معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را در بالای صفحه ببینید.

تی.اس.الیوت یکی از سرشناس‌ترین شاعران قرن بیستم و کسی است که آثارش را به جهات مختلف بی‌اندازه چالش‌برانگیز می‌دانند. او خود در مقالۀ «شاعران مابعدطبیعه‌گرا» می‌گوید: «احتمالاً شاعران تمدن ما ... ناگزیر باید دشوارگو باشند. تمدن ما گونه‌گونی و پیچیدگی بسیار دارد و این تنوع و پیچیدگی وقتی از خرد و حساسیتی پالوده نیز بهره‌مند شود، لزوماً آثار گونه‌گون و پیچیده پدید خواهد آورد».

نویسنده در این کتاب نمی‌کوشد تک‌تک تلمیحات ادبی آثار الیوت یا حتی بیشتر آنها را شرح دهد. الیوت مکررا تذکر می‌داد «شرح» و «درک» یکی نیست و در مقام خواننده به این نتیجه رسیده است که «بسیاری دانسته‌ها دربارۀ تکوین شعر شاید حتی مخل ارتباط با شعر شود». اما نویسنده با رجوع به نوشته‌های خود الیوت که گسترده و روشنگر اشعارش هستند، روشی بازتر اختیار کرده است. الیوت در مقام شاعر و منتقدی بزرگ از چالش‌هایی که شعرش برمی‌انگیخت و از تفاوت کارهایش با آثار شاعران پیشین و همین‌طور از دشواری‌های خواندن کارهایش کاملاً آگاه بود. همچنین در این کتاب به پیوندهای ادبی مکرر و عمدۀ میان آثار الیوت و شاعران و نویسندگانی نظیر دانته، شکسپیر، مارول، بودلر و کنراد که خود هم به آن پیوندها اذعان کرده، پرداخته شده است.

این کتاب در چهار فصل سیر تدریجی و به قول الیوت تصفیه و پالایش شعر او را پی می‌گیرد، یعنی کم‌کردن از صداهای متعدد در شعر و حرکت به سوی سبکی بی‌پیرایه‌تر و ممسکانه‌تر. او همچنین تصور «ذهن اروپا» را این بار بر پایه‌های کمتری بنا می‌کند و به گرایش مذهبی ـ کلاسیسیستی خود می‌افزاید. یکی از ویژگی‌های مهم آثار الیوت که همواره از «مردان توخالی» (1925) به این سو بوده است، گرایش مذهبی الیوت آشکارتر می‌‌شود و شعر و نمایشنامه‌هایش را بدون مراجعۀ مکرر به نقدها می‌توان خواند. در واقع می‌توان گفت که اجزای به هم پیوستۀ شعرهایی نظیر «چهارشنبۀ خاکستر» و «چهار کوراتت» اکنون مانند شرح یکدیگر عمل می‌کنند و گاهی صراحتاً تفسیر همدیگرند.

رابطۀ بین شعر و «اعتقاد» برای الیوت دردسر فراوان دارد، به ویژه در اواخر دهۀ بیست و آغاز ذهۀ سی که اعتقادات مذهبی، اجتماعی و فرهنگی او پررنگ‌تر شد. او در این دوره می‌گوید مشغلۀ اصلی‌اش در مقام منتقد، «رایطۀ بین شعر و حیات معنوی و اجتماعی روزگار خود و دیگر روزگاران» است و گرچه «یکپارچگی» شعر را باید حفظ کرد و از آن در برابر اقدامات اخلاقی‌سازی مراقبت کرد، «یقیناً شعر با اخلاقیات و دین و حتی چه بسا با سیاست پیوند دارد، گرچه نمی‌توان گفت چه نوع پیوندی».

در پایان کتاب بخشی با عنوان «برای مطالعۀ بیشتر» آورده شده که در این بخش بهترین شروح مقدماتی آثار الیوت فراهم آمده است.

فهرست مطالب کتاب بدین قرار است:

یادداشت مترجم

فهرست اختصارات

مقدمه: شعر الیوت و فایدۀ نقدهای الیوت

فصل اول: نظم و نثر اولیۀ الیوت

فصل دوم: از سرزمین بی‌حاصل تا «مردان توخالی»

فصل سوم: «چهارشنبۀ خاکستر» و آثار دهۀ 1930

فصل چهارم: چهار کوراتت

نتیجه: الیوت‌های جدید به جای الیوت قدیم؟

یادداشت‌ها

برای مطالعۀ بیشتر