه همگی ریشه در پدیده‌های طبیعی دارند. دوم اینکه برگرفته از فرهنگ ایرانی هستند و دیرینه‌ای بسیار کهن دارند. سومین ویژگی آنها این است که با سرور و شادی همراه هستند و چهارمین ویژگی آنها ارج و پاسداشت پدیده‌های طبیعی مانند آتش، آب، باد، خاک، خورشید، باران و دیگر موارد است. در این بخش جشن‌هایی که فردوسی از آنها یاد کرده و بیان کرده، آورده شده‌اند از قبیل جشن نوروز، مهرگان، سده، تیرگان، آبریزگان، امردادگان و .... .

در بخش سوم فهرست فراگیر نام‌های کسانی که در شاهنامه آمده، گردآوری شده است؛ ایرانی‌ها، تورانیان، رومیان، دیوان، هندی‌ها، چینی‌ها، مصری‌ها و عرب‌ها کسانی هستند که در این بخش از آنها یاد شده است.

بخش چهارم اختصاص به فهرست فراگیر نام‌های جغرافیایی است که در شاهنامه آمده است. در این بخش نام‌های جغرافیایی این موارد آورده شده است: شهرها، دشت‌ها، دژها، دریاها، کوه‌ها، رودخانه‌ها، جای‌ها، سرزمین‌ها، کشورها و گوناگون.

در بخش پایانی بیش از 7000 واژۀ بیگانه همراه با معنی پارسی/ ایرانی آنها وجود دارد که در شاهنامه آورده شده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

بخش نخست: فهرست واژه‌های ناآشنا در شاهنامه

بخش دوم: گاهان باستانی

بخش سوم: فهرست فراگیر نام‌های کسانی که در شاهنامه آمده

بخش چهارم: فهرست فراگیر نام‌های جغرافیایی که در شاهنامه آمده

بخش پنجم: فهرست واژه‌های پارسی