معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

در زمان احمدشاه قاجار، در روز یکشنبه سوم شوال 1341 برابر سی‌ام اردیبهشت 1302 شمسی، شادروان حسین توفیق که قبلا سردبیر روزنامۀ فکاهی گل زرد بود، نخستین شمارۀ روزنامۀ توفیق را به بهای شش شاهی در تهران منتشر کرد. اشعار فکاهی و اجتماعی و سیاسی، مقالات کوتاه گوناگون و اخبار داخلی و گاه خارجی مندرجات آن را شکل می‌داد. پس از روی کارآمدن رضا شاه از 1311 برای مدت شش سال بیشتر به صورت یک روزنامه ادبی درآمد و آثار اکثر ادبای زمان در آن به چاپ می‌رسید. از 1317 توفیق در هشت صفحه و به صورت روزنامه‌ای صرفاً فکاهی و کاملا غیرسیاسی درآمد و با استقبال فراوان مردم روبرو شد. دورۀ دوم روزنامۀ توفیق از 1319 با همان هیئت تحریریۀ سابق به صاحب امتیازی و مدیرمسئولی محمدعلی توفیق به انتشار خود ادامه داد. پس از شهریور 1320 و برکناری رضاشاه و شروع «دورۀ آزادی قلم» توفیق به صورت روزنامه‌ای کاملاً «فکاهی ـ سیاسی» درآمد. از 1323 به بعد برادران توفیق (حسن، حسین و عباس) به ترتیب سن، یکی پس از دیگری همکاری خود را با روزنامۀ توفیق آغاز کردند. حسن کاریکاتوریست، حسین نویسنده و شاعر و عباس کاریکاتوریست و نویسندۀ توفیق بودند. در کودتای 28 مرداد 1332 دفتر و خانۀ توفیق غارت و به آتش کشیده شد. توفیق توقیف شد و مدیرمسئول آن به زندان افتاد و پس از آزادی از زندان، روزنامه‌نگاری و سیاست را به کل کنار گذاشت.

دورۀ سوم روزنامۀ توفیق اثرگذارترین دورۀ این روزنامه است که از نوروز سال 1337 آغاز می‌شود. در شروع این دوره توفیق اجازۀ دخالت در سیاست، به ویژه دخالت در سیاست کشور را نداشت. اما پس از ماه‌ها تلاش و با بهره‌برداری هوشمندانه و درست و به موقع از شرایط و اوضاع و احوال و تحولات داخلی و بین‌المللی، «حق شوخی و انتقاد طنزآمیز» را به دست آورد و به گردن دولت گذاشت و «حد انتقاد طنزآمیز سیاسی در کشور» که صفر و حتی زیر صفر بود را به صورت اعجاب‌انگیزی بالا برد. بالاخره اینکه روزنامۀ توفیق در سال 1350 چون حاضر نشد خلاف حق بنویسد، برخلاف قانون توقیف شد و کلیۀ شماره‌های جدید و قدیم آن و نشریات دیگر آن جمع‌آوری و مقوا شد.

داستان‌هایی که در این کتاب آورده شده، طی سالیان طولانی در روزنامۀ معروف فکاهی و طنزآمیز توفیق در صفحه «داستان هفته توفیق» به چاپ می‌رسید. بعضی از این داستان‌ها همچون «دمب گربه» آنقدر مورد توجه قرار گرفت که بار دوم در کتابی به همین نام و بعدها برای بار سوم و چهارم در مجموعه‌های دیگر انتشار یافت، پس از آن به زبان آذری هم برگردانده شد و در آخر به صورت نمایشنامه‌ای از رادیو به گوش مخاطبان رسید. این حد از اقبال عمومی تنها از عباس توفیق برمی‌آمد که تز دکتری‌اش با عنوان «نقش مطبوعات فکاهی و طنزآمیز در جامعه ایران» با درجه «بسیار افتخارآمیز» به تصویب دانشگاه سوربن فرانسه رسیده بود. داستان‌های روزنامه توفیق به قلم یا زیر نظر خود او به چاپ می‌رسید.

فهرست مطالب کتاب:

چند کلمه پیش‌گفتار

«بچه جوادیه» ما

«روزنامه توفیق» چه بود؟

دیباچه

دمب گربه

پیشین قویروغو

آدم‌های کرۀ خاک

کی خون مردم را کثیف کرده؟

پرتقال کجاست؟

بهشت گناهکاران

روح همکاری

نامه‌ای به خدا

سفینۀ فضایی مه‌جبین

عشق و قابلمه

کسی که حسرت یک درد بی‌درمان را می‌کشید

میخچۀ پا

روزی که مردها کُرچ شدند

ملت شیردل!

سگ ارباب

کلید

سمینار مبارزه با کثافت و دود هوا

هم‌خون

کار فوری!

آدم محتاط

خائن!