معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

در این کتاب به معرفی کلمات و اصطلاحات و شیوه گویش مردم تهران پرداخته شده است. زبان مردم طهران و دولاب و دهکده‌های دامنه جنوبی توچال که شمیران باشد تا دره وردیج و واریش و ورکه‌وا یکسان بوده است. این زبان از شرق به رشته‌کوه‌های سه‌پایه و از شمال به رشته‌کوه توچال و از غرب تا درۀ وردیج و واریش و ورکه‌وا و از جنوب به شهرآباد و معمور جهان، یعنی ری خاتمه پیدا می‌کند.

تا آنجا تاریخ نشان می‌دهد تهران از زمان صفویه مورد توجه واقع شده است. آبادی سه بقعۀ سیداسماعیل، امامزاده یحیی، امامزاده زید، دلیلی بر این امر تواند بود که تهران پیش از برقراری سلسلۀ صفوی هم از مراکز رواج تشیع در ایران بوده است. از قراین برمی‌آید که قدیم‌ترین محلات شهر نواحی مجاور بقعۀ سیداسماعیل تا حوالی بازار آهنگرها در قسمت جنوب شرقی شهر قدیم و از محلۀ چاله‌میدان از یک طرف و بین بقعه‌های سیداسماعیل و امامزاده یحیی در قسمت شرقی شهر قدیم در محله عولادجان از طرف دیگر بوده است. نام زیارتگاه چهل تن و کوچۀ آن در بازار بین سیداسماعیل و سه راه آهنگران قدیم‌تر از عهد صفوی به نظر می‌رسد.

شیوۀ نگارش نگارنده در این کتاب بر ترتیب الفبایی کلمات و بدین صورت بوده که ابتدا کلمه یا واژۀ مورد نظر از زبان مردم طهران را آورده و سپس معنای آن را بیان کرده است؛ برای مثال:

آدم زنده شیکم داره: زنده نیازمند خورد و خوراک است.

با منقل آتیش بیا بیرون با بادبزن برو تو: در بهار آدمی کمتر سرماخوردگی پیدا می‌کند، ولی رو به پاییز بیشتر سرما می‌خورد. در این وقت با منقل آتش بیرون می‌رود و می‌خوابد، ولی در پاییز آدم زود سرما می‌خورد و اگر خورد تا بهار خوب نمی‌شود.

در مقدمه کتاب تحقیقی در بخشی از محله «عودلاجان» گنجانده شده است.