معرفی کتاب

مؤلف در این کتاب از زاویه‌ای خاص به اندیشه و شعر سهراب نگریسته که از این زاویه دیدن سهراب نیز لطف خاص خود را دارد؛ چراکه با مداقه در شعر سهراب بصیرت فراسوی شعر او نیز رخ می‌دهد. در این کتاب قطعات کوتاهی از شعر سهراب فراهم آمده که خوانندگان میل بیشتری به آن دارند. گرچه قطعات انتخاب شده از داخل شعرهای بلند انتخاب شده‌اند، اما در جای خود می‌توانند معنی مستقل داشته و موقوف المعانی نباشند. اینکه ترجمۀ شعرهای برگزیدۀ سهراب به زبان انگلیسی در مقابل فارسی آن آمده، به این دلیل است ادبیات معاصر ایران مانند ادبیات کهن به اندازۀ کافی به جهان معرفی نشده است. شاید از این طریق غیرفارسی‌زبانان بتوانند روزنه‌ای برای آشنایی با سهراب حاصل نمایند. در بخش اول کتاب به زندگی و اشعار سهراب پرداخته شده است. در بخش دوم نخست ظهور ارتباط شعر و نقاشی در اندیشۀ سپهری در طی قسمتی از یک شعر بیان می‌شود و سپس به سیری در تاریخ هنر نقاشی و شعر پرداخته می‌شود. در بخش سوم از منظر یک تابلوی نقاشی به شعر سهراب پرداخته شده است. در بخش چهارم نیز گزیدۀ اشعار سهراب همراه با ترجمۀ انگلیسی آن آمده است.

سهراب در 15 مهر 1307 در شهر کاشان چشم به جهان گشود. دوران کودکی را پشت سر می‌گذاشت که پدرش فوت نمود؛ اما مادرش در خرداد 1373 دار فانی را وداع گفت. کودکی او در کاشان و در «اتاق آبی» گذشت. در روزگاری که به دبیرستان می‌رفت (1319 ـ 1324)، شعرهایی از سر ذوق می‌سرود. در سال 1322 بود که به دانشسرای مقدماتی در تهران راه پیدا کرد و در سال 1324 به فرجام رساند و در ادارۀ فرهنگ کاشان تا سال 1327 به کار مشغول شد. از سال 1325 به بعد با مشفق کاشانی طرح دوستی رییخت. در همین دوران سپهری بوم نقاشی را روبروی خود قرار داد و به نقش‌گری پرداخت. در سال 1330 یعنی موقعی که در دانشگاه مشغول تحصیل بود، نخستین دفتر شعرش با نام «مرگ رنگ« را منتشر کد. در این دفتر وی وامدار نیماست و به سبک و سیاق او شعر می‌سراید. البته همچنان با شاعران کلاسیک ایران هم انس و الفتی داشت. در سال 1336 عازم اروپا می‌شود و در مدرسۀ هنرهای زیبای پاریس در رشتۀ لیتوگرافی به تحصیل می‌پردازد. پس از آن به ژاپن می‌رود و در آنجا نوعی منبت یا حکاکی روی چوب را یاد می‌گیرد و سپس عازم هند می‌شود. در هند به شهر آگرا می‌رود تا شاهکار معماری بزرگ جهان «تاج محل» را از نزدیک نظاره کند.

در سال 1340 به تهران بازمی‌گردد و با شخصیت‌هایی چون هوشنگ ایرانی، فریدون رهنما، نصرت رحمانی و غلامحسین قریب آشنا می‌شود. از این سال به بعد سال‌هایی است که آوازۀ او کم‌کم منتشر می‌شود. در همین سال‌هاست که دو دفتر شعر او «آوار آفتاب» و «شرق اندوه» شکل می‌گیرد. در سال 1344 «صدای پای آب» و در سال 1345 دفتر شعر «مسافر» و در سال بعدش «حجم سبز» را رقم می‌زند. روزگار خلاقیت و درخشش هنری او را باید بین سال‌های 1326 تا 1359 بدانیم. او علاقۀ مفرطی به سفر داشت و به همین دلیل در همین دوره به کشورهای آلمان، فرانسه، انگلستان، برزیل، اسپانیا، اتریش، هلند، ایتالیا، مصر، یونان و آمریکا سفرهایی می‌کند. در سال 1343 مجدد به هند رفته و پس از مراجعت شعر «گوش کن» را خلق می‌کند. وقتی از آمریکا که آخرین سفر او بوده برمی‌گردد، مدتی بسیار کوتاه در تهران مانده و سپس عازم کاشان می‌شود و بیشترین عمر باقیماندۀ خود را در کاشان سپری می‌کند.

در سال 1356 «هشت کتاب» او چاپ و منتشر شد. او در سال 1359 به دنبال بیماری صعب العلاج، جان عاریتی خویش را تسلیم حضرت دوست نمود و در مشهد اردهال در محل امامزاده سلطان علی به خاک سپرده شد. تمام کسانی که سهراب را می‌شناختند او را انسانی شریف، کم‌حرف، بی‌ادعا و مأخوذ به حیا توصیف می‌کنند. سپهری آنقدر صبور و بامروت بود که هرگز به کسانی که کارهای او را به شدت نقد می‌کردند، پاسخی نداد یا به کسی حرفی نزد.

تکه‌ای از قطعۀ «واحه‌ای در لحظه»

به سراغ من اگر می‌آیید

پشت هیچستانم

پشت هیچستان جایی است

پشت هیچستان رگ‌های هوا، پر قاصدهایی است

که خبر می‌آرند، از گل واشدۀ دورترین بوتۀ خاک

فهرست مطالب کتاب بدین ترتیب است:

سیری در آثار و زندگی سهراب

تلفیق شعر و نقاشی در تاریخ

ذهنیت شعر در نقاشی

گزیدۀ اشعار سهراب سپهری